11 | 5 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021
Μουσική Συνοδεία
I
Η (ακραία) εχθρότητα είναι η απόλυτη άρνηση της ταυτότητας του άλλου, που φθάνει μέχρι την πνευματική και φυσική του εξόντωση, η (ακραία) φιλία είναι η απόλυτη επιβεβαίωση της ταυτότητας του άλλου, που φθάνει μέχρι την πνευματική και φυσική αυτοθυσία... Η βασική παρανόηση ότι η φιλία και η εχθρότητα μεταξύ των κοινωνικά ζώντων ανθρώπων πηγάζουν απευθείας από συναισθήματα ή ορμικές κλίσεις όπως η αγάπη και το μίσος είναι προφανώς απαραίτητη για την οικονομία της σκέψης και έτσι εξακολουθεί να ανθεί παρά την απόρριψη της ανθρωπολογίας των ορμών. Συμβαδίζει με μια σειρά από άλλα ευνοϊκά για την οικονομία της σκέψης και κοινωνικά πρόσφορα λάθη...
Το οπωσδήποτε όχι πιο μικρό από αυτά αποκαθιστά μια λιγότερο ή περισσότερο στενή σχέση ανάμεσα στη φιλία και την εχθρότητα αφενός και την κοινωνικότητα και την επιτυχή κοινωνικοποίηση ή την αντικοινωνικότητα και την ελλιπή κοινωνικοποίηση αφετέρου... η κοινωνικότητα και η κοινωνικοποίηση δεν μπορούν να είναι κανονιστικές έννοιες, δηλαδή να προδικάζουν την «καλή» ή την «κακή» κοινωνική συμπεριφορά του ατόμου... Ο M. Ginsberg είπε μια μεγάλη αλήθεια όταν έγραψε ότι δεν είναι η κοινωνικότητα ως τέτοια αυτό που διακρίνει με χαρακτηριστικό τρόπο τον άνθρωπο, αφού αυτή παρατηρείται και σε πολλά άλλα ζώα, και μάλιστα σε σύνθετες μορφές, αλλά, αντίθετα, η ικανότητα του να εναντιώνεται στη βούληση του συνόλου. Αυτό πάλι δεν σημαίνει ότι ο εχθρός της κοινωνίας, δηλαδή των κυρίαρχων κανόνων, ή ο εχθρός άλλων ανθρώπων είναι κακώς ή ελλιπώς κοινωνικοποιημένος. Το αποδεικνύουν δύο συμπληρωματικές σκέψεις.
Η αλτρουιστική συμπεριφορά πρέπει όντως να αναζητεί τη σύγκρουση και την εχθρότητα, όταν εκείνος για τον οποίο προορίζεται απειλείται από ανθρώπους· έτσι λοιπόν έχει νόημα και υπόσταση μόνο σε έναν κόσμο στον οποίο η εχθρότητα μπορεί να είναι τόσο ακραία ώστε για την προστασία του φίλου (του ατόμου ή του συλλογικού σώματος) να είναι μερικές φορές απαραίτητη η ανάληψη ακραίων κινδύνων, δηλαδή η αυτοθυσία. Από την άλλη μεριά η καλλιέργεια της κοινωνικότητας δεν είναι ένδειξη φιλικού φρονήματος ή φιλικών προθέσεων. Κίνητρο για την πιο στενή επαφή με τον κοινωνικό κόσμο, ακόμη και με πλήρη τήρηση των κοινωνικά καθιερωμένων «καλών τρόπων», μπορεί να είναι π.χ. η ανάγκη του ματαιόδοξου για επαίνους εκ μέρους των άλλων, οι οποίοι κατά τα άλλα του είναι αδιάφοροι, ή απλώς ο φόβος της μοναξιάς, τα οποία σε περίπτωση διάψευσης των προσδοκιών εύκολα μετατρέπονται σε επιθετικότητα και εχθρότητα (Έτσι ακριβώς σκέφτεται ο Chamfort: «ο αυτάρεσκος αποφεύγει τη μοναξιά, διότι μόνο με το καθρέφτισμα του εγώ στην επευφημία και τον θαυμασμό εκ μέρους άλλων αντλεί δύναμη και ευχαρίστηση»).
II
Όταν ο Βρούτος έβαλε να εκτελέσουν τους γιους του, γνώριζε ήδη πολύ πριν από την εμφάνιση της «σύγχρονης στοχαστικότητας» τη διαφορά ανάμεσα στον ρόλο και το πρόσωπο, μολονότι δεν συνέδεε αυτή τη διαφορά με τα ίδια περιεχόμενα όπως ένας σημερινός γραφειοκράτης... Οι αξιώσεις για κοινωνικοοντολογική αναθεμελίωση που προβάλει ο εξελικτισμός της διαφοροποίησης δεν αφορούν μόνο το φάσμα της κοινωνικής σχέσης, αλλά και τον μηχανισμό της... Χωρίς σοβαρή γνώση των ιστορικών πηγών καθώς και χωρίς να ληφθούν υπόψη τα νεώτερα εθνολογικά ευρήματα αποδίδονται στην επίδραση σύγχρονων διαδικασιών υποκειμενικές ιδιότητες ή συμπεριφορές που στην πραγματικότητα είναι σταθερά κοινωνικοοντολογικά μεγέθη ή και ανθρωπολογικές σταθερές. Μια μεγάλη γελοιογραφία του «προνεωτερικού» ανθρώπου αποτελεί το φόντο στο οποίο περιγράφονται αυτές οι δήθεν νέες ιδιότητες και συμπεριφορές.
Παναγιώτης Κονδύλης
Tο Πολιτικό και ο Άνθρωπος.
Bασικά στοιχεία της κοινωνικής οντολογίας.
.~`~.
11 | 5 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021
