Πόλεμος και Ειρήνη | Δεύτερος Επίλογος | Κεφάλαια V, VII και IX-X.

4 | 11 | 5 μ.Κ ~ Year V AQ | 2024

Μουσική Συνοδεία

Κεφάλαιο V

Η ζωή των λαών δε χωράει μέσα στη ζωή μερικών ανθρώπων, γιατί η σχέση μεταξύ των μερικών αυτών ανθρώπων και των λαών δεν έχει βρεθεί. Η θεωρία για το πως η σχέση αυτή βασίζεται στη μεταβίβαση του συνόλου των θελήσεων ―της συλλογικής θέλησης― στα ιστορικά πρόσωπα, είναι μια υπόθεση που δεν επιβεβαιώνεται από την εμπειρία της Ιστορίας.

Η θεωρία για τη μεταβίβαση της συλλογικής θέλησης των λαών στα ιστορικά πρόσωπα, ίσως να εξηγεί πολλά στην περιοχή της επιστήμης του Δικαίου ή ίσως να 'ναι αναγκαία για τους σκοπούς της, όμως εφαρμοζόμενη στην Ιστορία, μόλις προβάλουν οι επαναστάσεις, οι κατακτήσεις, οι εμφύλιοι πόλεμοι, μόλις δηλαδή αρχίζει η Ιστορία, η θεωρία αυτή δεν εξηγεί τίποτα.

Η θεωρία αυτή νομίζουν πως είναι αδιάψευστη, ακριβώς γιατί η πράξη της μεταβίβασης της θέλησης του λαού δεν μπορεί να ελεγχθεί.

Οποιοδήποτε γεγονός κι αν συμβεί, οποιοσδήποτε κι αν βρεθεί επικεφαλής του, η θεωρία πάντα μπορεί να πει πως το τάδε πρόσωπο βρέθηκε επικεφαλής επειδή η συλλογική θέληση μεταβιβάστηκε σε αυτό...

Η θεωρία της μεταβίβασης της θέλησης των λαών στα ιστορικά πρόσωπα είναι μονάχα μια περιγραφή ― μονάχα μια διαφορετική διατύπωση του ερωτήματος.

Ποιο είναι το αίτιο των ιστορικών γεγονότων; Η εξουσία. Τι είναι η εξουσία; Εξουσία είναι το σύνολο των θελήσεων, μεταβιβασμένο σ' ένα πρόσωπο. Κάτω από ποιους όρους μεταβιβάζεται η θέληση των μαζών σ' ένα πρόσωπο; Κάτω απ' τον όρο να εκφραστεί απ' το πρόσωπο η θέληση όλων των ανθρώπων. Δηλαδή, εξουσία είναι η εξουσία. Δηλαδή, η εξουσία είναι μια λέξη που η σημασία της μας είναι ακατανόητη.

Αν η έκταση της ανθρώπινης γνώσης περιοριζόταν μονάχα στην αφηρημένη σκέψη, τότε, υποβάλλοντας σε κριτική την εξήγηση αυτής της εξουσίας που δίνει η επιστήμη, η ανθρωπότητα θα έφτανε στο συμπέρασμα πως η εξουσία είναι μια λέξη μονάχα και πως στην πραγματικότητα δεν υπάρχει. Μα ο άνθρωπος για την κατανόηση των φαινομένων έχει, εκτός απ' την αφηρημένη σκέψη, και την εμπειρία, που μ' αυτήν ελέγχει τ' αποτελέσματα της σκέψης. Και η εμπειρία λέει πως η εξουσία δεν είναι απλά μια λέξη, παρά φαινόμενο που πραγματικά υπάρχει.

Πάντα, όποτε συντελείται ένα γεγονός, παρουσιάζονται ένας ή πολλοί άνθρωποι που σύμφωνα με τη θέληση τους φαίνεται να συντελείται αυτό το γεγονός.

Ο Ναπολέων Γ´ δίνει εντολή, και οι Γάλλοι πηγαίνουν στο Μεξικό. Ο βασιλιάς της Πρωσσίας κι ο Μπίσμαρκ δίνουν εντολή, και τα στρατεύματα πάνε στη Βοημία. Ο Ναπολέων Α´ προστάζει, και τα στρατεύματα πάνε στη Ρωσσία. Ο Αλέξανδρος Α´ διατάζει, και οι Γάλλοι υποτάσσονται στους Βουρβώνους.

Η εμπειρία μας δείχνει πως οποιοδήποτε γεγονός κι αν συμβεί, είναι πάντα συνδεδεμένο με τη θέληση του ενός ή των πολλών ανθρώπων που το διέταξαν.

Οι ιστορικοί, σύμφωνα με την παλιά συνήθεια της αναγνώρισης της θεϊκής παρέμβασης ―της συμμετοχής του θείου― στις υποθέσεις της ανθρωπότητας, θέλουν να βλέπουν το αίτιο του συμβάντος στην έκφραση της θέλησης ενός προσώπου που περιβάλλεται ―και είναι προικισμένο― απ' την εξουσία. Όμως, το συμπέρασμα αυτό δεν επιβεβαιώνεται ούτε από τον λόγο, ούτε από την εμπειρία.

Απ' τη μια μεριά, η κρίση δείχνει πως η έκφραση της θέλησης ενός ανθρώπου ―τα λόγια του― είναι μονάχα ένα μέρος της γενικής δράσης που εκφράζεται στο γεγονός, όπως λόγου χάρη σ' έναν πόλεμο ή σε μια επανάσταση. Και για τούτο, χωρίς την παραδοχή κάποιας ασύλληπτης, υπερφυσικής δύναμης, ενός θαύματος, είναι αδύνατον να παραδεχτεί κανείς πως τα λόγια ―οι λέξεις― μπορούν να 'ναι το άμεσο αίτιο της κίνησης εκατομμυρίων ανθρώπων. Απ' την άλλη μεριά, ακόμα κι αν παραδεχτεί κανείς πως τα λόγια μπορούν να 'ναι το αίτιο του συμβάντος, πάλι η Ιστορία μας δείχνει πως η έκφραση της θέλησης των ιστορικών προσώπων, σε πολλές περιπτώσεις, δεν έχει καμιά επίδραση, πως δηλαδή οι διαταγές τους, συχνά, όχι μονάχα δεν εκτελούνται, μα πολλές φορές συμβαίνει το αντίθετο ακριβώς από εκείνο που διέταξαν.

Δίχως να δεχόμαστε μια θεϊκή παρέμβαση στις υποθέσεις της ανθρωπότητας, δεν μπορούμε να παραδεχτούμε την «εξουσία» σαν αίτιο των γεγονότων.

Η εξουσία, από την άποψη της εμπειρίας, είναι μονάχα η σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην έκφραση της θέλησης ενός ατόμου και στην εκτέλεση της θέλησης αυτής απ' τους άλλους.

Κεφάλαιο VII

Όταν συμβαίνει κάποιο γεγονός, οι άνθρωποι εκφράζουν τις γνώμες τους, τις ευχές τους για την έκβαση του, κι επειδή το γεγονός πηγάζει από την ενέργεια πολλών ανθρώπων, οπωσδήποτε κάποια από τις εκφρασμένες γνώμες κι ευχές θα πραγματοποιηθεί, έστω κατά προσέγγιση. Όταν η κάποια αυτή από τις εκφρασμένες γνώμες πραγματοποιηθεί, συνδέεται μέσα στο μυαλό μας με το γεγονός σα διαταγή που προηγήθηκε απ' αυτό.

Μερικοί άνθρωποι σέρνουν ένα μαδέρι. Ο καθένας τους λέει τη γνώμη του για το πως και κατά που θα το σύρουν. Το μεταφέρουν επιτέλους κι αποδεικνύεται πως αυτό έγινε όπως το είχε πει ένας απ' αυτούς. Αυτός διέταξε. Να λοιπόν η διαταγή και η εξουσία στην πρωτόγονη τους μορφή. 

Εκείνος που δούλεψε πιο πολύ με τα χέρια, μπορούσε λιγότερο να καλοσκεφτεί αυτό που έκανε, και να κρίνει τι θα μπορούσε να προκύψει απ' την κοινή δράση και να διατάξει... Εκείνος που πιο πολύ διέταξε, εξαιτίας της δράσης του με τα λόγια, είναι φανερό πως μπόρεσε λιγότερο να δουλέψει με τα χέρια. Όσο περισσότεροι είναι οι άνθρωποι που κατευθύνουν τη δράση τους προς έναν σκοπό, τόσο περισσότερο ξεχωρίζει η κατηγορία εκείνων που παίρνουν τόσο πιο λίγη άμεση συμμετοχή στην κοινή δράση, όσο πιο πολύ η δράση τους κατευθύνεται στο να δίνουν διαταγές.

Ο άνθρωπος, όταν ενεργεί μόνος, φέρνει μέσα του πάντα ορισμένη σειρά από σκέψεις που καθοδήγησαν, όπως του φαίνεται, την προηγούμενη δράση του και που χρησιμεύουν γι' αυτόν σα δικαιολογία της τωρινής του δράσης, και τον καθοδηγούν στην πρόβλεψη του για τις μελλοντικές του πράξεις. Το ίδιο ακριβώς κάνουν και οι συναθροίσεις ανθρώπων, αφήνοντας σε εκείνους που δε συμμετέχουν στην ενέργεια να επινοούν τις κρίσεις, τις δικαιολογίες και τις προβλέψεις για την ομαδική τους δράση.

~

Για αίτια γνωστά μας ή άγνωστα, οι Γάλλοι αρχίζουν ν' αλληλοσκοτώνονται και ν' αλληλοπνίγονται. Και στο γεγονός αυτό αντιστοιχεί και συμβαδίζει η δικαιολογία στις εκφρασμένες θελήσεις των ανθρώπων, πως αυτό ήταν απαραίτητο για το καλό της Γαλλίας, για την ελευθερία, για την ισότητα. Οι άνθρωποι παύουν ν' αλληλοσφάζονται, και το γεγονός αυτό το συνοδεύει η δικαιολογία που συνίσταται στην ανάγκη της ενότητας της εξουσίας, της αντίστασης στην Ευρώπη κ.λπ. Οι άνθρωποι πηγαίνουν απ' τη δύση στην ανατολή, σκοτώνοντας τους ομοίους τους, και το γεγονός αυτό συνοδεύουν λόγια για τη δόξα της Γαλλίας, την ποταπότητα της Αγγλίας κ.λπ.

Η Ιστορία μας δείχνει πως οι δικαιολογίες αυτές του γεγονότος δεν έχουν καμία κοινή βάση, αντιφάσκουν μεταξύ τους, όπως ο σκοτωμός ενός ανθρώπου εξαιτίας της αναγνώρισης των δικαιωμάτων του, κι ο σκοτωμός εκατομμυρίων ανθρώπων στη Ρωσσία για την ταπείνωση της Αγγλίας. Όμως, οι δικαιολογίες αυτές, στη σύγχρονη αντίληψη, έχουν τη σημασία τους.

Οι δικαιολογίες αυτές αφαιρούν την ηθική ευθύνη από τους ανθρώπους που δημιουργούν τα γεγονότα. Οι προσωρινοί αυτοί σκοποί μοιάζουν με τις σκούπες για το καθάρισμα του δρόμου, που προχωρούν πάνω στις σιδηροτροχιές, μπροστά απ' το τραίνο: καθαρίζουν τον δρόμο της ηθικής ευθύνης των ανθρώπων.

Χωρίς τις δικαιολογίες αυτές, δε θα μπορούσε να εξηγηθεί ούτε το τόσο απλό ζήτημα, που προκύπτει απ' την εξέταση του κάθε γεγονότος: πως τα εκατομμύρια άνθρωποι διαπράττουν τα ομαδικά εγκλήματα, τους πολέμους, τους σκοτωμούς κ.λπ.

~

Με τους σημερινούς πολύπλοκους τύπους της κρατικής και κοινωνικής οργάνωσης της Ευρώπης, μπορεί τάχα να φανταστεί κανείς ένα οποιοδήποτε γεγονός που να μην έχει προκαθοριστεί, υποδειχθεί, διαταχθεί από τους ηγεμόνες, τους υπουργούς, τις Βουλές, τις εφημερίδες; Υπάρχει, τάχα, έστω και μια ομαδική ενέργεια που να μη βρει τη δικαιολογία της στην κρατική ενότητα, στον ενθουσιασμό, στην ισορροπία της Ευρώπης, στον πολιτισμό; Έτσι, κάθε γεγονός συμπίπτει αναπόφευκτα με κάποια εκφρασμένη ευχή και, βρίσκοντας έτσι τη δικαιολογία του, παρουσιάζεται σαν προϊόν της θέλησης ενός ή περισσοτέρων ανθρώπων...

Οτιδήποτε κι αν συμβεί, πάντα θ' αποδειχθεί πως αυτό ακριβώς είχε προβλεφθεί κι είχε διαταχθεί... 

Εξετάζοντας μονάχα εκείνες τις εκφράσεις της θέλησης των ιστορικών προσώπων που θα μπορούσαν ν' αναφερθούν σε γεγονότα, σα διαταγές, οι ιστορικοί υπέθεταν ότι τα γεγονότα εξαρτώνται απ' τις διαταγές. Εξετάζοντας όμως τα ίδια τα γεγονότα και τη σχέση εκείνη των ιστορικών προσώπων με τις μάζες, εμείς βρήκαμε πως τα ιστορικά πρόσωπα και οι διαταγές τους εξαρτώνται απ' τα γεγονότα. 

Σαν αναμφισβήτητη απόδειξη για το συμπέρασμα αυτό χρησιμεύει το ότι, οσεσδήποτε κι αν είναι οι διαταγές, το γεγονός δε θα πραγματοποιηθεί, αν δεν υπάρχουν άλλα αίτια. Μόλις όμως το γεγονός πραγματοποιηθεί ―οποιοδήποτε κι αν είναι―, τότε απ' όλες τις θελήσεις, που αδιάκοπα εκφράζουν τα διάφορα πρόσωπα, θα βρεθούν κάποιες που, ως προς τη σημασία κι ως προς τον χρόνο, μπορούν ν' αναχθούν στο γεγονός, σα διαταγες.

Άμα φτάσουμε σ' αυτό το συμπέρασμα, μπορούμε ξεκάθαρα και θετικά ν' αποκριθούμε σε κείνα τα δύο ουσιαστικά ερωτήματα της Ιστορίας: (1) Τι είναι εξουσία; (2) Ποια δύναμη παράγει την κίνηση των λαών; 

• Εξουσία είναι μια τέτοια σχέση ορισμένου προσώπου προς άλλα πρόσωπα, που το πρόσωπο αυτό παίρνει τόσο λιγότερο μέρος στην πράξη, όσο πιο πολλές γνώμες, προβλέψεις και δικαιολογίες εκφράζει για την ομαδική ενέργεια που εκτελείται.

• Την κίνηση των λαών, την παράγει όχι η εξουσία, όχι η πνευματική δράση, ούτε ακόμα η συνένωση του ενός και του άλλου, όπως νόμιζαν οι ιστορικοί, μα η δράση όλων των ανθρώπων που παίρνουν μέρος στο γεγονός και που συγκροτούνται πάντοτε έτσι, ώστε εκείνοι που παίρνουν πιο άμεσα μέρος στο γεγονός αναλαμβάνουν την πιο μικρή ευθύνη ― και αντίστροφα.

Από ηθική άποψη, σαν αίτιο του γεγονότος παρουσιάζεται η εξουσία ― από φυσική άποψη, εκείνοι που υπακούουν στην εξουσία.

Επειδή όμως δεν μπορεί καν να νοηθεί ηθική δράση χωρίς τη φυσική δράση, για τούτο, το αίτιο του γεγονότος δε βρίσκεται ούτε στη μια ούτε στην άλλη, παρά μονάχα στη συνένωση και των δύο. Ή, μάλλον, μ' άλλα λόγια, η έννοια του αιτίου δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο φαινόμενο που εξετάζουμε...

Γιατί γίνονται ένας πόλεμος ή μια επανάσταση; Δεν το ξέρουμε. Ξέρουμε μονάχα πως, για να πραγματοποιηθεί η μια ή η άλλη ενέργεια, οι άνθρωποι συγκροτούν ορισμένη ομάδα και παίρνουν μέρος σε αυτήν όλοι. Και λέμε πως τέτοια είναι η φύση των ανθρώπων, πως αυτό είναι νόμος.

Κεφάλαια IX-X

Η σχέση της ελευθερίας και της ανάγκης ελαττώνεται ή αυξάνεται, ανάλογα με την άποψη μέσω της οποίας μελετάμε την ενέργεια. Όμως, η σχέση αυτή παραμένει πάντα αντιστρόφως ανάλογη.

Ο άνθρωπος που πνίγεται και, για να σωθεί, πιάνεται από έναν άλλο και τον πνίγει, η εξαντλημένη από το θηλασμό μητέρα, που κλέβει για να φάει, ή ο άνθρωπος ο συνηθισμένος στην πειθαρχία, που με το πρόσταγμα σκοτώνει έναν ανυπεράσπιστο άνθρωπο, φαίνονται λιγότερο ένοχοι, δηλαδή λιγότερο ελεύθεροι και πιο πολύ υποκείμενοι στο νόμο της ανάγκης, σε εκείνον που ξέρει τις συνθήκες όπου βρίσκονται οι άνθρωποι αυτοί, και περισσότερο ελεύθεροι σε εκείνον που δεν ξέρει πως ο άνθρωπος εκείνος πνιγόταν ο ίδιος, πως η μητέρα ήταν πεινασμένη, πως ο στρατιώτης εκτελούσε διαταγή κ.λπ.

Απαράλλαχτα όπως φαίνεται λιγότερο ένοχος ο άνθρωπος που έκανε φόνο εδώ κι είκοσι χρόνια, και μετά απ' αυτό έζησε ήσυχα και χωρίς να βλάψει πια κανέναν, η πράξη του φαίνεται πιο πολύ υποκείμενη στο νόμο της αναγκαιότητας σε εκείνον που μελετάει την πράξη, αφού πέρασαν τα είκοσι χρόνια, και περισσότερο ελεύθερη σε εκείνον που μελέτησε την ίδια πράξη την επομένη της εκτέλεσης της. Κι απαράλλαχτα η κάθε πράξη ανθρώπου τρελού, μεθυσμένου ή εξημμένου φαίνεται λιγότερο ελεύθερη και περισσότερο υποκείμενη στην ανάγκη σε εκείνον που ξέρει την ψυχική κατάσταση του ανθρώπου που την έκανε, και περισσότερο ελεύθερη και λιγότερο υποκείμενη στην ανάγκη σε εκείνον που δεν ξέρει την ψυχική του κατάσταση.

Σ' όλες αυτές τις περιπτώσεις, αυξάνεται ή μειώνεται η έννοια της ελευθερίας και αντίστοιχα μειώνεται ή αυξάνεται η έννοια της ανάγκης, ανάλογα με την άποψη μέσω της οποίας μελετάται η πράξη. Έτσι που, όσο μεγαλύτερη φαίνεται η ανάγκη, τόσο λιγότερη φαίνεται η ελευθερία ― και αντίστροφα...

Όλες, χωρίς εξαίρεση, οι περιπτώσεις όπου αυξάνεται και μειώνεται η παράσταση μας για την ελευθερία και την ανάγκη έχουν μονάχα τρεις αιτίες· τις σχέσεις του ανθρώπου που έκανε την πράξη: 1) Προς τον εξωτερικό κόσμο, 2) Προς τον χρόνο, και 3) Προς τα αίτια που δημιούργησαν την πράξη....

Μονάχα πάνω σε αυτές τις τρεις βάσεις στηρίζονται το ακαταλόγιστο του εγκλήματος, που υπάρχει σε όλες τις νομοθεσίες, και τα ελαφρυντικά που μετριάζουν την ενοχή. Η ευθύνη παρουσιάζεται μεγαλύτερη ή μικρότερη, ανάλογα με τη μεγαλύτερη ή μικρότερη γνώση των συνθηκών κάτω από τις οποίες βρισκόταν ο άνθρωπος που η πράξη του κρίνεται, ανάλογα με το μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τότε που έγινε η πράξη ως τη στιγμή που κρίνεται, και τη μεγαλύτερη ή μικρότερη γνώση των αιτιών της πράξης.

Κι έτσι, η παράσταση μας για την ελευθερία και την ανάγκη αυξομειώνεται ανάλογα με τη μεγαλύτερη ή μικρότερη σχέση με τον εξωτερικό κόσμο, το μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα και τη μεγαλύτερη ή μικρότερη εξάρτηση από τα αίτια, που μέσα σε αυτά μελετάμε το φαινόμενο της ζωής του ανθρώπου. 

Ώστε, αν μελετάμε μια τέτοια κατάσταση ανθρώπου, που η σχέση του με τον εξωτερικό κόσμο είναι περισσότερο γνωστή, η χρονική περίοδος που μεσολαβεί ανάμεσα στην εκτέλεση της πράξης και στην κρίση της είναι μεγάλη, και τα αίτια της πράξης είναι παρά πολύ προσιτά, τότε έχουμε την παράσταση της μεγαλύτερης ανάγκης και της μικρότερης ελευθερίας. Αν όμως μελετάμε τον άνθρωπο σε ελάχιστη εξάρτηση από τις εξωτερικές συνθήκες, αν η πράξη του έγινε σε στιγμή εγγύτατη με την παρούσα και τα αίτια της πράξης του μας είναι λιγότερο προσιτά, τότε έχουμε την παράσταση της μικρότερης ανάγκης και της μεγαλύτερης ελευθερίας.

Лев Никола́евич Толсто́й

Lyov Nikolayevich Tolstoy

Война и миръ

Πόλεμος και Ειρήνη

Δεύτερος Επίλογος

Κεφάλαια V, VII και IX-X

.~`~.

Το βιβλίο μου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τόπος με τίτλο:

Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης

Από την Ουκρανία και την Πανδημία στη Νέα Πλανητική Τάξη

Δημήτρης Β. Πεπόνης

Μπορείτε να προμηθευτείτε και να παραγγείλετε Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης (Τόπος) σε όλα τα βιβλιοπωλεία πανελλαδικά. Ενδεικτικοί σύνδεσμοι με το βιβλίο: Πολιτεία, Ιανός, Πρωτοπορία, Public κ.λπ.

~

Κοσμοϊδιογλωσσία στο facebook

Επικοινωνία: cosmoidioglossia@gmail.com

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.

4 | 11 | 5 μ.Κ ~ Year V AQ | 2024

Read More

Είναι η τεχνολογία ισχυρότερη κοινωνική δύναμη από την ελευθερία;

11 | 6 | 4 μ.Κ ~ Year ΙV AQ | 2023

Μουσική Συνοδεία

Χθες πέθανε ο Theodore (Ted) John Kaczynski (22 Μαΐου 1942 - 10 Ιουνίου 2023), επίσης γνωστός ως Unabomber. Δημοσιεύω μεταφρασμένα δύο μέρη από έργα του καθώς τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά από τα έτη 2017-2021 (κυκλοφορία τηλεοπτικής σειράς, πανδημία, επανεκδόσεις), υπήρξε μια αναβίωση του ενδιαφέροντος γύρω από τη σκέψη του.

Το κείμενο αποτελεί μέρος της σειράς Σπουδαία Αποσπάσματα από βιβλία διαφόρων προσώπων ή από κινηματογραφικές επιλογές του 21ου αιώνα, που παρουσιάζω κατά καιρούς μέσα από την Κοσμοϊδιογλωσσία.

Περιεχόμενα

I.

1. Τι Δεν είναι το Σύστημα

2. Πως το Σύστημα Εκμεταλλεύεται την Παρόρμηση του Επαναστάτη

3. Το πιο Πετυχημένο και Εκλεπτυσμένο Κόλπο του Συστήματος

II.

4. Ο Περιορισμός της Ελευθερίας είναι Αναπόφευκτος στη Βιομηχανική Κοινωνία

5. Τα «Κακά» μέρη της τεχνολογίας δεν μπορούν να διαχωριστούν από τα «Καλά» μέρη

6. Η Τεχνολογία είναι πιο Ισχυρή Κοινωνική Δύναμη από το Ιδανικό της Ελευθερίας

I

1. Τι Δεν είναι το Σύστημα

Ας ξεκινήσουμε ξεκαθαρίζοντας τι δεν είναι το Σύστημα. Το Σύστημα δεν είναι ο Τζορτζ Μπους και οι σύμβουλοι και διορισμένοι του, δεν είναι οι αστυνομικοί που κακοποιούν τους διαδηλωτές, δεν είναι οι διευθύνοντες σύμβουλοι των πολυεθνικών εταιρειών, και δεν είναι οι Φρανκενστάιν που στα εργαστήριά τους εγκληματικά πειράζουν τα γονίδια ζωντανών όντων. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι υπηρέτες του Συστήματος, αλλά από μόνοι τους δεν αποτελούν το Σύστημα. Ειδικότερα, οι προσωπικές και ατομικές αξίες, στάσεις, πεποιθήσεις και συμπεριφορες οποιουδήποτε από αυτούς τους ανθρώπους μπορεί να έρχεται σε σύγκρουση με τις ανάγκες του Συστήματος.  

 

Για να το δείξουμε με ένα παράδειγμα, το Σύστημα απαιτεί σεβασμό στα ιδιοκτησιακά δικαιώματα, ωστόσο οι διευθύνοντες σύμβουλοι, οι αστυνομικοί, οι επιστήμονες και οι πολιτικοί μερικές φορές κλέβουν (Μιλώντας για κλοπή δεν χρειάζεται να περιοριστούμε σε φυσικά αντικείμενα. Μπορούμε να συμπεριλάβουμε όλα τα παράνομα μέσα απόκτησης περιουσίας, όπως η εξαπάτηση στο φόρο εισοδήματος, η αποδοχή δωροδοκιών και οποιαδήποτε άλλη μορφή δωροδοκίας ή διαφθοράς). Αλλά το γεγονός ότι οι διευθύνοντες σύμβουλοι, οι αστυνομικοί, οι επιστήμονες και οι πολιτικοί κλέβουν μερικές φορές δεν σημαίνει ότι η κλοπή είναι μέρος του Συστήματος. Αντίθετα, όταν ένας μπάτσος ή ένας πολιτικός κλέβει κάτι, επαναστατεί ενάντια στην απαίτηση του Συστήματος για σεβασμό του νόμου και της ιδιοκτησίας. Ωστόσο, ακόμη και όταν κλέβουν, αυτοί οι άνθρωποι παραμένουν υπηρέτες του Συστήματος όσο διατηρούν δημόσια την υποστήριξή τους στον νόμο και την ιδιοκτησία.

Οποιεσδήποτε παράνομες πράξεις μπορεί να διαπραχθούν από πολιτικούς, μπάτσους ή διευθύνοντες συμβούλους ως άτομα, η κλοπή, η δωροδοκία και η διαφθορά δεν αποτελούν μέρος του Συστήματος αλλά ασθένειες του Συστήματος. Όσο λιγότερες είναι οι κλοπές τόσο καλύτερα λειτουργεί το Σύστημα, και γι' αυτό οι υπηρέτες και οι ενισχυτές του Συστήματος υποστηρίζουν πάντα την υπακοή στον νόμο δημόσια, ακόμα κι αν μερικές φορές το βρίσκουν βολικό να παραβιάζουν τον νόμο κατ' ιδίαν.  

Πάρτε ένα άλλο παράδειγμα. Αν και οι αστυνομικοί είναι η επιβολείς του συστήματος, η αστυνομική βία δεν είναι μέρος του Συστήματος. Όταν οι μπάτσοι κάνουν μαύρο στο ξύλο έναν ύποπτο δεν κάνουν τη δουλειά του Συστήματος, εκπέμπουν μόνο τον δικό τους θυμό και την εχθρότητά τους. Στόχος του Συστήματος δεν είναι η ωμότητα ή το ξέσπασμα θυμού. Όσον αφορά το αστυνομικό έργο, στόχος του Συστήματος είναι να υποχρεώσει σε υπακοή στους κανόνές του και να το κάνει με τη μικρότερη δυνατή αναστάτωση, βία και κακή δημοσιότητα. Έτσι, από τη σκοπιά του Συστήματος, ο ιδανικός μπάτσος είναι αυτός που δεν θυμώνει ποτέ, δεν χρησιμοποιεί ποτέ περισσότερη βία από ό,τι χρειάζεται, και αυτός που βασίζεται όσο το δυνατόν περισσότερο στη χειραγώγηση παρά στη δύναμη για να κρατά τους ανθρώπους υπό έλεγχο. Η αστυνομική βία είναι απλώς μια άλλη ασθένεια του Συστήματος, όχι μέρος του Συστήματος.

 

Για απόδειξη, δείτε τη στάση των ΜΜΕ. Τα κυρίαρχα μέσα μαζικής ενημέρωσης καταδικάζουν σχεδόν καθολικά την αστυνομική βία. Φυσικά, η στάση των κυρίαρχων ΜΜΕ αντιπροσωπεύει, κατά κανόνα, τη συναίνεση των ισχυρών τάξεων της κοινωνίας μας για το τι είναι καλό για το Σύστημα.

Όσα μόλις ειπώθηκαν για την κλοπή, τη δωροδοκία και την αστυνομική βία ισχύουν επίσης σε ζητήματα διακρίσεων και θυματοποίησης όπως ο ρατσισμός, ο σεξισμός, η ομοφοβία, η φτώχεια και τα κάτεργα. Όλα αυτά είναι κακά για το Σύστημα. Για παράδειγμα, όσο περισσότερο οι μαύροι αισθάνονται ότι περιφρονούνται ή αποκλείονται, τόσο πιο πιθανό είναι να στραφούν στο έγκλημα και τόσο μικρότερες είναι οι πιθανότητες να μορφωθούν και να κάνουν καριέρες που θα τους καταστήσουν χρήσιμους στο Σύστημα.

Η σύγχρονη τεχνολογία, με τις γρήγορες μεταφορές σε μεγάλες αποστάσεις και τη διατάραξη των παραδοσιακών τρόπων ζωής, έχει οδηγήσει σε ανάμειξη πληθυσμών, έτσι ώστε σήμερα άνθρωποι διαφορετικών φυλών, εθνικοτήτων, πολιτισμών και θρησκειών πρέπει να ζουν και να εργάζονται δίπλα-δίπλα. Εάν οι άνθρωποι μισούν ή απορρίπτουν ο ένας τον άλλον με βάση τη φυλή, την εθνικότητα, τη θρησκεία, τις σεξουαλικές προτιμήσεις κ.λπ., οι συγκρούσεις που προκύπτουν παρεμβαίνουν στη λειτουργία του Συστήματος... οι ηγέτες του Συστήματος το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά και γι' αυτό διδασκόμαστε στο σχολείο και μέσω των μέσων ενημέρωσης να πιστεύουμε ότι ο ρατσισμός, ο σεξισμός, η ομοφοβία κ.λπ. είναι κοινωνικά δεινά που πρέπει να εξαλειφθούν.   

Χωρίς αμφιβολία, ορισμένοι από τους ηγέτες του Συστήματος, ορισμένοι από τους πολιτικούς, τους επιστήμονες και τους διευθύνοντες συμβούλους, αισθάνονται ιδιωτικά ότι η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι, ή ότι η ομοφυλοφιλία και ο διαφυλετικός γάμος είναι αποκρουστικοί. Αλλά ακόμα κι αν η πλειονότητά τους ένιωθε έτσι, δεν θα σήμαινε ότι ο ρατσισμός, ο σεξισμός και η ομοφοβία θα ήταν μέρος του Συστήματος ― περισσότερο απ' ό,τι είναι η ύπαρξη κλοπής μεταξύ ηγετών μέρος του Συστήματος. Όπως το Σύστημα πρέπει να προάγει τον σεβασμό του νόμου και της ιδιοκτησίας για χάρη της δικής του ασφάλειας, το Σύστημα πρέπει επίσης να αποθαρρύνει τον ρατσισμό και άλλες μορφές θυματοποίησης, για τον ίδιο λόγο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Σύστημα, παρά τις όποιες ιδιωτικές αποκλίσεις από μεμονωμένα μέλη της ελίτ, είναι βασικά δεσμευμένο να καταστείλει τις διακρίσεις και τη θυματοποίηση. 

 

Για απόδειξη, δείτε ξανά τη στάση των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης. Παρά την περιστασιακή δειλή διαφωνία από μερικούς από τους πιο τολμηρούς και αντιδραστικούς σχολιαστές, η προπαγάνδα των μέσων ενημέρωσης ευνοεί συντριπτικά την φυλετική ισότητα και την ισότητα των φύλων, την αποδοχή της ομοφυλοφιλίας και του διαφυλετικού γάμου. 

Το Σύστημα χρειάζεται έναν πληθυσμό που είναι πράος, μη βίαιος, εξημερωμένος, πειθήνιος και υπάκουος. Χρειάζεται να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγκρουση ή διακοπή που θα μπορούσε να επηρεάσει την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνικής μηχανής. Εκτός από την καταστολή των φυλετικών, εθνοτικών, θρησκευτικών και άλλων ομαδικών εχθροπραξιών, πρέπει επίσης να καταστείλει ή να αξιοποιήσει προς όφελός του όλες τις άλλες τάσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αναστάτωση ή αναταραχή, όπως ματαιοδοξία, επιθετικές παρορμήσεις και οποιαδήποτε τάση για βία.  

Φυσικά, οι παραδοσιακοί φυλετικοί και εθνοτικοί ανταγωνισμοί πεθαίνουν αργά, το αντριλίκι (machismo), η επιθετικότητα και οι βίαιες παρορμήσεις δεν καταστέλλονται εύκολα και οι στάσεις απέναντι στο σεξ και την ταυτότητα φύλου δεν μεταμορφώνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Επομένως, υπάρχουν πολλά άτομα που αντιστέκονται σε αυτές τις αλλαγές και το Σύστημα αντιμετωπίζει το πρόβλημα να ξεπεράσει την αντίστασή τους. 

 2. Πως το Σύστημα Εκμεταλλεύεται την Παρόρμηση του Επαναστάτη

Όλοι μας στη σύγχρονη κοινωνία βρισκόμαστε μέσα σε ένα πυκνό δίκτυο κανόνων και κανονισμών. Είμαστε στο έλεος μεγάλων οργανισμών όπως εταιρείες, κυβερνήσεις, εργατικά συνδικάτα, πανεπιστήμια, εκκλησίες και πολιτικά κόμματα, και κατά συνέπεια είμαστε ανίσχυροι. Ως αποτέλεσμα της δουλοπρέπειας, της αδυναμίας και άλλων ταπεινώσεων που μας επιβάλλει το Σύστημα, κυριαρχεί εκτεταμένη απογοήτευση που οδηγεί σε μια παρόρμηση για εξέγερση. Και εδώ είναι που το Σύστημα παίζει το πιο πετυχημένο του κόλπο: Μέσω μιας λαμπρής ταχυδακτυλουργίας, στρέφει την εξέγερση προς όφελός του.  

Πολλοί άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τις ρίζες της απογοήτευσής τους, ως εκ τούτου η εξέγερσή τους δεν έχει κατεύθυνση. Ξέρουν ότι θέλουν να εξεγερθούν, αλλά δεν ξέρουν απέναντι σε τι θέλουν να επαναστατήσουν. Ευτυχώς, το Σύστημα είναι σε θέση να καλύψει την ανάγκη τους παρέχοντάς τους μια λίστα τυπικών και στερεότυπικών παραπόνων και καταγγελιών στο όνομα των οποίων θα επαναστατήσουν: ρατσισμός, ομοφοβία, γυναικεία ζητήματα, φτώχεια, κάτεργα... όλη τη μπουγάδα των «ακτιβιστικών» θεμάτων.

Τεράστιοι αριθμοί επίδοξων επαναστατών τσιμπάνε το δόλωμα. Στην καταπολέμηση του ρατσισμού, του σεξισμού, κ.λπ., κ.λπ., κάνουν μόνο τη δουλειά του Συστήματος για λογαριασμό του Συστήματος. Παρόλα αυτά φαντάζονται ότι επαναστατούν ενάντια στο Σύστημα. Πώς είναι αυτό δυνατόν;  

Πρώτον, πριν από 50 [Δ`~.: Διάβαζε 70] χρόνια το Σύστημα δεν είχε ακόμη δεσμευτεί για την ισότητα για τους μαύρους, τις γυναίκες και τους ομοφυλόφιλους, έτσι ώστε η δράση υπέρ αυτών των λόγων ήταν πραγματικά μια μορφή εξέγερσης. Κατά συνέπεια, αυτοί οι λόγοι έφτασαν να θεωρούνται συμβατικά ως επαναστατικοί λόγοι. Διατήρησαν αυτό το καθεστώς σήμερα απλώς ως ζητήματα παράδοσης, και αυτό γιατί κάθε επαναστατική γενιά μιμείται τις προηγούμενες γενιές.

Δεύτερον, υπάρχει ακόμη σημαντικός αριθμός ανθρώπων, όπως τόνισα προηγουμένως, που αντιστέκονται στις κοινωνικές αλλαγές που απαιτεί το Σύστημα, και μερικοί από αυτούς τους ανθρώπους είναι ακόμη πρόσωπα εξουσίας, όπως αστυνομικοί, δικαστές ή πολιτικοί. Αυτοί οι αντιστασιακοί αποτελούν στόχο για τους επίδοξους επαναστάτες, κάποιον απέναντι στον οποίον μπορούν να εξεγερθούν. Σχολιαστές... βοηθούν αυτή τη διαδικασία διαφωνώντας με τους ακτιβιστές: Το να βλέπουν ότι έχουν εκνευρίσει κάποιον, καλλιεργεί την ψευδαίσθηση των ακτιβιστών πως επαναστατούν.  

Τρίτον, για να έρθουν σε σύγκρουση ακόμη και με εκείνη την πλειοψηφία των ηγετών του Συστήματος που αποδέχονται πλήρως τις κοινωνικές αλλαγές που απαιτεί το Σύστημα, οι επίδοξοι επαναστάτες επιμένουν σε λύσεις που πηγαίνουν πιο μακριά από αυτό που οι ηγέτες του Συστήματος θεωρούν ότι είναι συνετό, δείχνοντας υπερβολικό θυμό για ασήμαντα θέματα. Για παράδειγμα, απαιτούν την καταβολή ιστορικών αποζημιώσεων σε μαύρους και συχνά εξοργίζονται με οποιαδήποτε κριτική σε μια μειονοτική ομάδα, όσο προσεκτική και λογική κι αν είναι.

Με αυτόν τον τρόπο οι ακτιβιστές μπορούν να διατηρήσουν την ψευδαίσθηση ότι επαναστατούν ενάντια στο Σύστημα. Αλλά η ψευδαίσθηση είναι παράλογη. Η αναταραχή κατά του ρατσισμού, του σεξισμού, της ομοφοβίας και όλων των συναφών δεν συνιστά πλέον εξέγερση ενάντια στο Σύστημα περισσότερο από την αναταραχή ενάντια στην πολιτική δωροδοκία και την διαφθορά. Αυτοί που εργάζονται κατά της δωροδοκίας και της διαφθοράς δεν επαναστατούν αλλά ενεργούν ως επιβολείς του Συστήματος: Βοηθούν να κρατηθούν οι πολιτικοί υπάκουοι στους κανόνες του Συστήματος. Όσοι εργάζονται κατά του ρατσισμού, του σεξισμού και της ομοφοβίας με παρόμοιο τρόπο ενεργούν ως επιβολείς  του Συστήματος: Βοηθούν το Σύστημα να καταστείλει τις αποκλίνουσες ρατσιστικές, σεξιστικές και ομοφοβικές συμπεριφορές που προκαλούν προβλήματα στο Σύστημα.  

Αλλά οι ακτιβιστές δεν ενεργούν μόνο ως επιβολείς του Συστήματος. Λειτουργούν επίσης ως ένα είδος αλεξικέραυνου που προστατεύει το Σύστημα απομακρύνοντας τη δημόσια δυσαρέσκεια από το Σύστημα και τους θεσμούς του [Δ`~.: Δες αμέσως παρακάτω]. Για παράδειγμα, υπήρχαν αρκετοί λόγοι για τους οποίους ήταν προς όφελος του Συστήματος η απομάκρυνση των γυναικών από το σπίτι και η ένταξή τους στον εργασιακό χώρο. Πριν από πενήντα χρόνια, αν το Σύστημα, όπως εκπροσωπείται από την κυβέρνηση ή τα μέσα ενημέρωσης, είχε ξεκινήσει απροκάλυπτα μια εκστρατεία προπαγάνδας σχεδιασμένη να καταστήσει κοινωνικά αποδεκτό για τις γυναίκες να επικεντρώνουν τη ζωή τους στην καριέρα και όχι στο σπίτι, η φυσική ανθρώπινη αντίσταση στην αλλαγή θα είχε προκαλέσει ευρεία δημόσια δυσαρέσκεια.   

Αυτό που στην πραγματικότητα συνέβη ήταν ότι στις αλλαγές πρωτοστάτησαν ριζοσπάστριες φεμινίστριες, πίσω από τις οποίες οι θεσμοί του Συστήματος ακολουθούσαν σε απόσταση ασφαλείας. Η δυσαρέσκεια των πιο συντηρητικών μελών της κοινωνίας στρεφόταν κυρίως ενάντια στις ριζοσπάστριες  φεμινίστριες [Δ`~.: Το Ανούσιο] παρά ενάντια στο Σύστημα και τους θεσμούς του [Δ`~.: Το Ουσιώδες], επειδή οι αλλαγές που υποστήριξε το Σύστημα και έγιναν με τη χορηγία του Συστήματος φαίνονταν αργές και μετριοπαθείς σε σύγκριση με τις πιο ριζοσπαστικές λύσεις που υποστήριζαν οι φεμινίστριες, και ακόμη και αυτές οι σχετικά αργές αλλαγές θεωρήθηκε ότι επιβλήθηκαν στο Σύστημα από την πίεση των ριζοσπαστών.

Το Ανούσιο 

(ή το Αλεξικέραυνο)

Το Ουσιώδες και το Καθοριστικό

3. Το πιο Πετυχημένο και Εκλεπτυσμένο Κόλπο του Συστήματος

Έτσι, με λίγα λόγια, το πιο προσεγμένο κόλπο του συστήματος είναι το εξής:  

(α) Για χάρη της δικής του αποτελεσματικότητας και ασφάλειας, το Σύστημα χρειάζεται να επιφέρει βαθιές και ριζικές κοινωνικές αλλαγές ώστε να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες που προκύπτουν από την τεχνολογική πρόοδο.

 

(β) Η απογοήτευση από τις συνθήκες που επιβάλλει το Σύστημα οδηγεί σε επαναστατικές παρορμήσεις.  

(γ) Οι επαναστατικές παρορμήσεις ενστερνίζονται από το Σύστημα και τίθενται στην υπηρεσία των κοινωνικών αλλαγών που απαιτεί, ακτιβιστές «επαναστατούν» ενάντια στις παλιές και ξεπερασμένες αξίες που δεν είναι πλέον χρήσιμες για το Σύστημα και υπέρ των νέων αξιών που το Σύστημα έχει ανάγκη να γίνουν αποδεκτές.

(δ) Με αυτόν τον τρόπο δίνεται σε επαναστατικές παρορμήσεις —οι οποίες διαφορετικά θα μπορούσαν να ήταν επικίνδυνες για το Σύστημα—, μια διέξοδος που όχι μόνο είναι αβλαβής για το Σύστημα, αλλά και χρήσιμη για αυτό. 

(ε) Μεγάλο μέρος της δημόσιας δυσαρέσκειας που προκύπτει από την επιβολή των κοινωνικών αλλαγών απομακρύνεται από το Σύστημα και τους θεσμούς του και στρέφεται αντ' αυτού στους ριζοσπάστες που πρωτοστατούν στις κοινωνικές αλλαγές.  

Φυσικά, αυτό το κόλπο δεν σχεδιάστηκε εκ των προτέρων από τους ηγέτες του Συστήματος, που δεν συνειδητοποιούν ότι συμμετέχουν σε κάποιο κόλπο. Ο τρόπος που λειτουργεί είναι κάπως έτσι: 

Για να αποφασίσουν ποια θέση θα λάβουν για οποιοδήποτε θέμα, οι συντάκτες, οι εκδότες και οι ιδιοκτήτες των μέσων ενημέρωσης πρέπει συνειδητά ή ασυνείδητα να εξισορροπήσουν πολλούς παράγοντες. Πρέπει να εξετάσουν πώς θα αντιδράσουν οι αναγνώστες ή οι θεατές τους σε ό,τι τυπώνουν ή μεταδίδουν σχετικά με το θέμα, πρέπει να εξετάσουν πώς θα αντιδράσουν οι διαφημιστές τους, οι συνάδελφοί τους στα μέσα ενημέρωσης, και άλλα ισχυρά πρόσωπα, και πρέπει να εξετάσουν την επίδραση στην ασφάλεια του Συστήματος όσων εκτυπώνουν ή μεταδίδουν.

Αυτές οι πρακτικές σκέψεις συνήθως υπερισχύουν των προσωπικών συναισθημάτων που μπορεί να έχουν για το θέμα. Τα προσωπικά συναισθήματα των ηγετών των μέσων ενημέρωσης, των διαφημιστών τους και άλλων ισχυρών προσώπων ποικίλλουν. Μπορεί να είναι φιλελεύθεροι ή συντηρητικοί, θρησκευόμενοι ή άθεοι. Το μόνο καθολικό κοινό σημείο μεταξύ των ηγετών είναι η δέσμευσή τους στο Σύστημα, την ασφάλειά του και τη δύναμή του. Ως εκ τούτου, εντός των ορίων που επιβάλλονται από αυτό που το κοινό είναι διατεθειμένο να αποδεχθεί, ο κύριος παράγοντας που καθορίζει τις στάσεις που διαδίδονται από τα μέσα ενημέρωσης είναι μια χονδρική συναίνεση απόψεων μεταξύ των ηγετών των μέσων ενημέρωσης και άλλων ισχυρών ανθρώπων ως προς το τι είναι καλό για το Σύστημα.   

Έτσι, όταν ένας συντάκτης ή κάποιος ηγέτης μέσων ενημέρωσης ξεκινά να αποφασίσει ποια στάση θα κρατήσει απέναντι σε ένα κίνημα ή έναν σκοπό, η πρώτη του σκέψη είναι αν το κίνημα περιλαμβάνει οτιδήποτε που είναι καλό ή κακό για το Σύστημα. Ίσως λέει στον εαυτό του ότι η απόφασή του βασίζεται σε ηθικούς, φιλοσοφικούς ή θρησκευτικούς λόγους, αλλά έχει παρατηρηθεί ότι στην πράξη η ασφάλεια του Συστήματος υπερέχει όλων των άλλων παραγόντων για τον καθορισμό της στάσης των μέσων ενημέρωσης. Για παράδειγμα, αν ένας συντάκτης ειδησεογραφικού περιοδικού κοιτάξει το κίνημα της πολιτοφυλακής, μπορεί ή όχι να συμπάσχει προσωπικά με ορισμένα παράπονα και με τους στόχους του, αλλά βλέπει επίσης ότι θα υπάρξει ισχυρή συναίνεση μεταξύ των διαφημιστών του και των συναδέλφων του στα μέσα ενημέρωσης ότι το κίνημα της πολιτοφυλακής είναι δυνητικά επικίνδυνο για το Σύστημα και ως εκ τούτου θα πρέπει να αποθαρρύνεται. Κάτω από αυτές τις συνθήκες γνωρίζει ότι το περιοδικό του θα ήταν καλύτερα να κρατήσει μια αρνητική στάση απέναντι στο κίνημα της πολιτοφυλακής. Η αρνητική στάση των μέσων ενημέρωσης πιθανώς είναι μέρος του λόγου που το κίνημα της πολιτοφυλακής έχει καταρρεύσει.

Όταν ο ίδιος συντάκτης εξετάζει τον ριζοσπαστικό φεμινισμό, βλέπει ότι ορισμένες από τις πιο ακραίες λύσεις του θα ήταν επικίνδυνες για το Σύστημα, αλλά βλέπει επίσης ότι ο φεμινισμός έχει πολλά στοιχεία που είναι χρήσιμα για το Σύστημα. Η συμμετοχή των γυναικών στον επιχειρηματικό και τεχνικό κόσμο ενσωματώνει τις ίδιες και τις οικογένειές τους καλύτερα στο Σύστημα. Τα ταλέντα τους εξυπηρετούν το Σύστημα σε επιχειρηματικά και τεχνικά θέματα. Η φεμινιστική έμφαση στον τερματισμό της ενδοοικογενειακής κακοποίησης και του βιασμού εξυπηρετεί επίσης τις ανάγκες του Συστήματος, καθώς ο βιασμός και η κακοποίηση, όπως και άλλες μορφές βίας, είναι επικίνδυνες για το Σύστημα. Ίσως το πιο σημαντικό, ο συντάκτης αναγνωρίζει ότι η μικροπρέπεια και η ανοησία των σύγχρονων οικιακών εργασιών και η κοινωνική απομόνωση της σύγχρονης νοικοκυράς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή απογοήτευση πολλές γυναίκες, απογοήτευση που θα προκαλέσει προβλήματα στο Σύστημα, εκτός εάν επιτραπεί στις γυναίκες μια διέξοδος σταδιοδρομίας στον επιχειρηματικό και τεχνικό κόσμο.  

Ακόμη κι αν αυτός ο συντάκτης είναι ένας φαλλοκράτης που προσωπικά αισθάνεται πιο άνετα με τις γυναίκες σε υποδεέστερη θέση, ξέρει ότι ο φεμινισμός, τουλάχιστον σε μια σχετικά μέτρια μορφή, είναι καλός για το Σύστημα. Γνωρίζει ότι η στάση του ως συντάκτης πρέπει να είναι ευνοϊκή προς τον μετριοπαθή φεμινισμό, διαφορετικά θα αντιμετωπίσει την αποδοκιμασία των διαφημιστών του και άλλων ισχυρών ανθρώπων. Αυτός είναι ο λόγος που η στάση των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης ήταν γενικά υποστηρικτική προς τον μετριοπαθή φεμινισμό, ανάμεικτη προς τον ριζοσπαστικό φεμινισμό και σταθερά εχθρική μόνο προς τις πιο ακραίες φεμινιστικές θέσεις.

Μέσω μιας τέτοιου τύπου διαδικασίας, κινήματα επαναστατών που είναι επικίνδυνα για το Σύστημα υπόκεινται σε αρνητική προπαγάνδα, ενώ επαναστατικά κινήματα που πιστεύεται ότι είναι χρήσιμα για το Σύστημα ενθαρρύνονται προσεκτικά στα μέσα ενημέρωσης. Η ασυνείδητη απορρόφηση της προπαγάνδας των ΜΜΕ επηρεάζει τους επίδοξους εξεγερμένους να «επαναστατήσουν» με τρόπους που εξυπηρετούν τα συμφέροντα του Συστήματος.

Σημαντικό ρόλο στην πραγματοποίηση του κόλπου του Συστήματος παίζουν οι πανεπιστημιακοί διανοούμενοι. Αν και τους αρέσει να φαντάζονται τους εαυτούς τους ως ανεξάρτητους στοχαστές, οι διανοούμενοι είναι (επιτρέποντας μεμονωμένες εξαιρέσεις) η πιο υπερκοινωνικοποιημένη, η πιο κομφορμιστική, η πιο ήρεμη και εξημερωμένη, η πιο χαϊδεμένη, εξαρτημένη και ασπόνδυλη ομάδα στην Αμερική σήμερα. Ως αποτέλεσμα, η παρόρμησή τους να επαναστατήσουν είναι ιδιαίτερα ισχυρή. Όμως, επειδή είναι ανίκανοι για ανεξάρτητη σκέψη, η πραγματική εξέγερση τους είναι αδύνατη. Κατά συνέπεια, είναι τα κορόιδα του κόλπου του Συστήματος, το οποίο τους επιτρέπει να εκνευρίζουν τους ανθρώπους και να απολαμβάνουν την ψευδαίσθηση της εξέγερσης χωρίς ποτέ να χρειαστεί να αμφισβητήσουν τις βασικές αξίες του Συστήματος.  

Επειδή είναι οι δάσκαλοι των νέων, οι πανεπιστημιακοί διανοούμενοι είναι σε θέση να βοηθήσουν το σύστημα να παίξει το κόλπο του στους νέους, κάτι που κάνουν κατευθύνοντας τις επαναστατικές παρορμήσεις των νέων προς τους τυπικούς, στερεοτυπικούς στόχους: ρατσισμό, αποικιοκρατία, γυναικεία ζητήματα κ.λπ. Οι νέοι που δεν είναι φοιτητές μαθαίνουν μέσω των ΜΜΕ, ή μέσω προσωπικής επαφής, τα ζητήματα της «κοινωνικής δικαιοσύνης» για τα οποία επαναστατούν οι φοιτητές και τους μιμούνται. Έτσι αναπτύσσεται μια νεανική κουλτούρα στην οποία υπάρχει ένας στερεοτυπικός τρόπος εξέγερσης που εξαπλώνεται μέσω της μίμησης των συνομηλίκων — ακριβώς όπως με τα χτενίσματα, τα στυλ ρούχων και άλλες μόδες που εξαπλώνονται μέσω της μίμησης.

II

4. Ο Περιορισμός της Ελευθερίας είναι Αναπόφευκτος στη Βιομηχανική Κοινωνία  

...ο σύγχρονος άνθρωπος είναι εγκλωβισμένος από ένα δίκτυο κανόνων και κανονισμών και η μοίρα του εξαρτάται από τις ενέργειες προσώπων που βρίσκονται μακριά του, των οποίων τις αποφάσεις δεν μπορεί να επηρεάσει. Αυτό δεν είναι τυχαίο ή αποτέλεσμα της αυθαιρεσίας των αλαζόνων γραφειοκρατών. Είναι απαραίτητο και αναπόφευκτο σε κάθε τεχνολογικά ανεπτυγμένη κοινωνία. Το σύστημα ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ρυθμίζει στενά την ανθρώπινη συμπεριφορά προκειμένου να λειτουργήσει... [Δ`~.: Η έμφαση με κεφαλαία γράμματα, όπως και όλες όσες προηγήθηκαν ή ακολουθούν, από το πρωτότυπο]

Το σύστημα ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ αναγκάσει τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται με τρόπους που είναι όλο και πιο απομακρυσμένοι από το φυσικό πρότυπο της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, το σύστημα χρειάζεται επιστήμονες, μαθηματικούς και μηχανικούς. Δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς αυτά. Ασκείται λοιπόν μεγάλη πίεση στα παιδιά να διακριθούν σε αυτούς τους τομείς. Δεν είναι φυσικό για έναν έφηβο να περνά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του καθισμένος σε ένα γραφείο απορροφημένος στη μελέτη. Ένας φυσιολογικός έφηβος θέλει να περνά το χρόνο του σε ενεργή επαφή με τον πραγματικό κόσμο. Μεταξύ των πρωτόγονων λαών, τα πράγματα στα οποία εκπαιδεύονται τα παιδιά τείνουν να είναι σε λογική αρμονία με τις φυσικές ανθρώπινες παρορμήσεις.  

Λόγω της συνεχούς πίεσης που ασκεί το σύστημα για την τροποποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, αυξάνεται σταδιακά ο αριθμός των ανθρώπων που δεν μπορούν ή δεν πρόκειται να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της κοινωνίας...  

Σε κάθε τεχνολογικά ανεπτυγμένη κοινωνία, η μοίρα του ατόμου ΠΡΕΠΕΙ να εξαρτάται από αποφάσεις που δεν μπορεί να επηρεάσει προσωπικά σε μεγάλο βαθμό. Μια τεχνολογική κοινωνία δεν μπορεί να χωριστεί σε μικρές, αυτόνομες κοινότητες, γιατί η παραγωγή εξαρτάται από τη συνεργασία πολύ μεγάλου αριθμού ανθρώπων και μηχανών. Μια τέτοια κοινωνία ΠΡΕΠΕΙ να είναι πολύ οργανωμένη και ΠΡΕΠΕΙ να ληφθούν αποφάσεις που επηρεάζουν πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Όταν μια απόφαση επηρεάζει, ας πούμε, ένα εκατομμύριο άτομα, τότε κάθε ένα από τα επηρεαζόμενα άτομα έχει, κατά μέσο όρο, μόνο το ένα εκατομμυριοστό ως μερίδιο στη λήψη της απόφασης. Αυτό που συνήθως συμβαίνει στην πράξη είναι ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται από δημόσιους λειτουργούς ή στελέχη επιχειρήσεων ή από εξειδικευμένους τεχνικούς, αλλά ακόμη και όταν το κοινό ψηφίζει για μια απόφαση, ο αριθμός των ψηφοφόρων είναι συνήθως πολύ μεγάλος για να είναι σημαντική η ψήφος οποιουδήποτε ατόμου. Έτσι, τα περισσότερα άτομα δεν είναι σε θέση να επηρεάσουν μετρήσιμα τις σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν τη ζωή τους. Δεν υπάρχει κανένας δυνατός τρόπος για να διορθωθεί αυτό σε μια τεχνολογικά ανεπτυγμένη κοινωνία. Το σύστημα προσπαθεί να «λύσει» αυτό το πρόβλημα χρησιμοποιώντας την προπαγάνδα για να κάνει τους ανθρώπους να ΘΕΛΟΥΝ τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί για αυτούς εκ των προτέρων, αλλά ακόμη κι αν αυτή η «λύση» ήταν απόλυτα επιτυχημένη στο να κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα, θα ήταν εξευτελιστική...

Το σύστημα δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρχει για να ικανοποιεί τις ανθρώπινες ανάγκες. Αντιθέτως, είναι η ανθρώπινη συμπεριφορά που πρέπει να τροποποιηθεί για να ταιριάζει στις ανάγκες του συστήματος. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική ή κοινωνική ιδεολογία που μπορεί να προσποιείται ότι καθοδηγεί το τεχνολογικό σύστημα. Δεν φταίει ο καπιταλισμός και δεν φταίει ο σοσιαλισμός. Φταίει η τεχνολογία, γιατί το σύστημα δεν καθοδηγείται από την ιδεολογία αλλά από την τεχνική αναγκαιότητα. Φυσικά το σύστημα ικανοποιεί πολλές ανθρώπινες ανάγκες, αλλά σε γενικές γραμμές το κάνει μόνο στο βαθμό που είναι προς όφελος του συστήματος να το κάνει. Οι ανάγκες του συστήματος είναι πρωταρχικές, όχι αυτές του ανθρώπου. Για παράδειγμα, το σύστημα παρέχει στους ανθρώπους φαγητό επειδή το σύστημα δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει εάν όλοι λιμοκτονούσαν, φροντίζει για τις ψυχολογικές ανάγκες των ανθρώπων όποτε μπορεί να το κάνει ΒΟΛΙΚΑ, γιατί δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει εάν πάρα πολλοί άνθρωποι πάθαιναν κατάθλιψη ή επαναστατούσαν. Αλλά το σύστημα, για καλούς, σταθερούς, πρακτικούς λόγους, πρέπει να ασκεί συνεχή πίεση στους ανθρώπους προκειμένου να προσαρμόσουν τη συμπεριφορά τους στις ανάγκες του συστήματος. 

Συσσωρεύονται πάρα πολλά απόβλητα; Η κυβέρνηση, τα ΜΜΕ, το εκπαιδευτικό σύστημα, οι περιβαλλοντολόγοι, όλοι μας πλημμυρίζουν με μια μάζα προπαγάνδας για την ανακύκλωση. Χρειάζεστε περισσότερο τεχνικό προσωπικό; Μια χορωδία από φωνές προτρέπει τα παιδιά να σπουδάσουν επιστήμη. Κανείς δεν ρωτά αν είναι απάνθρωπο να αναγκάζουμε τους εφήβους να ξοδεύουν το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων και του χρόνου τους να μελετούν θέματα που οι περισσότεροι μισούν. Όταν οι ειδικευμένοι εργαζόμενοι τίθενται εκτός εργασίας λόγω της τεχνικής προόδου και πρέπει να υποβληθούν σε «επανακατάρτιση», κανείς δεν ρωτά αν είναι εξευτελιστικό για αυτούς να εξωθούνται με αυτόν τον τρόπο. Απλώς θεωρείται δεδομένο ότι όλοι πρέπει να υποκύψουν στην τεχνική αναγκαιότητα. Και για καλό λόγο: Εάν οι ανθρώπινες ανάγκες έμπαιναν πάνω από την τεχνική αναγκαιότητα, θα υπήρχαν οικονομικά προβλήματα, ανεργία, ελλείψεις ή χειρότερα. Η έννοια της «ψυχικής υγείας» στην κοινωνία μας ορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τον βαθμό στον οποίο ένα άτομο συμπεριφέρεται σύμφωνα με τις ανάγκες του συστήματος και από το αν το κάνει χωρίς να δείχνει σημάδια άγχους.  

5. Τα «Κακά» μέρη της τεχνολογίας δεν μπορούν να διαχωριστούν από τα «Καλά» μέρη 

 

Ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο η βιομηχανική κοινωνία δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί υπέρ της ελευθερίας είναι ότι η σύγχρονη τεχνολογία είναι ένα ενοποιημένο σύστημα στο οποίο όλα τα μέρη εξαρτώνται το ένα από το άλλο. Δεν μπορείτε να απαλλαγείτε από τα «κακά» μέρη της τεχνολογίας και να διατηρήσετε μόνο τα «καλά». Πάρτε για παράδειγμα τη σύγχρονη ιατρική. Η πρόοδος στην ιατρική επιστήμη εξαρτάται από την πρόοδο στη χημεία, τη φυσική, τη βιολογία, την επιστήμη των υπολογιστών και άλλους τομείς. Οι προηγμένες ιατρικές θεραπείες απαιτούν ακριβό εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας που μπορεί να διατεθεί μόνο από μια τεχνολογικά ανεπτυγμένη, οικονομικά πλούσια κοινωνία. Είναι σαφές ότι δεν μπορείτε να έχετε μεγάλη πρόοδο στην ιατρική χωρίς ολόκληρο το τεχνολογικό σύστημα και όλα όσα το συνοδεύουν...

Αν νομίζετε ότι η κυβέρνηση παρεμβαίνει στη ζωή σας πάρα πολύ ΤΩΡΑ, απλώς περιμένετε μέχρι η κυβέρνηση να αρχίσει να ρυθμίζει τη γενετική σύσταση των παιδιών σας. Μια τέτοια ρύθμιση θα ακολουθήσει αναπόφευκτα την εισαγωγή της γενετικής μηχανικής των ανθρώπων, επειδή οι συνέπειες της μη ρυθμιζόμενης γενετικής μηχανικής θα ήταν καταστροφικές. 

Η συνήθης απάντηση σε τέτοιες ανησυχίες είναι να μιλάμε για «ιατρική ηθική». Αλλά ένας κώδικας δεοντολογίας δεν θα χρησιμεύσει για την προστασία της ελευθερίας ενόψει της ιατρικής προόδου, μόνο χειρότερα θα έκανε τα πράγματα. Ένας κώδικας δεοντολογίας που εφαρμόζεται στη γενετική μηχανική θα ήταν στην πραγματικότητα ένα μέσο ρύθμισης της γενετικής σύστασης των ανθρώπων. Κάποιος (πιθανώς η ανώτερη μεσαία τάξη, ως επί το πλείστον) θα αποφάσιζε ότι αυτές οι εφαρμογές της γενετικής μηχανικής ήταν «ηθικές» και άλλες όχι, έτσι ώστε στην πραγματικότητα να επιβάλλει τις δικές του αξίες στη γενετική σύσταση του πληθυσμού γενικότερα. Ακόμα κι αν ένας κώδικας δεοντολογίας επιλεγόταν σε εντελώς δημοκρατική βάση, η πλειοψηφία θα επέβαλλε τις δικές της αξίες σε οποιεσδήποτε μειονότητες θα μπορούσαν να έχουν διαφορετική ιδέα για το τι συνιστούσε μια «ηθική» χρήση της γενετικής μηχανικής. Ο μόνος κώδικας ηθικής που θα προστάτευε πραγματικά την ελευθερία θα ήταν αυτός που θα απαγόρευε ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ γενετική μηχανική των ανθρώπων, και να είστε βέβαιοι ότι κανένας τέτοιος κώδικας δεν θα εφαρμοστεί ποτέ σε μια τεχνολογική κοινωνία. Κανένας κώδικας που θα περιόριζε τη γενετική μηχανική σε δευτερεύοντα ρόλο δεν θα μπορούσε να σταθεί για πολύ, γιατί ο πειρασμός που παρουσιάζεται από την τεράστια δύναμη της βιοτεχνολογίας θα ήταν ακαταμάχητος, ειδικά επειδή στην πλειονότητα των ανθρώπων πολλές από τις εφαρμογές της θα φαίνονται προφανώς και αναμφισβήτητα καλές (εξάλειψη φυσικών και ψυχικών ασθενειών κ.λπ...). Αναπόφευκτα, η γενετική μηχανική θα χρησιμοποιηθεί εκτενώς, αλλά μόνο με τρόπους που συνάδουν με τις ανάγκες του βιομηχανικού τεχνολογικού συστήματος.    

6. Η Τεχνολογία είναι πιο Ισχυρή Κοινωνική Δύναμη από το Ιδανικό της Ελευθερίας

Δεν είναι δυνατό να γίνει ένας ΜΟΝΙΜΟΣ συμβιβασμός μεταξύ τεχνολογίας και ελευθερίας, επειδή η τεχνολογία είναι μακράν η ισχυρότερη κοινωνική δύναμη και καταπατά συνεχώς την ελευθερία μέσω ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ συμβιβασμών. Φανταστείτε την περίπτωση δύο γειτόνων, ο καθένας από τους οποίους κατέχει εξαρχής την ίδια έκταση, αλλά ο ένας είναι πιο ισχυρός από τον άλλο. Ο ισχυρός απαιτεί ένα κομμάτι από τη γη του άλλου. Ο αδύναμος αρνείται. Ο ισχυρός λέει: «Εντάξει, ας συμβιβαστούμε. Δώσε μου τα μισά από αυτά που ζήτησα». Ο αδύναμος δεν έχει άλλη επιλογή από το να υποχωρήσει. Λίγο αργότερα ο ισχυρός γείτονας απαιτεί ένα άλλο κομμάτι γης, πάλι υπάρχει συμβιβασμός, και ούτω καθεξής. Αναγκάζοντας μια μακρά σειρά συμβιβασμών στον πιο αδύναμο άνθρωπο, ο ισχυρός παίρνει τελικά όλη τη γη του. Έτσι συμβαίνει στη σύγκρουση μεταξύ τεχνολογίας και ελευθερίας.  

Ενώ η τεχνολογική πρόοδος ΩΣ ΣΥΝΟΛΟ συνεχώς περιορίζει και συρρικνώνει τη σφαίρα της ελευθερίας μας, κάθε νέα τεχνική πρόοδος που ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΚΑΘΕΑΥΤΗ, ΑΠΟ ΜΟΝΗ ΤΗΣ, φαίνεται να είναι επιθυμητή. Ηλεκτρισμός, εσωτερικές υδραυλικές εγκαταστάσεις, ταχύτατες επικοινωνίες εξ αποστάσεως… πώς θα μπορούσε κανείς να αντιταχθεί σε οποιοδήποτε από αυτά τα πράγματα, ή ενάντια σε οποιαδήποτε άλλη από τις αναρίθμητες τεχνικές προόδους που έχουν διαμορφώσει τη σύγχρονη κοινωνία; Θα ήταν παράλογο να αντισταθούμε στην εισαγωγή του τηλεφώνου, για παράδειγμα. Προσέφερε πολλά πλεονεκτήματα και κανένα μειονέκτημα... 

...όλες αυτές οι τεχνολογικές εξελίξεις μαζί, συνυπολογιζόμενες, έχουν δημιουργήσει έναν κόσμο στον οποίο η μοίρα του μέσου ανθρώπου δεν είναι πλέον στα χέρια του ή στα χέρια των γειτόνων και των φίλων του, αλλά στα χέρια πολιτικών, στελεχών εταιρειών και απομακρυσμένων ανώνυμων τεχνικών και γραφειοκρατών, που αυτός ο άνθρωπος ως άτομο δεν έχει καμία δύναμη να επηρεάσει. Η ίδια διαδικασία θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Πάρτε για παράδειγμα τη γενετική μηχανική. Λίγοι άνθρωποι θα αντισταθούν στην εισαγωγή μιας γενετικής τεχνικής που εξαλείφει μια κληρονομική ασθένεια. Δεν παράγει κάποια εμφανή βλάβη και αποτρέπει πολλά δεινά. Ωστόσο, ένας μεγάλος αριθμός γενετικών βελτιώσεων μαζί θα μετατρέψει τον άνθρωπο σε ένα κατασκευασμένο προϊόν αντί για μια ελεύθερη δημιουργία της τύχης (ή του Θεού, ή οποιουδήποτε άλλου, ανάλογα με τις θρησκευτικές σας πεποιθήσεις).

Ένας άλλος λόγος για τον οποίο η τεχνολογία είναι τόσο ισχυρή κοινωνική δύναμη είναι ότι, στο πλαίσιο μιας δεδομένης κοινωνίας, η τεχνολογική πρόοδος βαδίζει προς μία μόνο κατεύθυνση, δεν μπορεί ποτέ να αντιστραφεί. Μόλις εισαχθεί μια τεχνολογική καινοτομία, οι άνθρωποι συνήθως εξαρτώνται από αυτήν με αποτέλεσμα να μην μπορούν ποτέ ξανά χωρίς αυτήν, εκτός εάν αντικατασταθεί από κάποια ακόμα πιο προηγμένη καινοτομία. Όχι μόνο οι άνθρωποι εξαρτώνται ως άτομα από ένα νέο στοιχείο τεχνολογίας, αλλά, ακόμη περισσότερο, το σύστημα ως σύνολο εξαρτάται από αυτό. (Φανταστείτε τι θα συνέβαινε με το σύστημα σήμερα εάν οι υπολογιστές, για παράδειγμα, καταργούνταν). Έτσι το σύστημα μπορεί να κινηθεί μόνο προς μία κατεύθυνση, προς μεγαλύτερη τεχνολογική ανάπτυξη [Δ`~.: με την ανάπτυξη της τεχνολογίας να συγχέεται με την πρόοδο]. Η τεχνολογία αναγκάζει συνεχώς και κατ' επανάληψη την ελευθερία να κάνει ένα βήμα πίσω, αλλά η τεχνολογία δεν μπορεί ποτέ να κάνει ένα βήμα πίσω...  

Η τεχνολογία προχωρά με μεγάλη ταχύτητα και απειλεί την ελευθερία σε πολλά διαφορετικά σημεία ταυτόχρονα (συνωστισμός, κανόνες και κανονισμοί, αυξανόμενη εξάρτηση ατόμων από μεγάλες οργανώσεις, προπαγάνδα και άλλες ψυχολογικές τεχνικές, γενετική μηχανική, παραβίαση της ιδιωτικής ζωής μέσω συσκευών παρακολούθησης και υπολογιστών κ.λπ). Για να συγκρατηθεί οποιαδήποτε από τις απειλές για την ελευθερία θα απαιτούσε έναν μακρύ και δύσκολο κοινωνικό αγώνα. Όσοι θέλουν να προστατεύσουν την ελευθερία κατακλύζονται από τον τεράστιο αριθμό των νέων επιθέσεων και την ταχύτητα με την οποία αναπτύσσονται, ως εκ τούτου γίνονται απαθείς και δεν αντιστέκονται πλέον. Η καταπολέμηση κάθε απειλής ξεχωριστά θα ήταν μάταιη...

Καμία κοινωνική ρύθμιση, είτε νόμοι, θεσμοί, έθιμα ή ηθικοί κώδικες, δεν μπορεί να παρέχει μόνιμη προστασία έναντι της τεχνολογίας. Η ιστορία δείχνει ότι όλες οι κοινωνικές ρυθμίσεις είναι παροδικές, όλες αλλάζουν ή καταρρέουν τελικά. Αλλά οι τεχνολογικές εξελίξεις είναι μόνιμες στο πλαίσιο ενός δεδομένου πολιτισμού. Ας υποθέσουμε για παράδειγμα ότι ήταν δυνατό να καταλήξουμε σε κάποια κοινωνική ρύθμιση που θα απέτρεπε τη γενετική μηχανική από το να εφαρμοστεί σε ανθρώπινα όντα ή να αποτρέψει την εφαρμογή της κατά τρόπο που να απειλεί την ελευθερία και την αξιοπρέπεια. Ωστόσο, η τεχνολογία θα παρέμενε σε αναμονή. Αργά ή γρήγορα η κοινωνική ρύθμιση θα κατέρρεε. Μάλλον γρήγορα, δεδομένου του ρυθμού αλλαγής στην κοινωνία μας. Τότε η γενετική μηχανική θα άρχιζε να εισβάλλει στη σφαίρα της ελευθερίας μας, και αυτή η εισβολή θα ήταν μη αναστρέψιμη (εκτός από μια πιθανή κατάρρευση του ίδιου του τεχνολογικού πολιτισμού) [Δ`~.: Το συγκεκριμένο ζήτημα, όπως και ορισμένα ακόμα συναφή με το μέρος II, έχω θίξει στο βιβλίο μου «Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης»]. 

Οποιεσδήποτε ψευδαισθήσεις σχετικά με την επίτευξη οτιδήποτε μόνιμου μέσω κοινωνικών ρυθμίσεων θα πρέπει να διαλυθούν από αυτό που συμβαίνει επί του παρόντος με την περιβαλλοντική νομοθεσία. Πριν από μερικά χρόνια φαινόταν ότι υπήρχαν ασφαλή νομικά εμπόδια που απετρεπαν τουλάχιστον ΜΕΡΙΚΕΣ από τις χειρότερες μορφές περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Μια αλλαγή στον πολιτικό άνεμο και αυτά τα εμπόδια αρχίσαν να καταρρέουν.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, η τεχνολογία είναι πιο ισχυρή κοινωνική δύναμη από το ιδανικό της ελευθερίας. Αλλά αυτή η δήλωση χρειάζεται μια σημαντική επιφύλαξη. Φαίνεται ότι τις επόμενες δεκαετίες το βιομηχανικό-τεχνολογικό σύστημα θα υποστεί σοβαρές πιέσεις λόγω οικονομικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων και ιδιαίτερα λόγω προβλημάτων που σχετίζονται με την ανθρώπινη συμπεριφορά (αποξένωση, εξέγερση, εχθρότητα, ποικίλες κοινωνικές και ψυχολογικές δυσκολίες). Ελπίζουμε ότι οι πιέσεις από τις οποίες είναι πιθανό να περάσει το σύστημα θα το αναγκάσουν να καταρρεύσει ή τουλάχιστον να το αποδυναμώσουν αρκετά ώστε να καταστεί δυνατή μια επανάσταση εναντίον του. Εάν μια τέτοια επανάσταση συμβεί και είναι επιτυχής, τότε τη συγκεκριμένη στιγμή η φιλοδοξία για ελευθερία θα έχει αποδειχθεί πιο ισχυρή από την τεχνολογία. 

 

Theodore (Ted) John Kaczynski 

22 Μαΐου 1942 - 10 Ιουνίου 2023

.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.

11 | 6 | 4 μ.Κ ~ Year ΙV AQ | 2023

Το βιβλίο μου Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης. Από την Ουκρανία και την Πανδημία στη Νέα Πλανητική Τάξη κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τόπος:

Μπορείτε να προμηθευτείτε και να παραγγείλετε Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης (Τόπος/mέta) σε όλα τα βιβλιοπωλεία πανελλαδικά. Ενδεικτικοί σύνδεσμοι με το βιβλίο: Πολιτεία, Ιανός, Πρωτοπορία, Public κ.λπ.

Read More

Περί Φιλίας ― μέρος α΄.

4 | 5 | 4 μ.Κ ~ Year ΙV AQ | 2023

Μουσική Συνοδεία

Πραγματικά, κανένας δεν θα επέλεγε να ζει δίχως φίλους, κι ας είχε όλα τα υπόλοιπα αγαθά. Ακόμη και οι πλούσιοι άνθρωποι, όπως και αυτοί που έχουν αξιώματα και εξουσία, έχουν ιδιαίτερα μεγάλη ανάγκη από φίλους. Αλήθεια, ποιό το όφελος όλης αυτής της καλής τους κατάστασης αν δεν υπάρχει η δυνατότητα της ευεργεσίας, η οποία γίνεται κατά κύριο λόγο και στην πιο αξιέπαινη μορφή της προς τους φίλους; Και από την άλλη, πώς θα μπορούσε όλη αυτή η καλή κατάσταση να διατηρηθεί και να διαφυλαχθεί δίχως τους φίλους; Γιατί όσο μεγαλύτερη είναι τόσο επισφαλέστερη είναι. Αλλά και στη φτώχεια και στις άλλες δυστυχίες της ζωής οι άνθρωποι θεωρούν τους φίλους ως το μόνο καταφύγιο. 

Για τους νέους οι φίλοι είναι μια βοήθεια που τους κάνει να αποφεύγουν τα λάθη· στους ηλικιωμένους ανθρώπους προσφέρουν φροντίδα και περιποίηση, και αποτελούν ένα συμπλήρωμα για τις δραστηριότητες της ζωής που, εξαιτίας της φυσικής τους αδυναμίας, παρουσιάζονται μειωμένες· τους ανθρώπους, τέλος, που βρίσκονται στην ακμή της ηλικίας τους τούς βοηθούν με το να τους ωθούν σε πράξεις καλές και ωραίες — «σαν πάνε δυο μαζί»: πραγματικά, οι άνθρωποι γίνονται τότε πιο δυνατοί στις σκέψεις και στις πράξεις. 

Φαίνεται, επίσης, ότι η φιλία ενυπάρχει από τη φύση στον γονιό για το παιδί και στο παιδί για τον γονιό του, και όχι μόνο στους ανθρώπους αλλά και στα πουλιά και σε όλα σχεδόν τα ζώα· τη νιώθουν το ένα για το άλλο όλα τα όντα που έχουν κοινή καταγωγή — ιδιαίτερα οι άνθρωποι· αυτός είναι και ο λόγος που επαινούμε αυτούς που νιώθουν αγάπη για τους συνανθρώπους τους. Μπορούμε να το προσέξουμε και στα ταξίδια μας, στα ξένα, πόσο κοντινός είναι ο κάθε άνθρωπος στον άλλον άνθρωπο και πόσο φιλικός. 

Φαίνεται επίσης ότι η φιλία συνέχει και τις πόλεις, και οι νομοθέτες νοιάζονται πιο πολύ γι᾽ αυτήν παρά για τη δικαιοσύνη (πολύ φυσικό, αφού η ομόνοια φαίνεται πως είναι κάτι παρόμοιο με τη φιλία): αυτήν επιθυμούν κατά κύριο λόγο, και κοιτάζουν κατά κύριο λόγο να διώξουν από την πόλη τη διχόνοια, που τί άλλο είναι παρά μίσος και έχθρα;

Αν οι άνθρωποι είναι φίλοι μεταξύ τους δεν την έχουν ανάγκη τη δικαιοσύνη, ενώ αν είναι δίκαιοι χρειάζονται επιπλέον και τη φιλία, και η πιο γνήσια μορφή δικαιοσύνης θεωρείται πως έχει όλα τα χαρακτηριστικά της φιλίας...

~

Ίσως όμως τα πράγματα θα γίνονταν σαφέστερα σε σχέση με το θέμα αυτό, αν πρώτα γνωρίζαμε ποιό είναι ακριβώς το αντικείμενο της αγάπης, αυτό που γεννάει τη φιλία. Γιατί δεν φαίνεται να κινεί την αγάπη και να γεννάει τη φιλία το καθετί, παρά μόνο αυτό που είναι άξιο να αγαπηθεί και να προκαλέσει τη φιλία, και τέτοιο θεωρείται πως είναι το αγαθό, το ευχάριστο, και το χρήσιμο... Τρεις είναι λοιπόν οι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι αγαπούν και δημιουργούν μεταξύ τους φιλίες... Οι τρεις αυτοί λόγοι διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το είδος — άρα και οι μορφές της αγάπης και τη φιλίας. Τρία, επομένως, είδη φιλίας υπάρχουν, ακριβώς όσα είναι και τα πράγματα που είναι άξια να αγαπηθούν...

Αυτοί λοιπόν που αγαπούν ο ένας τον άλλον και γίνονται φίλοι για τη χρησιμότητα, δεν αγαπούν τον άλλον καθεαυτόν, αλλά για το αγαθό που μπορεί να πάρει από αυτόν. Το ίδιο και στην περίπτωση που οι άνθρωποι αγαπούν ο ένας τον άλλον και γίνονται φίλοι για χάρη της ευχαρίστησης· πραγματικά, οι άνθρωποι αγαπούν τους χαριτολόγους όχι για τον χαρακτήρα τους, αλλά γιατί τους είναι ευχάριστοι. Και αυτοί λοιπόν που αγαπούν τους άλλους και τους κάνουν φίλους τους για τη χρησιμότητά τους τούς αγαπούν για χάρη αυτού που είναι αγαθό γι᾽ αυτούς τους ίδιους, και αυτοί που αγαπούν τους άλλους και τους κάνουν φίλους τους για χάρη της ευχαρίστησης τούς αγαπούν για χάρη αυτού που είναι ευχάριστο γι᾽ αυτούς τους ίδιους, και όχι γιατί το πρόσωπο που αγαπούν έχει αυτές κι αυτές τις ιδιότητες, αλλά γιατί είναι γι᾽ αυτούς ένα πρόσωπο χρήσιμο ή ευχάριστο. 

Αυτές λοιπόν οι φιλίες είναι φιλίες για έναν λόγο συμπτωματικό, αφού το πρόσωπο που αγαπιέται δεν αγαπιέται επειδή είναι αυτό που είναι, αλλά επειδή εξασφαλίζει σ᾽ αυτόν που το αγαπάει κάποιο αγαθό ή κάποια ευχαρίστηση. Ε, αυτού του είδους οι φιλίες διαλύονται εύκολα, αν τα δύο μέρη δεν παραμένουν αυτό που ήταν· πραγματικά, αν ο ένας δεν είναι πια ευχάριστος ή χρήσιμος στον άλλον, ο άλλος παύει να τον αγαπάει. Το χρήσιμο όμως δεν μένει σταθερά το ίδιο, αλλά συνεχώς αλλάζει. Αν λοιπόν λείψει ο λόγος για τον οποίο τα δύο αυτά άτομα ήταν φίλοι, διαλύεται και η φιλία, αφού η φιλία τους είχε δημιουργηθεί μόνο για τον συγκεκριμένο λόγο.

Αυτού του είδους η φιλία φαίνεται ότι γεννιέται κατά κύριο λόγο μεταξύ των μεγάλης ηλικίας ανθρώπων (γιατί οι άνθρωποι αυτής της ηλικίας δεν επιδιώκουν το ευχάριστο αλλά το ωφέλιμο), και από αυτούς που βρίσκονται στην ακμή της ηλικίας τους, αλλά και από τους νέους όσοι επιδιώκουν το συμφέρον τους. Ούτε και η συμβίωση αρέσει και τόσο στους ανθρώπους αυτούς· γιατί είναι φορές που δεν είναι ούτε και ευχάριστοι ο ένας στον άλλον· δεν τη χρειάζονται λοιπόν οι άνθρωποι αυτοί αυτού του είδους τη συντροφιά, εκτός κι αν είναι ωφέλιμοι ο ένας στον άλλον· γιατί ως εκεί είναι οι άνθρωποι αυτοί ευχάριστοι ο ένας στον άλλον, όσο έχουν ελπίδες για κάποιο όφελος ο ένας από τον άλλον...

Αντίθετα, η φιλία των νέων ανθρώπων θεωρείται ότι έχει για στόχο της την ευχαρίστηση· γιατί αυτοί ζουν κάτω από την επήρεια και την καθοδήγηση του πάθους, και αυτό που κατά κύριο λόγο επιδιώκουν είναι η ευχαρίστηση και ό,τι είναι παρόν. Καθώς όμως προχωρεί η ηλικία, αλλάζουν και τα πράγματα που τους είναι ευχάριστα. Αυτός είναι ο λόγος που οι νέοι άνθρωποι γίνονται γρήγορα φίλοι και γρήγορα, πάλι, παύουν να είναι φίλοι: η φιλία τους αλλάζει καθώς αλλάζει αυτό που τους είναι ευχάριστο, και αυτού του είδους η ευχαρίστηση αλλάζει γρήγορα. Είναι και ερωτικοί οι νέοι· γιατί η ερωτική φιλία σχετίζεται κατά κύριο λόγο με το πάθος και την ευχαρίστηση· αυτός είναι και ο λόγος που οι νέοι ερωτεύονται και ο έρωτάς τους περνάει γρήγορα — τα αισθήματά τους αλλάζουν πολλές φορές μέσα στην ίδια μέρα. Οι άνθρωποι, πάντως, αυτοί θέλουν να περνούν μαζί τις μέρες τους και να συμβιώνουν: έτσι την καταλαβαίνουν αυτοί τη φιλία...

~

Οι άνθρωποι όμως που θέλουν το καλό των φίλων τους για χάρη των φίλων τους είναι οι γνησιότεροι φίλοι: ο λόγος είναι ότι αυτό το κάνουν επειδή αυτή είναι η φύση τους και όχι για έναν συμπτωματικό λόγο. Διαρκεί λοιπόν η φιλία αυτών των ανθρώπων για όσο διάστημα αυτοί είναι αγαθοί — και η αρετή είναι κάτι το μόνιμο. Ο καθένας από τους δύο είναι καθεαυτόν αγαθός και αγαθός για τον φίλο του· πραγματικά, οι αγαθοί άνθρωποι είναι και καθεαυτούς αγαθοί και ωφέλιμοι ο ένας στον άλλον. Με τον ίδιο τρόπο είναι και ευχάριστοι ο ένας στον άλλον· πραγματικά, οι αγαθοί άνθρωποι είναι και καθεαυτούς ευχάριστοι και ευχάριστοι ο ένας στον άλλον· γιατί στον κάθε άνθρωπο είναι πηγή ευχαρίστησης και οι δικές του πράξεις και όσες άλλες μοιάζουν με τις δικές του — και οι πράξεις των αγαθών ανθρώπων είναι ίδιες ή παρόμοιες...

Αυτού του είδους οι φιλίες είναι φυσικά σπάνιες· ο λόγος είναι ότι αυτού του είδους άνθρωποι υπάρχουν μόνο λίγοι. Έπειτα αυτού του είδους η φιλία χρειάζεται χρόνο και κλίμα αμοιβαίας οικειότητας: όπως λέει και η παροιμία, οι άνθρωποι δεν είναι δυνατό να γνωρίσουν καλά ο ένας τον άλλον, αν δεν φάνε πρώτα μαζί «ψωμί και αλάτι»· ούτε είναι δυνατό να αποδεχθεί ο ένας τον άλλον και να γίνουν φίλοι, αν πρώτα δεν θεωρηθεί ο ένας από τον άλλον άξιος αγάπης και αν ο ένας δεν κερδίσει την εμπιστοσύνη του άλλου: αυτοί που δείχνουν γρήγορα ο ένας στον άλλον τα σημάδια της φιλίας θέλουν, βέβαια, να είναι φίλοι, δεν είναι όμως, αν δεν είναι άξιοι να αγαπηθούν και αν το πράγμα δεν τους είναι γνωστό· η θέληση για φιλία μπορεί να γεννηθεί γρήγορα, η φιλία όμως όχι.

Αριστοτέλης

Διαβάστε περισσότερα Σπουδαία Αποσπάσματα από τον Αριστοτέλη, είτε από βιβλία διαφόρων προσώπων ή και από κινηματογραφικές επιλογές του 21ου αιώνα. 

.~`~.

Το βιβλίο μου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τόπος με τίτλο:

Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης

Από την Ουκρανία και την Πανδημία στη Νέα Πλανητική Τάξη

Δημήτρης Β. Πεπόνης

Μπορείτε να προμηθευτείτε και να παραγγείλετε Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης σε όλα τα βιβλιοπωλεία πανελλαδικά. Ενδεικτικοί σύνδεσμοι με το βιβλίο: Πολιτεία, Ιανός, Πρωτοπορία, Public κ.λπ.

~

Κοσμοϊδιογλωσσία στο facebook

Επικοινωνία: cosmoidioglossia@gmail.com

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.

4 | 5 | 4 μ.Κ ~ Year ΙV AQ | 2023

Read More

― Οι λόγοι που κάνουν τους ανθρώπους να θέλουν να βλάψουν και να κάνουν το κακό, είναι... ― Όλες λοιπόν τις πράξεις τους οι άνθρωποι δεν μπορεί παρά να τις κάνουν για επτά λόγους:

8 | 9 | 3 μ.Κ ~ Year ΙΙΙ AQ | 2022

Μουσική Συνοδεία

Οι λόγοι που κάνουν τους ανθρώπους να θέλουν να βλάψουν και να κάνουν το κακό, είναι η κακία και η έλλειψη αυτοελέγχου· γιατί αν ένας άνθρωπος έχει μία ή περισσότερες κακίες, κάνει και αδικίες σχετικές με την κακία που τυχαίνει να έχει· ο ανελεύθερος, π.χ., σχετικές με τα χρήματα, ο ακόλαστος σχετικές με τις σωματικές ηδονές, ο μαλθακός σχετικές με την καλοπέρασή του, ο δειλός σχετικές με τους κινδύνους (εγκαταλείπουν, πράγματι, από φόβο τους συντρόφους τους την ώρα του κινδύνου), ο φιλόδοξος για χάρη των τιμών, ο οξύθυμος πάνω στο θυμό του, ο παθιασμένος με τις νίκες για χάρη της νίκης, ο στυφός για να πάρει εκδίκηση, ο δίχως φρόνηση γιατί μπερδεύει το δίκαιο και το άδικο, ο ξεδιάντροπος από αδιαφορία για τη γνώμη των άλλων — παρόμοια και όλοι οι άλλοι, ο καθένας ενσχέσει με το είδος και το περιεχόμενο της ιδιαίτερης κακίας του...

Όλες οι πράξεις των ανθρώπων έχουν την αρχή τους είτε σε λόγους που βρίσκονται έξω από τους ίδιους είτε σε λόγους που βρίσκονται μέσα τους. Στην περίπτωση που η αιτία της πράξης δεν βρίσκεται μέσα στο ίδιο το άτομο, η πράξη οφείλεται είτε στην τύχη είτε στην ανάγκη. Από τις πράξεις που οφείλονται στην ανάγκη άλλες οφείλονται σε άσκηση βίας και άλλες στη φύση. Επομένως όλα όσα κάνουν οι άνθρωποι για λόγους που δεν βρίσκονται μέσα στους ίδιους οφείλονται στην τύχη, στη φύση ή στην άσκηση βίας, ενώ όσα κάνουν για λόγους που βρίσκονται μέσα στους ίδιους, όταν δηλαδή η αιτία γι᾽ αυτά είναι τα ίδια τα άτομα, οι πράξεις αυτές οφείλονται είτε σε συνήθεια είτε σε έντονη επιθυμία, η οποία άλλοτε ελέγχεται από τη λογική και άλλοτε όχι. Αυτό που λέμε «βούληση» είναι η επιθυμία για κάτι καλό (κανείς, πράγματι, δεν θέλει κάτι παρά μόνο αν πιστεύει πως είναι καλό)· μη ελεγχόμενες από τη λογική επιθυμίες είναι η οργή και ο πόθος. 

Όλες λοιπόν τις πράξεις τους οι άνθρωποι δεν μπορεί παρά να τις κάνουν για επτά λόγους: τύχη, φύση, βία, συνήθεια, λογική, οργή, ζωηρή επιθυμία.

Η παραπέρα διαίρεση των ανθρώπινων πράξεων με βάση την ηλικία, τις ιδιότητες του χαρακτήρα ή κάτι άλλο δεν έχει κανένα νόημα· γιατί αν οι νέοι συμβαίνει να είναι οργίλοι ή πλήρεις από επιθυμίες, δεν είναι η νεότητά τους η αιτία γι᾽ αυτού του είδους τις πράξεις τους, αλλά η οργή και η επιθυμία·... Γι᾽ αυτό, το σωστό είναι να αφήσουμε καταμέρος αυτές τις διακρίσεις, δεν πρέπει όμως να παραλείψουμε να εξετάσουμε τί λογής επακόλουθα έχουν κατά κανόνα οι συγκεκριμένες ιδιότητες των επιμέρους προσώπων ή πραγμάτων· γιατί αν κάποιος είναι ανοιχτόχρωμος ή σκουρόχρωμος, ψηλός ή κοντός, δεν υπάρχει κανόνας που να λέει ότι θα ακολουθήσει τότε κάποιο από τα επακόλουθα που είπαμε· αν όμως είναι νέος ή γέρος, δίκαιος ή άδικος, τότε πια υπάρχει διαφορά. Γενικά, πρέπει να εξετάζουμε καθετί που κάνει τους χαρακτήρες των ανθρώπων να διαφέρουν· π.χ., το να θεωρεί κανείς τον εαυτό του πλούσιο ή φτωχό θα προκαλέσει κάποια διαφορά, όπως επίσης το να θεωρεί τον εαυτό του καλότυχο ή κακότυχο.

Της τύχης αποτέλεσμα είναι όλα εκείνα που η αιτία τους είναι απροσδιόριστη και δεν γίνονται για κάποιον σκοπό· επίσης όσα δεν γίνονται πάντοτε, ούτε τις περισσότερες φορές, ούτε με έναν προδιαγεγραμμένο τρόπο (όλα αυτά είναι, βέβαια, φανερά από τον ορισμό της τύχης). Της φύσης αποτέλεσμα είναι όσα έχουν την αιτία τους μέσα τους και σύμφωνη με έναν προδιαγεγραμμένο κανόνα: πάντοτε ή τις περισσότερες φορές συμβαίνουν με τον ίδιο τρόπο. Όσο γι᾽ αυτά που γίνονται αντίθετα με τους φυσικούς κανόνες, δεν υπάρχει κανένας λόγος να διερευνήσουμε εξονυχιστικά αν γίνονται σύμφωνα με κάποιον φυσικό νόμο ή για κάποιον άλλο λόγο — αιτία αυτών των πραγμάτων θα μπορούσε, κατά τη γνώμη μου, να θεωρηθεί και η τύχη. Σε βία οφείλονται όσα γίνονται παρά την επιθυμία και τους λογικούς σχεδιασμούς αυτών που τα κάνουν. Από συνήθεια γίνονται όσα κάνουμε επειδή τα έχουμε κάνει πολλές φορές. Στη λογική οφείλονται όσα από τα καλά πράγματα για τα οποία μιλήσαμε θεωρούνται συμφέροντα ή ως τέλος ή ως μέσα που οδηγούν στο τέλος, με τον όρο βέβαια ότι γίνονται επειδή είναι συμφέροντα· γιατί και οι ακόλαστοι κάνουν πράγματα συμφέροντα, δεν τα κάνουν όμως επειδή τους συμφέρουν, αλλά επειδή τους είναι ευχάριστα. Σε παραφορά και σε οργή οφείλονται οι πράξεις εκδίκησης. Υπάρχει, πάντως, διαφορά ανάμεσα στην εκδίκηση και την τιμωρία: η τιμωρία γίνεται για χάρη αυτού που την υφίσταται, ενώ η εκδίκηση για χάρη αυτού που την κάνει, για να νιώσει δηλαδή ικανοποίηση. Τί είναι η οργή θα γίνει φανερό όταν θα μιλήσουμε για τα πάθη. Από ζωηρή επιθυμία γίνονται όσα είναι ολοφάνερα ευχάριστα. Στα ευχάριστα ανήκει επίσης καθετί που μας είναι οικείο εκ φύσεως, όπως και καθετί στο οποίο έχουμε συνηθίσει· γιατί οι άνθρωποι κάνουν με ευχαρίστηση ακόμη και πράγματα που δεν είναι από τη φύση τους ευχάριστα, αν τα έχουν συνηθίσει μια ζωή.

~

Επομένως (για να συνοψίσουμε) όλα όσα κάνουν οι άνθρωποι για λόγους που βρίσκονται μέσα στους ίδιους είναι ή τους φαίνονται καλά, είναι ή τους φαίνονται ευχάριστα. Δεδομένου ότι οι άνθρωποι κάνουν με τη θέλησή τους αυτά που η αιτία τους βρίσκεται μέσα στους ίδιους και χωρίς τη θέλησή τους αυτά που η αιτία τους βρίσκεται έξω από τους ίδιους, μπορούμε να πούμε ότι όλα όσα κάνουν οι άνθρωποι με τη θέλησή τους είναι ή τους φαίνονται καλά, είναι ή τους φαίνονται ευχάριστα — φυσικά, στα καλά βάζω επίσης τόσο την απαλλαγή από αυτά που είναι ή τους φαίνονται κακά όσο και την αντικατάσταση ενός μεγαλύτερου κακού με ένα μικρότερο, όπως επίσης βάζω στα ευχάριστα τόσο την απαλλαγή από τα λυπηρά ή από αυτά που τους φαίνονται λυπηρά όσο και την αντικατάσταση ενός λυπηρού από ένα άλλο λιγότερο λυπηρό...

Ευχάριστα είναι επίσης όσα γίνονται από συνήθεια· ο λόγος είναι ότι καθετί στο οποίο έχουμε συνηθίσει μοιάζει πια σαν κάτι το φυσικό· γιατί η συνήθεια είναι κάτι σαν τη φύση, για τον λόγο ότι το «συχνά» βρίσκεται πολύ κοντά στο «πάντοτε»: το «πάντοτε» έχει να κάνει με τη φύση, το «συχνά» με τη συνήθεια. Ευχάριστο είναι επίσης αυτό που δεν είναι αποτέλεσμα βίας· γιατί η βία είναι αντίθετη προς τη φύση· γι᾽ αυτό και ό,τι γίνεται αναγκαστικά, είναι δυσάρεστο: είχε δίκαιο αυτός που είπε ό,τι μας επιβάλλεται αναγκαστικά, είναι δυσάρεστο· οι έγνοιες, οι σοβαρές ασχολίες, οι εντάσεις είναι δυσάρεστα πράγματα, γιατί μας επιβάλλονται αναγκαστικά και με τη βία — εκτός κι αν τα έχουμε συνηθίσει, οπότε η συνήθεια τα κάνει ευχάριστα. Τα αντίθετά τους είναι ευχάριστα· έτσι η τεμπελιά, η αποφυγή του κόπου, η αδιαφορία, η διασκέδαση, η ξεκούραση και η χαλάρωση, ο ύπνος ανήκουν στα ευχάριστα πράγματα· γιατί τίποτε από όλα αυτά δεν έχει σχέση με εξαναγκασμό.

Καθετί για το οποίο έχουμε μέσα μας επιθυμία είναι ευχάριστο· η επιθυμία είναι, πράγματι, πόθος για το ευχάριστο. Από τις επιθυμίες, τώρα, άλλες σχετίζονται με το άλογο μέρος της ψυχής μας και άλλες με το λογικό της μέρος. Όταν λέω «επιθυμίες που σχετίζονται με το άλογο μέρος της ψυχής», εννοώ αυτές που δεν τις προκαλεί κάποια διεργασία του νου· τέτοιες είναι αυτές που τις λέμε φυσικές, όπως αυτές που τις έχουμε μέσω του σώματος, η επιθυμία της τροφής, π.χ., η πείνα και η δίψα, και το ξεχωριστό είδος επιθυμίας που αντιστοιχεί σε κάθε ξεχωριστό είδος τροφής· επίσης οι επιθυμίες που σχετίζονται με τη γεύση, με τις αφροδισιακές ηδονές και γενικά με την αφή, αλλά και με την όσφρηση, την ακοή και την όραση. «Επιθυμίες που σχετίζονται με το λογικό μέρος της ψυχής» ονομάζω αυτές που οφείλονται στο ότι έχουμε πεισθεί· πολλά, πράγματι, οι άνθρωποι επιθυμούν να τα δουν και να τα αποκτήσουν, αφού άκουσαν γι᾽ αυτά και πείσθηκαν... είναι φανερό ότι ηδονή αισθάνονται και αυτοί που θυμούνται και αυτοί που ελπίζουν, αφού υπάρχει εκεί και αίσθηση. Κατά συνέπεια όλα τα ευχάριστα πράγματα δεν μπορεί παρά να είναι ή παρόντα (στην περίπτωση της αίσθησης) ή παρελθόντα (στην περίπτωση της ανάμνησης) ή μελλοντικά (στην περίπτωση της ελπίδας)· γιατί οι άνθρωποι αισθάνονται το παρόν, θυμούνται το παρελθόν, ελπίζουν για το μέλλον. Από αυτά λοιπόν που θυμούμαστε, ευχάριστα είναι όχι μόνο αυτά που ήταν ευχάριστα τη στιγμή που ήταν παρόντα, αλλά και κάποια που δεν ήταν τότε ευχάριστα, που είχαν όμως αργότερα μια όμορφη και καλή συνέχεια· εξού και ο λόγος

είναι, στ᾽ αλήθεια, ευχάριστο, όταν σωθείς, 

να θυμάσαι τα όσα τράβηξες 

και

χαίρεται κανείς και με τα βάσανα που τράβηξε,

όταν θυμάται πόσα έπαθε και πόσα έκανε ο ίδιος.

Αριστοτέλης

~ . ~

Πολλές ακόμα παρατηρήσεις για τα ανθρώπινα πράγματα προηγούνται και έπονται του συγκεκριμένου αποσπάσματος. Και όσο περισσότερο διαβάζει κανείς το κείμενο τόσο εντονότερα αντιλαμβάνεται πως δεν έχει αλλάξει τίποτα εδώ και χιλιετίες (όλα τριγύρω ―δηλαδή εξωτερικά― αλλάζουνε κι όλα τα ίδια ―εσωτερικά― παραμένουν), παρά τις αντιλήψεις περί υποκειμενικότητας, νεωτερικότητας και προόδου των τελευταίων δύο αιώνων, τις διαφορετικές ερμηνείες και τις γελοιογραφίες του «προνεωτερικού» ανθρώπου από διάφορες «επιστήμες».

Η εποχή μας φαντάζει σε αρκετούς ανθρώπους ριζικά διαφορετική από όλες τις προηγούμενες, όμως η φύση των πραγμάτων παραμένει πάντοτε ίδια, και μόνον τεχνητά και παροδικά είναι δυνατόν να αλλοιωθεί ― η δε πίστη στην τεχνολογία συνεχώς γεννά ψευδοεπιστήμες και τεχνοθρησκείες. 

~

Διαβάστε περισσότερα σπουδαία αποσπάσματα από τον Αριστοτέλη, και από άλλα σπουδαία πρόσωπα, καθώς και από κινηματογραφικές επιλογές του 21ου αιώνα. 

.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.

8 | 9 | 3 μ.Κ ~ Year ΙΙΙ AQ | 2022

Read More