Πραγματικά, κανένας δεν θα επέλεγε να ζει δίχως φίλους, κι ας είχε όλα τα υπόλοιπα αγαθά. Ακόμη και οι πλούσιοι άνθρωποι, όπως και αυτοί που έχουν αξιώματα και εξουσία, έχουν ιδιαίτερα μεγάλη ανάγκη από φίλους. Αλήθεια, ποιό το όφελος όλης αυτής της καλής τους κατάστασης αν δεν υπάρχει η δυνατότητα της ευεργεσίας, η οποία γίνεται κατά κύριο λόγο και στην πιο αξιέπαινη μορφή της προς τους φίλους; Και από την άλλη, πώς θα μπορούσε όλη αυτή η καλή κατάσταση να διατηρηθεί και να διαφυλαχθεί δίχως τους φίλους; Γιατί όσο μεγαλύτερη είναι τόσο επισφαλέστερη είναι. Αλλά και στη φτώχεια και στις άλλες δυστυχίες της ζωής οι άνθρωποι θεωρούν τους φίλους ως το μόνο καταφύγιο.
Για τους νέους οι φίλοι είναι μια βοήθεια που τους κάνει να αποφεύγουν τα λάθη·
στους ηλικιωμένους ανθρώπους προσφέρουν φροντίδα και περιποίηση, και αποτελούν ένα συμπλήρωμα για τις δραστηριότητες της ζωής που, εξαιτίας της φυσικής τους αδυναμίας, παρουσιάζονται μειωμένες· τους ανθρώπους, τέλος, που βρίσκονται στην ακμή της ηλικίας τους τούς βοηθούν με το να τους ωθούν σε πράξεις καλές και ωραίες — «σαν πάνε δυο μαζί»: πραγματικά, οι άνθρωποι γίνονται τότε πιο δυνατοί στις σκέψεις και στις πράξεις.
Φαίνεται, επίσης, ότι η φιλία ενυπάρχει από τη φύση στον γονιό για το παιδί και στο παιδί για τον γονιό του, και όχι μόνο στους ανθρώπους αλλά και στα πουλιά και σε όλα σχεδόν τα ζώα· τη νιώθουν το ένα για το άλλο όλα τα όντα που έχουν κοινή καταγωγή — ιδιαίτερα οι άνθρωποι· αυτός είναι και ο λόγος που επαινούμε αυτούς που νιώθουν αγάπη για τους συνανθρώπους τους. Μπορούμε να το προσέξουμε και στα ταξίδια μας, στα ξένα, πόσο κοντινός είναι ο κάθε άνθρωπος στον άλλον άνθρωπο και πόσο φιλικός.
Φαίνεται επίσης ότι η φιλία συνέχει και τις πόλεις, και οι νομοθέτες νοιάζονται πιο πολύ γι᾽ αυτήν παρά για τη δικαιοσύνη (πολύ φυσικό, αφού η ομόνοια φαίνεται πως είναι κάτι παρόμοιο με τη φιλία): αυτήν επιθυμούν κατά κύριο λόγο, και κοιτάζουν κατά κύριο λόγο να διώξουν από την πόλη τη διχόνοια, που τί άλλο είναι παρά μίσος και έχθρα;
Αν οι άνθρωποι είναι φίλοι μεταξύ τους δεν την έχουν ανάγκη τη δικαιοσύνη, ενώ αν είναι δίκαιοι χρειάζονται επιπλέον και τη φιλία, και η πιο γνήσια μορφή δικαιοσύνης θεωρείται πως έχει όλα τα χαρακτηριστικά της φιλίας...
~
Ίσως όμως τα πράγματα θα γίνονταν σαφέστερα σε σχέση με το θέμα αυτό, αν πρώτα γνωρίζαμε ποιό είναι ακριβώς το αντικείμενο της αγάπης, αυτό που γεννάει τη φιλία. Γιατί δεν φαίνεται να κινεί την αγάπη και να γεννάει τη φιλία το καθετί, παρά μόνο αυτό που είναι άξιο να αγαπηθεί και να προκαλέσει τη φιλία, και τέτοιο θεωρείται πως είναι το αγαθό, το ευχάριστο, και το χρήσιμο... Τρεις είναι λοιπόν οι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι αγαπούν και δημιουργούν μεταξύ τους φιλίες... Οι τρεις αυτοί λόγοι διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το είδος — άρα και οι μορφές της αγάπης και τη φιλίας. Τρία, επομένως, είδη φιλίας υπάρχουν, ακριβώς όσα είναι και τα πράγματα που είναι άξια να αγαπηθούν...
Αυτοί λοιπόν που αγαπούν ο ένας τον άλλον και γίνονται φίλοι για τη χρησιμότητα, δεν αγαπούν τον άλλον καθεαυτόν, αλλά για το αγαθό που μπορεί να πάρει από αυτόν. Το ίδιο και στην περίπτωση που οι άνθρωποι αγαπούν ο ένας τον άλλον και γίνονται φίλοι για χάρη της ευχαρίστησης· πραγματικά, οι άνθρωποι αγαπούν τους χαριτολόγους όχι για τον χαρακτήρα τους, αλλά γιατί τους είναι ευχάριστοι. Και αυτοί λοιπόν που αγαπούν τους άλλους και τους κάνουν φίλους τους για τη χρησιμότητά τους τούς αγαπούν για χάρη αυτού που είναι αγαθό γι᾽ αυτούς τους ίδιους, και αυτοί που αγαπούν τους άλλους και τους κάνουν φίλους τους για χάρη της ευχαρίστησης τούς αγαπούν για χάρη αυτού που είναι ευχάριστο γι᾽ αυτούς τους ίδιους, και όχι γιατί το πρόσωπο που αγαπούν έχει αυτές κι αυτές τις ιδιότητες, αλλά γιατί είναι γι᾽ αυτούς ένα πρόσωπο χρήσιμο ή ευχάριστο.
Αυτές λοιπόν οι φιλίες είναι φιλίες για έναν λόγο συμπτωματικό, αφού το πρόσωπο που αγαπιέται δεν αγαπιέται επειδή είναι αυτό που είναι, αλλά επειδή εξασφαλίζει σ᾽ αυτόν που το αγαπάει κάποιο αγαθό ή κάποια ευχαρίστηση. Ε, αυτού του είδους οι φιλίες διαλύονται εύκολα, αν τα δύο μέρη δεν παραμένουν αυτό που ήταν· πραγματικά, αν ο ένας δεν είναι πια ευχάριστος ή χρήσιμος στον άλλον, ο άλλος παύει να τον αγαπάει. Το χρήσιμο όμως δεν μένει σταθερά το ίδιο, αλλά συνεχώς αλλάζει. Αν λοιπόν λείψει ο λόγος για τον οποίο τα δύο αυτά άτομα ήταν φίλοι, διαλύεται και η φιλία, αφού η φιλία τους είχε δημιουργηθεί μόνο για τον συγκεκριμένο λόγο.
Αυτού του είδους η φιλία φαίνεται ότι γεννιέται κατά κύριο λόγο
μεταξύ των μεγάλης ηλικίας ανθρώπων (γιατί οι άνθρωποι αυτής της ηλικίας δεν επιδιώκουν το ευχάριστο αλλά το ωφέλιμο), και από αυτούς που βρίσκονται στην ακμή της ηλικίας τους, αλλά και από τους νέους όσοι επιδιώκουν το συμφέρον τους. Ούτε και η συμβίωση αρέσει και τόσο στους ανθρώπους αυτούς· γιατί είναι φορές που δεν είναι ούτε και ευχάριστοι ο ένας στον άλλον· δεν τη χρειάζονται λοιπόν οι άνθρωποι αυτοί αυτού του είδους τη συντροφιά, εκτός κι αν είναι ωφέλιμοι ο ένας στον άλλον· γιατί ως εκεί είναι οι άνθρωποι αυτοί ευχάριστοι ο ένας στον άλλον, όσο έχουν ελπίδες για κάποιο όφελος ο ένας από τον άλλον...
Αντίθετα, η φιλία
των νέων ανθρώπων θεωρείται ότι έχει για στόχο της την ευχαρίστηση· γιατί αυτοί ζουν κάτω από την επήρεια και την καθοδήγηση του πάθους, και αυτό που κατά κύριο λόγο επιδιώκουν είναι η ευχαρίστηση και ό,τι είναι παρόν. Καθώς όμως προχωρεί η ηλικία, αλλάζουν και τα πράγματα που τους είναι ευχάριστα. Αυτός είναι ο λόγος που οι νέοι άνθρωποι γίνονται γρήγορα φίλοι και γρήγορα, πάλι, παύουν να είναι φίλοι: η φιλία τους αλλάζει καθώς αλλάζει αυτό που τους είναι ευχάριστο, και αυτού του είδους η ευχαρίστηση αλλάζει γρήγορα. Είναι και ερωτικοί οι νέοι· γιατί η ερωτική φιλία σχετίζεται κατά κύριο λόγο με το πάθος και την ευχαρίστηση· αυτός είναι και ο λόγος που οι νέοι ερωτεύονται και ο έρωτάς τους περνάει γρήγορα — τα αισθήματά τους αλλάζουν πολλές φορές μέσα στην ίδια μέρα. Οι άνθρωποι, πάντως, αυτοί θέλουν να περνούν μαζί τις μέρες τους και να συμβιώνουν: έτσι την καταλαβαίνουν αυτοί τη φιλία...
~
Οι άνθρωποι όμως που θέλουν το καλό των φίλων τους για χάρη των φίλων τους είναι οι γνησιότεροι φίλοι: ο λόγος είναι ότι αυτό το κάνουν επειδή αυτή είναι η φύση τους και όχι για έναν συμπτωματικό λόγο. Διαρκεί λοιπόν η φιλία αυτών των ανθρώπων για όσο διάστημα αυτοί είναι αγαθοί — και η αρετή είναι κάτι το μόνιμο. Ο καθένας από τους δύο είναι καθεαυτόν αγαθός και αγαθός για τον φίλο του· πραγματικά, οι αγαθοί άνθρωποι είναι και καθεαυτούς αγαθοί και ωφέλιμοι ο ένας στον άλλον. Με τον ίδιο τρόπο είναι και ευχάριστοι ο ένας στον άλλον· πραγματικά, οι αγαθοί άνθρωποι είναι και καθεαυτούς ευχάριστοι και ευχάριστοι ο ένας στον άλλον· γιατί στον κάθε άνθρωπο είναι πηγή ευχαρίστησης και οι δικές του πράξεις και όσες άλλες μοιάζουν με τις δικές του — και οι πράξεις των αγαθών ανθρώπων είναι ίδιες ή παρόμοιες...
Αυτού του είδους οι φιλίες είναι φυσικά σπάνιες· ο λόγος είναι ότι αυτού του είδους άνθρωποι υπάρχουν μόνο λίγοι. Έπειτα αυτού του είδους η φιλία χρειάζεται χρόνο και κλίμα αμοιβαίας οικειότητας: όπως λέει και η παροιμία, οι άνθρωποι δεν είναι δυνατό να γνωρίσουν καλά ο ένας τον άλλον, αν δεν φάνε πρώτα μαζί «ψωμί και αλάτι»· ούτε είναι δυνατό να αποδεχθεί ο ένας τον άλλον και να γίνουν φίλοι, αν πρώτα δεν θεωρηθεί ο ένας από τον άλλον άξιος αγάπης και αν ο ένας δεν κερδίσει την εμπιστοσύνη του άλλου: αυτοί που δείχνουν γρήγορα ο ένας στον άλλον τα σημάδια της φιλίας θέλουν, βέβαια, να είναι φίλοι, δεν είναι όμως, αν δεν είναι άξιοι να αγαπηθούν και αν το πράγμα δεν τους είναι γνωστό· η θέληση για φιλία μπορεί να γεννηθεί γρήγορα, η φιλία όμως όχι.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
