15 Οκτωβρίου 2021

Γι' αυτό που ζούμε τα τελευταία δύο χρόνια. Σύντομη αναφορά.

| In

15 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Μουσική Συνοδεία


Την 23η Μαρτίου (2020 μ.Χ | 1441 سَنة هِجْريّة), δηλαδή πριν από ενάμισι και πλέον χρόνο ή, πιο συγκεκριμένα, πριν από πεντακόσιες εβδομήντα μια ημέρες, έθεσα ένα νέο σύστημα χρονολόγησης ή μια νέα χρονολογία: 1 μ.Κ | Year Ι AQ (τούτο συνέβη προτού αρχίσει να καθιερώνεται σε παγκόσμια κλίμακα η ορολογία για προ και μετά κορωνοϊού ή προ και μετά πανδημίας εποχή).

Αρκετοί, όταν πρωτοείδαν αυτήν τη δημοσίευση ―η οποία ήταν η πρώτη στην Κοσμοϊδιογλωσσία μετά από ένα και πλέον χρόνο απουσίας―, απλώς την προσπέρασαν καθώς θεώρησαν πως δεν είχε κάποιο ιδιαίτερο νόημα. Όμως, κατά την διάρκεια του πρώτου λοκντάουν, τα πράγματα άλλαξαν. Και ορισμένοι από αυτούς με ρώτησαν τι σημαίνει το γράμμα Κ;... Κορωνοϊός; 

Όχι, κορωνοϊοί υπήρξαν και υπάρχουν πολλοί, άλλωστε στα λατινικά το γράμμα είναι Q, ήταν η απάντησή μου. Αυτό που είναι διαφορετικό, αποτελώντας μια ιστορική τομή, είναι ότι τουλάχιστον το ένα τρίτο των ανθρώπων στον πλανήτη ―αν όχι ο μισός πληθυσμός του―, έζησε υπό το καθεστώς κάποιας μορφής Καραντίνας, δηλαδή περιορισμού και ρύθμισης της κυκλοφορίας του καθώς και περιστολής των φυσικών σχέσεων και δεσμών του. 

Υπό αυτή την έννοια, διανύουμε το δεύτερο έτος | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | από την μεγάλη, σε πλανητική κλίμακα, Καραντίνα ― και τα | π.Κ - BQ | και | μ.Κ - AQ | συμβολίζουν αυτή την ιστορική τομή, σε προ και μετά εποχή.

Και πράγματι, αφού μάθαμε το υγειονομικό λοκνταουν, σιγά-σιγά, με διάφορες αφορμές, θα αρχίσουμε να μαθαίνουμε και το κλιματικό λοκνταουν (αναζητήστε: climate lockdown). Ωστόσο, το λοκντάουν είναι απλώς μια λέξη. Σε αυτό που θα πρέπει να εστιάζουμε κάθε φορά την προσοχή μας είναι στην περιγραφή της κατάστασης, δηλαδή στον έλεγχο και την απαγόρευση της ελεύθερης και κατά βούληση κυκλοφορίας των ανθρώπων, στην περιστολή των κοινωνικών τους επαφών και την καταστολή των φυσικών τους δεσμών, στη ρύθμιση της κινητικότητάς τους, στον έλεγχο επί της σωματικής τους ελευθερίας, στην ελευθερία του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι σε όλες τις διαστάσεις και τις όψεις της, κ.ο.κ, δηλαδή στα μέτρα και τα αποτελέσματα κάποιας μορφής Καραντίνας, που τρέχουν παράλληλα με πρακτικές ψηφιοποίησης, τεχνολογικής πολυπλοκότητας και επιτάχυνσης μιας τεχνοκεντρικής οργάνωσης της κοινωνίας.

Ολοκληρώνω με το εξής, μιας και πλέον στην πραγματικότητα και τους λόγους (discourse) περί υγειονομικής και κλιματικής κρίσης, έχει προστεθεί και η πραγματικότητα της ενεργειακής κρίσης:

Τι συνδέει τη λειτουργία μιας κυβέρνησης, των τραπεζών και του χρηματοπιστωτικού συστήματος, το εμπόριο και την διαχείριση μιας κρίσης, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, την επεξεργασία λυμάτων και το πόσιμο νερό, και αποτελεί conditio sine qua non για τη λειτουργία, διάθεση και παροχή όλων των προηγούμενων; Ο ηλεκτρισμός. Τι προϋποθέτει, ή θα έπρεπε να προϋποθέτει, η επεξεργασία πρώτων υλών, η παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων και η κυκλοφορία τους; Την τροφή. Ηλεκτρισμός και τροφή, δηλαδή ενέργεια για να υπάρχουμε και ενέργεια για να συνυπάρχουμε, να επικοινωνούμε και να οργανωνόμαστε ― απόλυτη προϋπόθεση της ζωής μας, βέβαια, είναι ο Ήλιος.

Όσο πολυπολοκότερη είναι μια κοινωνία, μια πολιτειακή δομή και ένα σύστημα, τόσο πιο ενεργοβόρα και δαπανηρή είναι η συντήρησή τους. 

Αυτά γράφονταν πριν από δεκαέξι (16) μήνες, όταν ακόμη οι άνθρωποι έψαχναν να βρουν τι τους χτύπησε, αναμένοντας να περάσουν λίγες μέρες, προκειμένου να επιστρέψουν οι ζωές τους, όπως ήταν ένα μήνα πριν ή στις αρχές του 2020. But we are going further and further down the rabbit hole. Στους συνδέσμους που ακολουθούν εμπεριέχονται ορισμένες ψηφίδες. Ο καθένας και η καθεμιά μπορούν να επιλέξουν κάποια σημεία τούς και να αγνοήσουν κάποια άλλα. Και, στο τέλος, να ενώσουν τις ψηφίδες, δημιουργώντας το δικό τους παζλ:








.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.


15 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

13 Οκτωβρίου 2021

Ο Προτεσταντισμός από τον 20ο στον 21ο αιώνα.

| In

13 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Μουσική Συνοδεία


Μια εκτενέστερη ανάλογη ανάλυση είχα δημοσιεύσει παλαιότερα, κατά την | π.Κ - BQ | περίοδο της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Η συγκεκριμένη εκδοχή πρωτοδημοσιεύτηκε στο Κοσμοδρόμιο. Το κείμενο μπορεί να διαβαστεί συμπληρωματικά με όσα γράφονται στην Δέκατη (Fb) Summa και ιδιαίτερα με το τέταρτο (IV) μέρος της ανάλυσης με τίτλο Η πολυδιάσπαση της Δύσης, η άμυνα της Ευρώπης και το Τριμερές Σύμφωνο του Άγγλοσαξωνικού Άξονα ― μέρος α΄.


Εισαγωγή

Το 2017, πρώτο έτος της Προεδρίας Τράμπ, οι Προτεστάντες όπου Γης γιόρτασαν πεντακόσια χρόνια ιστορίας, η απαρχή των οποίων σηματοδοτήθηκε συμβολικά με το κάρφωμα των Ενενήντα πέντε Θέσεων του Λούθηρου στην είσοδο της εκκλησίας των Αγίων Πάντων στη Βιτεμβέργη, τον Οκτώβριο του 1517.

Στο κείμενο παρουσιάζονται ορισμένα βασικά στοιχεία για την πληθυσμιακή και γεωγραφική ιστορική εξέλιξη του χριστιανικού κλάδου των Διαμαρτυρομένων. Η κατάσταση στους κόλπους τους Προτεσταντισμού είναι εξαιρετικά σύνθετη και ποικιλόμορφη, διαμορφώνοντας μια μικρή Βαβέλ που περιλαμβάνει περισσότερους από 800 εκατομμύρια ανθρώπους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η συμπερίληψη των Αγγλικανών στους Διαμαρτυρομένους είναι αμφιλεγόμενη, όμως αποτελεί επιλογή πολλών προτεσταντικών φορέων και αρκετών μελετών. Εξ αρχής, λοιπόν, πρέπει να επισημανθεί πως όσα ακολουθούν αποτελούν μια γενική εικόνα σε αδρές γραμμές. Τα δεδομένα προέρχονται από το πρώτο μισό της δεκαετίας του 2010 και μπορεί να έχουν ελαφρώς μεταβληθεί. Οι θεμελιώδεις τάσεις ασφαλώς όχι.


I
Από τον 20ο στον 21ο αιώνα

Στις αρχές του 20ου αιώνα τα κράτη με τον μεγαλύτερο πληθυσμό Διαμαρτυρομένων ήταν τα ακόλουθα: 1. Ηνωμένες Πολιτείες, 2. Ηνωμένο Βασίλειο, 3. Γερμανία, 4. Σουηδία, 5. Ολλανδία, 6. Καναδάς, 7. Φινλανδία, 8. Αυστραλία, 9. Δανία και 10. Νορβηγία. 

Επτά χώρες από την Ευρώπη, δύο από τη βόρεια Άμερική και μια από την Ωκεανία, ή τέσσερις από τη λεγόμενη Αγγλόσφαιρα και έξι από τη βόρεια Ευρώπη. Δηλαδή, με βάση το κυρίαρχο πολιτικό λεξιλόγιο που διδαχθήκαμε κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, και οι δέκα πολυπληθέστερες προτεσταντικές χώρες ήταν «δυτικές».

Έναν αιώνα μετά...

Οι χώρες με τον μεγαλύτερο προτεσταντικό πληθυσμό, στις αρχές του 21ου αιώνα, είναι οι εξής: 1. Η.Π.Α, 2. Νιγηρία, 3. Βραζιλία, 4. Κίνα, 5. Νότια Αφρική, 6. Κονγκό (Κινσάσα), 7. Ηνωμένο Βασίλειο, 8. Γερμανία, 9. Ινδονησία, 10. Κένυα (ενώ η Ινδία, εντός λίγων ετών, θα  μπορούσε να βρεθεί μέσα στην πρώτη πεντάδα). 

Τέσσερα κράτη από την Αφρική, δύο από την Ασία, δύο από την Ευρώπη, και ένα κράτος από τη βόρεια και τη λατινική Αμερική, αντίστοιχα.




Στις αρχές του 21ου αιώνα οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής παραμένουν η πολυπληθέστερη προτεσταντική χώρα. Όμως, ο συνολικός προτεσταντικός πληθυσμός της Νιγηρίας, της Βραζιλίας και της Κίνας είναι μεγαλύτερος από αυτόν της Ευρώπης, ενώ περισσότεροι Προτεστάντες ζουν στη Νιγηρία παρά στη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο μαζί. 

ΙΙ
Μακροϊστορικά

Από τα  μέσα του 16ου αιώνα και μέχρι περίπου το 1800, σχεδόν ολοκληρωτικά, οι πληθυσμοί των Διαμαρτυρομένων βρίσκονται στην Ευρώπη. Ο Προτεσταντισμός ως προς τη γεωγραφική, ιστορική και πληθυσμιακή του καταγωγή αποτελεί ένα ευρωπαϊκό και πιο συγκεκριμένα κεντρό-βορειοευρωπαϊκό θρήσκευμα. Από το 1800 και ύστερα ―ουσιαστικά μεταξύ των περιόδων που οι Διαμαρτυρόμενοι ονομάζουν First και Second Awakening―, και μέχρι περίπου τα μέσα του 20ου αιώνα, ο Προτεσταντισμός θα μεταβληθεί σε ένα βορειοατλαντικό ευρωαμερικανικό θρήσκευμα. 

Οι μεταβολές κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα υπήρξαν συγκλονιστικές. Στις αρχές του 20ου αιώνα περίπου το 60-65% του συνόλου των διαμαρτυρόμενων πληθυσμών ζούσαν στην Ευρώπη και ο κύριος όγκος των υπολοίπων στη βόρεια Αμερική ― πάνω από το 90% των Προτεσταντών κατοικούσαν στις δύο πλευρές του βόρειου Ατλαντικού.

Μεταπολεμικά, σταδιακά, ο Προτεσταντισμός θα αποκτήσει αφρικανικό γεωγραφικό χαρακτήρα και δημογραφικό βάρος. Η βόρεια Αμερική θα βρεθεί στην τρίτη θέση με τους περισσότερους προτεσταντικούς πληθυσμούς, καθώς θα την ξεπεράσει η Αφρική. Μέσα στις επόμενες δεκαετίες η Αφρική θα ξεπεράσει και την Ευρώπη, η οποία με τη σειρά της θα βρεθεί στην τρίτη θέση πίσω από την βόρεια Αμερική. Μεταξύ των δεκαετιών 1970-90 θα έρθουν στο προσκήνιο προτεσταντικοί πληθυσμοί από τη λατινική Αμερική και την Ασία οι οποίοι, αν προσμετρηθούν ως σύνολο, επίσης υπερβαίνουν τον αριθμό των Διαμαρτυρόμενων στην Ευρώπη, ενώ κατά την εικοσαετία 1990-2010 οι ευρωαμερικανοί Προτεστάντες των δύο ακτών του βόρειου Ατλαντικού, θα μετατραπούν σε μειοψηφία. 


Ιστορική εξέλιξη των δημογραφικών πυρήνων του Προτεσταντισμού

1550-1800
1. Βόρεια Ευρώπη

1800-1950
1. Βόρεια Ευρώπη, 2. Βόρεια Αμερική

1950-1970
1. Βόρεια Ευρώπη, 2. Αφρική, 3. Βόρεια Αμερική

1970-1990
1. Αφρική, 2. Βόρεια Αμερική, 3. Βόρεια Ευρώπη

1990-2010
1. Αφρική, 2. Βόρεια Αμερική, 3. Βόρεια Ευρώπη, 4. Λατινική Αμερική, 5. Ασία


Ακολουθεί ένας ενδεικτικός χάρτης που αποτυπώνει τη μετακίνηση του γεωγραφικού και δημογραφικού κέντρου βάρους του Προτεσταντισμού από τον 16ο-17ο αιώνα στον 20ο και τέλος στις αρχές του 21ου αιώνα. 

Στις αρχές του 21ου αιώνα η πλειοψηφία των Διαμαρτυρομένων, συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων νεο-προτεσταντών, ζει στον Παγκόσμιο Νότο. Πριν από έναν αιώνα, το γεωγραφικό και δημογραφικό κέντρο βάρους του Προτεσταντισμού βρισκόταν στον βόρειο Ατλαντικό. Σήμερα, βρίσκεται μεταξύ Αφρικής, Ασίας και λατινικής Αμερικής, δηλαδή μεταξύ του νότιου Ατλαντικού και του Ινδικού Ωκεανού ― εξέλιξη που ασφαλώς επηρέασε αναμορφώνοντας κυρίως την αμερικανική προτεσταντική σκέψη. Η μετάφραση της Βίβλου σε πολλαπλές γλώσσες, αυτό το τόσο απλό στοιχείο, αποτέλεσε έναν από τους βασικότερους λόγους της παγκόσμιας επέκτασης του Προτεσταντισμού στην περιοχή που ψυχροπολεμικά ονομάστηκε «Τρίτος Κόσμος» ή στον μεταψυχροπολεμικό «Παγκόσμιο Νότο» του 21ου αιώνα. 




Στις αρχές του 21ου αιώνα, ο Προτεσταντισμός έχει μεταβληθεί σε μια μη κυρίαρχα «δυτική», ευρωαμερικανική, βορειοατλαντική, αγγλοσαξονική και γερμανογενής, θρησκεία. Δηλαδή, έχει απολέσει ή υπερβεί τον γεωγραφικό, ανθρωπολογικό και ιστορικό του πυρήνα.

ΙΙΙ
Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

Η καταβαράθρωση του διατλαντικού ευρωαμερικανικού Προτεσταντισμού σε υπερεθνικό επίπεδο, μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα, συνοδεύτηκε από την κατάλυση του εθνοτικού αγγλο-προτεσταντικού πυρήνα των Ηνωμένων Πολιτειών και την κατάρρευση της λεγόμενης White Anglo-Saxon Protestant (WASP) Αμερικής, σε εθνικό επίπεδο. Θα ήταν γόνιμο, λοιπόν, στο πλαίσιο που εξετάζουμε εδώ, και το οποίο χαρακτηρίζεται από την αποσύνδεση του Προτεσταντισμού από τον αρχικό δημογραφικό και γεωγραφικό του πυρήνα, να ενταχθούν και να εξεταστούν τόσο ο George W. Bush ο νεότερος και ρεύματα-κινήματα όπως αυτά που ονομάστηκαν Evangelical (identity) Politics και η λεγόμενη Christian Right, όσο και ο Donald Trump, με περισσότερο κοσμικά-εθνικιστικά πρόσημα, καθώς και η πιο ριζοσπαστικοποιημένη αποθρησκειοποιημένη εκκοσμικευμένη μορφή της λεγόμενης Alt-Right ― σε αρκετές εκφάνσεις της τελευταίας, μάλιστα, ο εθνοτικός αγγλο-αμερικανικός πυρήνας έχει πλήρως αποσυνδεθεί από τον θρησκευτικό προτεσταντικό, στρεφόμενος ευθέως πολεμικά εναντίον του.

Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δεν είναι μόνο η μεγαλύτερη προτεσταντική χώρα στον πλανήτη αλλά και η πολυπληθέστερη χριστιανική, λόγω της συνύπαρξης Προτεσταντισμού και Ρωμαιοκαθολικισμού. Επίσης, οι Η.Π.Α είναι η πλέον θρησκευόμενη βορειοατλαντική ή «δυτική» χωρά. Το 1963, περίπου το 90% των ενήλικων Αμερικανών δήλωναν Χριστιανοί και λιγότερο από το 5% δεν δήλωναν καμία θρησκευτική ταυτότητα. Το 2014, περίπου το 70% αυτοχαρακτηρίζονταν ως Χριστιανοί ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 25% δεν δήλωνε καμία θρησκευτική ταυτότητα. Οι Η.Π.Α, ως χριστιανική χώρα στις αρχές του 21ου αιώνα, είναι Anglo-Hispanic-African American και όχι Anglo-Protestant, ή κυρίαρχα White Christian, όπως ήταν πριν από περίπου εκατό χρόνια. Τέλος, εντός των επόμενων δεκαετιών, ο Ιουδαϊσμός δεν θα αποτελεί τη μεγαλύτερη μη χριστιανική θρησκεία στη χώρα.


Έξοδος

Μισή χιλιετία μετά από τις 95 θέσεις του Λούθηρου, λιγότεροι από δύο στους δέκα Προτεστάντες ζουν στην Ευρώπη και λιγότεροι από τρεις στους δέκα Προτεστάντες ζουν στη βόρεια Αμερική. Μέχρι το 2050 αναμένεται πως μόλις το 10% του συνόλου των Διαμαρτυρομένων σε πλανητική κλίμακα θα ζει στην ευρωπαϊκή ήπειρο (ο θεολογικός φιλελευθερισμός, δηλαδή ο Schleiermacher, ο Kant, ο von Harnack κ.λπ, αποτέλεσε έναν από τους βασικότερους μη υλικούς ―δηλαδή ηθικούς, πνευματικούς ή «ποιοτικούς»― παράγοντες απομείωσης της επιρροής του Προτεσταντισμού στην Ευρώπη). 

Είναι ο ίδιος ο Προτεσταντισμός, στο σύνολό του, και όχι απλώς οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ή η Γερμανία, που δεν είναι πλέον White Anglo-Saxon, ή European German-Nordic, Protestant. Μέσα σε μόλις έναν αιώνα από απόλυτη πλειοψηφία, που ήταν στις αρχές του 20ου, οι White Anglo-Saxon και οι European German-Nordic Προτεστάντες, έχουν μετατραπεί απλώς στην ισχυρότερη μειονότητα Προτεσταντών σε πλανητικό επίπεδο.

Ως παγκόσμιες εδαφικές βάσεις ή πρωτεύουσες του Προτεσταντισμού, από πλευράς δημογραφικής βαρύτητας, σταθμίζοντας καθαρά πληθυσμιακά μεγέθη, μπορούν να θεωρηθούν το κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και η ήπειρος της Αφρικής, στην οποία ζουν τέσσερις στους δέκα Προτεστάντες (ενώ μέχρι το 2050 αναμένεται ότι περισσότεροι από τους μισούς Διαμαρτυρόμενους θα είναι Αφρικανοί).

Ποσοστιαία, ο πυρήνας συνοχής και συσπείρωσης του Προτεσταντισμού βρίσκεται στη βόρεια Ευρώπη, με τα κράτη της Νορβηγίας και της Δανίας να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά διαμαρτυρομένων πληθυσμών στον πλανήτη (άνω του 70-75%), ενώ από πλευράς μεγάλων περιοχών, όχι όμως ηπείρων, τα μεγαλύτερα ποσοστά βρίσκονται στη βόρεια Ευρώπη και τη βόρεια Αμερική. 

Σε ό,τι αφορά ηπείρους οι προτεσταντικοί πληθυσμοί αποτελούν παντού μειονότητες. Ακόμα και στις περιοχές της βόρειας Ευρώπης και Αμερικής η πλειοψηφία τους είναι ισχνή, υπερβαίνοντας οριακά το 50% του συνόλου των θρησκευόμενων πληθυσμών, εξέλιξη που σε συνδυασμό με ιστορικές εμπειρίες διώξεων και διωγμών αποτελεί, μέσω του φιλελεύθερισμού, διαμορφωτικό παράγοντα μιας ευαισθησίας προς τις μειονότητες και ενός λόγου περί ανοχής.

Οι μεταβολές που έλαβαν χώρα από τον 20ο στον 21ο αιώνα αντικατοπτρίζουν τη μετατόπιση του δημογραφικού και γεωγραφικού κέντρου βάρους του Προτεσταντισμού από την κεντρική και βόρεια Ευρώπη τον 17ο αιώνα, στην ευρωπαϊκή και αμερικανική πλευρά του βόρειου Ατλαντικού στις αρχές του 20ου και, τέλος, στον άξονα νότιος Ατλαντικός - Ινδικός - Ειρηνικός Ωκεανός, δηλαδή στον άξονα λατινική Αμερική - Αφρική - Ασία, έναν αιώνα μετά, στις αρχές του 21ου αιώνα.

Η εποχή μας δεν είναι η εποχή του εξευρωπαϊσμού και του εκδυτικισμού της Αφρικής, της Ασίας και της λατινικής Αμερικής παρά, αντίστροφα, είναι η εποχή του από-ευρωπαϊσμού και της αποδυτικοποίησης τόσο του Προτεσταντισμού όσο και του λεγόμενου Παγκόσμιου Νότου. Η διαύγεια μιας τέτοιας παρατήρησης παρεμποδίζεται από την αοριστία και τις υποκειμενικές ερμηνείες όρων, όπως π.χ ο εκδυτικισμός και ο εκσυγχρονισμός, και τη σύγχυση που προκαλεί η συνεπακόλουθη χαλαρή χρήση και ταύτιση τέτοιων όρων με αντικειμενικές εξελίξεις και διαδικασίες, όπως η βιομηχανοποίηση και ιδιαίτερα η αστικοποίηση.

Δημήτρης Β. Πεπόνης


.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.


13 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

12 Οκτωβρίου 2021

Δέκατη (Fb) Summa.

| In ,

12 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Μουσική Συνοδεία


Εδώ μπορείτε να βρείτε συγκεντρωμένες όλες τις (Fb) Summæ.

~

I

Υπάρχουν κάποιες φορές που ο λεγόμενος ρεαλισμός είναι φρόνιμο να αφήνεται λίγο στην άκρη προκειμένου να μην λειτουργεί παραπλανητικά και να γίνεται αντιληπτή μια μεγάλη εικόνα. 

Οι μόνες περιοχές του πλανήτη στις οποίες δεν κυριαρχούν μονοθεϊστικές θρησκείες (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Ισλάμ κ.λπ) βρίσκονται μεταξύ της Ινδικής Υποηπείρου και του Ιαπωνικού Αρχιπελάγους. 

Εάν οι φορείς του φιλελεύθερου οικουμενισμού, ο οποίος μέσω των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί μια μονοθεϊστική μορφή κοσμικής θρησκευτικότητας, καταφέρουν να φέρουν σε σύγκρουση την Ινδία με την Κίνα, τότε τα δύο τελευταία ιστορικά οχυρά των μη μονοθεϊστικών θρησκειών ―ο χαοτικός κόσμος των Ινδουιστών και ο Κόσμος του Βούδα― θα υποκύψουν, και ο μονοθεϊσμός είτε σε θρησκευτική είτε σε εκκοσμικευμένη μορφή θα είναι απόλυτος κυρίαρχος στον πλανήτη.



Σημείωση
Τούτο έχει σημασία όχι τόσο σε ό,τι αφορά τις θρησκευτικές λατρευτικές πρακτικές ή κάποιον υποτιθέμενο πόλεμο πολιτισμών (τύπου Χάντινγκτον) αλλά, κυρίως, σε ό,τι αφορά το δίκαιο, τη φυσική κοσμολογία, τις εννοιολογικές δομές και τις μεταφυσικές δομές σκέψης, την πρόσληψη των προϋποθέσεων της διάνοιας και του λόγου, τις αντιλήψεις περί αιτιότητας, χρόνου και χώρου κ.λπ. Αρκετοί οπαδοί του ριζοσπαστικού κοσμικισμού ―πολλοί εκ των οποίων αυτοκατανοούνται ως άθεοι― δεν αντιλαμβάνονται, ή απλώς απωθούν, το πόσο στενά συνδεδεμένη και εξαρτημένη είναι η σκέψη τους από τον υποτιθέμενο (εσωτερικό θρησκευτικό) αντίπαλό τους. Τέλος, δε χρειάζεται να αναφερθούμε στο επίπεδο πολιτιστικής εκπτώχευσης και στην καταβαράθρωση του διανοητικού επιπέδου στον πλανήτη κατά τις δεκαετίες της μονοπολικής κυριαρχίας των Η.Π.Α.

~

II

Η πίστη δεν ταυτίζεται με την θρησκεία και η τελευταία δεν είναι ταυτόσημη με τον θεϊσμό. Υπάρχουν θρησκείες που είναι αθεϊστικές και υπάρχει πίστη που είναι ανεξάρτητη τόσο από τον θεϊσμό/αθεϊσμό όσο και από την θρησκεία. 

Τόσο η σχέση της πίστης προς την θρησκεία όσο και η συνεπακόλουθη σχέση της θρησκείας προς τον θεϊσμό/αθεϊσμό, είναι ανάλογη της σχέσης του γένους προς το είδος.


Επισήμανση
Τα προηγούμενα είναι τα ουσιώδη. Στα λιγότερο ουσιώδη τώρα. Η έννοια της θρησκείας, με την τρέχουσα σημασία της, έρχεται με τον Προτεσταντισμό. Οι οπαδοί των κοσμικών θρησκειών (φιλελευθερισμός, σοσιαλισμός, εθνικισμός, ο λεγόμενος επιστημονικός ρατσισμός, διάφορες μορφές ανθρωπισμού και ιδεολογίες της προόδου, ο μετανθρωπισμός κ.λπ) κάνουν χρήση του όρου θρησκεία προκειμένου να παρουσιάσουν τις δικές τους πεποιθήσεις ως μη θρησκευτικές, και ορισμένοι από αυτούς μέσω της κατάχρησης ή της αποκλειστικής χρήσης της έννοιας του αθεϊσμού δημιουργούν πλάνες, όχι μόνο γιατί η συγκεκριμένη έννοια προϋποθέτει τον θεϊσμό αλλά και γιατί, όπως τονίζεται στα ουσιώδη, υπάρχουν αθεϊστικές θρησκείες (Βουδισμός, Ταοϊσμός κ.λπ). 

Όλο αυτό το μπέρδεμα ξεκίνησε, πρώτον, με την ταύτιση θρησκείας και θεϊσμού και, δεύτερον, επειδή η κύρια στόχευση ανθρώπων στους κόλπους του Προτεσταντισμού, αρχικά, δεν ήταν οι «θρησκείες» γενικά και αόριστα αλλά ο Ρωμαιοκαθολικισμός ειδικά και πολύ συγκεκριμένα. Αργότερα, υποτίθεται πως επεκτάθηκε προκειμένου να συμπεριλάβει το σύνολο του μονοθεϊσμού (ουσιαστικά δίπλα στον Ρωμαιοκαθολικισμό προστέθηκε το Ισλάμ). Οι λεγόμενοι «νέοι αθεϊστές», αυτά τα ριζοσπαστικοποιημένα εκκοσμικευμένα παπαδοπαίδια του αγγλοσαξονικού κόσμου (αν μου έβαζαν ένα μαχαίρι στο λαιμό και μου έλεγαν να διαλέξω οπωσδήποτε έναν από αυτούς, θα επέλεγα τον Daniel Dennett ως σοβαρότερο), μπορούν να ιδωθούν είτε ως μια μορφή εκκοσμικευμένου φονταμενταλισμού είτε ως μια τελευταία ντεκαφεϊνέ ―χωρίς θεό― μετάλλαξη στο πλαίσιο μιας αγγλοπροτεσταντικής ηθικής. Όχι μόνο εξευτελίζουν τον θρησκευόμενο και μη αθεϊσμό, και αποτελούν ντροπή της επιστημονικής κοινότητας (τουλάχιστον κάποιοι από αυτούς), αλλά υποτιμούν και το έργο ανθρώπων που έχουν ασχοληθεί με τη λογική και τη φιλοσοφία της επιστήμης.

Καθόλου τυχαίο, ασφαλώς, που το εκτόπισμα και η δημοφιλία αυτής της σέκτας συμβάδισε με την μονοπολική στιγμή κυριαρχίας των Η.Π.Α.


.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.


12 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

5 Οκτωβρίου 2021

Γιατί, αντί να επαληθεύονται, διαψεύδονται μεταψυχροπολεμικά κυρίαρχες διατλαντικές εκτιμήσεις ― μέρος α΄.

| In

5 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Μουσική Συνοδεία


Η αποτυχία ορθής εκτίμησης συνθηκών και καταστάσεων από κέντρα λήψης αποφάσεων στις Η.Π.Α, η διάψευση επιδιώξεων, στόχων και προσδοκιών, που είχαν Αμερικανοί διαμορφωτές πολιτικής, και η αδυναμία ή ο χαμηλός βαθμός προβλεπτικής ισχύος αναλυτών στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, των μοντέλων και των θεωριών τους, κατά την μεταψυχροπολεμική περίοδο, μπορεί να ερμηνευθεί με πολλούς τρόπους. Εάν, από το πλήθος των λόγων και των παραγόντων που οδήγησαν σε αυτές τις αποτυχίες, διαψεύσεις και αδυναμίες, κάναμε μια απόπειρα να ξεχωρίσουμε και να ιεραρχήσουμε τους κυριότερους από αυτούς, τότε θα οφείλαμε να ξεκινήσουμε από τους εξής τρεις:


~ I. Η μονομερής εστίαση και προοπτική σε ΑΥΤΟΝΟΗΤΕΣ αλήθειες και ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ της πραγματικότητας που πηγάζουν από τον ευρωκεντρισμό και δυτικοκεντρισμό, δηλαδή από μια ιδεολογία, ιστοριογραφία και ερμηνευτική, οδηγεί σε επαναλαμβανόμενες ΠΛΑΝΕΣ και ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΕΙΣ. 

Τέτοιες πλάνες και ψευδαισθήσεις, ως προϊόντα εσωτερικών δράσεων και πνευματικών πράξεων των ανθρώπων, μπορούν να επηρεάσουν τη χάραξη στρατηγικών και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Εάν η εφαρμογή τους, δηλαδή το πέρασμά τους από τον εσωτερικό στον εξωτερικό κόσμο, έχει επιπτώσεις και συνέπειες μόνο σε ένα συγκεκριμένο τόπο και για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, πάλι καλά. Εάν όμως οι πλάνες και οι ψευδαισθήσεις αυτές έχουν διάρκεια μέσα στον χρόνο, επηρεάζουν αρνητικά ολόκληρες γενεές.

~ II. Η θετική προκατάληψη και η ΜΕΡΟΛΗΨΙΑ υπέρ της  τεχνολογίας, η οποία προϋποθέτει σιωπηρά την ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ και υποτίμηση του  ανθρώπινου  παράγοντα. 

Αν υπάρχει ένα δίδαγμα από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας γενικά και το Αφγανιστάν ειδικότερα, είναι ότι η ΠΙΣΤΗ στην τεχνολογία, σε συνδυασμό με την υποτίμηση του ανθρώπου, συνέβαλε στην αποτυχία και την ήττα. Επίσης, είχαμε μια εμπειρική διάψευση του τεχνολογικού ντετερμινισμού από την ανθρώπινη βούληση στο πεδίο του πολέμου.

~ III. Η σύγχυση ανάμεσα στη ΔΙΑΚΡΙΣΗ και τη ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ, από τη μια μεριά, και έναν σχεδόν πλήρες ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟ και μια συνεπακόλουθη ΕΞΙΣΩΣΗ, από την άλλη, της ναυτικής και της χερσαίας  σφαίρας. 

Η σύγχυση προκύπτει από την προσπάθεια επιβολής μιας ιδεολογίας της ναυτικής ισχύος, και μιας στρατηγικής κουλτούρας που τη συνοδεύει, επί της ιστορικής πραγματικότητας. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι ούτε τόσο απλά εξισωτικά ούτε τόσο καθαρά διχοτομικά. Η διάκριση και η διαφοροποίηση μεταξύ της ναυτικής και της χερσαίας σφαίρας, ασφαλώς, είναι υπαρκτή. Όμως, ο σχεδόν πλήρης διαχωρισμός και η εξίσωση των δύο σφαιρών, καθώς και η αυτονομία της πρώτης από την τελευταία, όχι (Διαβάστε επίσης:  Άραγε «υπερβαίνει» ο άνθρωπος μέσω της τεχνολογίας το έδαφος, τη γεωγραφία, τον χώρο;). 

~ Εάν η πρώτη επισήμανση είναι χρήσιμη για την αποφυγή αποφάσεων που βασίζονται σε πλάνες και η δεύτερη προκειμένου να αντληθούν διδάγματα από το πρόσφατο παρελθόν, τότε η τρίτη παρατήρηση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον. 


.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.


5 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

1 Οκτωβρίου 2021

Εισαγωγή στο ζήτημα των γενεών.

| In

1 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στο Κοσμοδρόμιο και αποτελεί προπομπό δημοσίευσης που θα ακολουθήσει και θα προσεγγίζει το ζήτημα των γενεών, και της συνειδητής και ασυνείδητης οριοθέτησης, παραλαβής και παράδοσης από τους προηγούμενους στους επόμενους, μέσα από τη σκοπιά της μαζικής κουλτούρας (κυρίως της μουσικής, δευτερευόντως του κινηματογράφου κ.λπ), στη μικρότερη χρονικά κλίμακα, δηλαδή εντός δύο ή το πολύ τριών γενεών, και πέραν των βιολογικών δεσμών, δηλαδή της οικογένειας. Η δημοσίευση θα έχει εντελώς διαφορετικό ύφος και περιεχόμενο από την παρούσα, θα είναι απλή και πεζή, και θα αποτελείται από βίντεο με σύντομους σχολιασμούς τους.

Μουσική Συνοδεία


Από τη συνύπαρξή των γενεών στον χώρο και τη διαδοχή τους στον χρόνο προκύπτουν, η συνέχεια της οικογένειας στη μικρή χρονικά κλίμακα, η αντοχή και η διάρκεια μιας συλλογικής ανθρώπινης οντότητας ―ενός πολιτισμού, ενός κράτους, μιας κοινωνίας― στη μεγάλη χρονικά κλίμακα και, τέλος, οι επαναλήψεις των ιστορικών κύκλων μακράς διάρκειας, ανεξαρτήτως γεωγραφικού μήκους και πλάτους και ιστορικής εποχής.

Τέσσερις γενεές είναι αρκετές για να μετατραπεί ένα ψαροχώρι και μια περιφερειακή επαρχιακή πόλη σε κοσμόπολη, ή προκειμένου να φτάσει μια ζωντανή πολύβουη μητρόπολη στο θάνατό της, μετατρεπόμενη σε μια σχεδόν ακατοίκητη έρημο, ή να κατεδαφιστεί μια αυτοκρατορία, μεταβαλλόμενη σε σωρό ιστορικών ερειπίων, ή να καταλήξει μια κοινωνία από τη ζωτικότητα και την ακμή της στο σάπισμα και την αποσύνθεσή της, στη σκόνη του μηδενός και του τίποτα.

Οι τέσσερις γενεές, ως οριοθέτηση, δεν έχουν κάποιο μεταφυσικό υπόβαθρο. Είναι απλώς ο αριθμός των γενεών που συνυπάρχουν και ζουν ταυτόχρονα στον χώρο και τον χρόνο ο πατέρας με τον γιο, τα εγγόνια και, στην καλύτερη των περιπτώσεων, τα δισέγγονα ― τέσσερις γενιές, λοιπόν, είναι το ανώτερο όριο που έχει φτάσει ο άνθρωπος από πλευράς ταυτόχρονης συνύπαρξης σε ένα συλλογικό παρόν (Συνήθως το όριο περιορίζεται στις τρεις ενώ σπάνια επεκτείνεται στις πέντε+ γενιές). 


Αντιθέτως, μια πράξη με σχεδόν μυστικιστική δύναμη και διάσταση αποτελεί το έθιμο να δίνονται τα ονόματά του παππού και της γιαγιάς στα εγγόνια, καθώς σηματοδοτεί το πέρασμα από τη φυσική στη ψυχική σχέση και σύνδεση μεταξύ των δύο γενεών, δηλαδή το πέρασμα από το βιολογικό στο συμβολικό, και τη δέσμευση της ψυχής του παππού ή της γιαγιάς στον εδώ φυσικό κόσμο. 

Ο άνθρωπος μετεξελίχθηκε από βιολογικό σε συμβολικό ζώο προκειμένου να συνεχίσει την ύπαρξή του μετά από το πέρας της βιολογικής του ζωής. Αυτή η μετεξέλιξη του ανθρώπου αποτελεί, από μόνη της, νίκη επί του θανάτου σε συμβολική μορφή μέσω της συλλογικότητας.

Εντός της διάρκειας ζωής αυτών των τριών ή τεσσάρων γενεών λαμβάνει χώρα, με άμεσο τρόπο, η παραλαβή της σκυτάλης από τους προηγούμενους και η παράδοσή της στους επόμενους. Με το πέρας της ταυτόχρονης συνύπαρξης αυτού του αριθμού γενεών καθίσταται αναγκαία και απαραίτητη η ύπαρξη εθίμων και θεσμών, προκειμένου να υπάρχει συνέχιση των γενεών και συνεπακόλουθα συλλογική ιστορική ύπαρξη ― αφού κανένας από τη γιαγιά μέχρι το δισέγγονο και από τον εγγονό μέχρι την προπάππου, δεν είναι πλέον εν ζωή. Η διατήρηση και διαιώνιση μύθων (κάθε ανθρώπινη συλλογική οντότητα θεμελιώνεται επί ενός μύθου, και μια από τις διαφορές ανάμεσα σε έναν πολιτισμό και ένα κράτος, που σχετίζεται με τη διάρκεια ζωής τους, είναι η θεμελίωση, το βάθος, το εύρος, η επιρροή και η δύναμη του μύθου), τα παραμύθια και οι ιστορίες που περνάνε από γενιά σε γενιά, τα έθιμα και η λεγόμενη παράδοση, τα τελετουργικά ως τρόποι παραλαβής και παράδοσης εξουσιών, καθώς και ως μέθοδος νομιμοποίησης τους, όλα αυτά, πέρα από τις βασικές διαχειριστικές λειτουργίες που επιτελούν και τις άμεσες ανάγκες που ικανοποιούν, αποτελούν τρόπους και προσπάθειες συνέχισης της ανθρώπινης συλλογικής ύπαρξής για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα είναι αυτό δυνατόν. 

Οι «γενεές δεκατέσσερις» της Βίβλου είναι ένα ωραίο λογοτεχνικά και ρητορικά σχήμα. Όμως, πέραν αυτού, ίσως να αποτελεί και μια διαισθητική σύλληψη ενός άτυπου νόμου ή μιας πορείας πραγμάτων που παρατηρείται εμπειρικά στην ιστορία: Αν οι τέσσερις γενεές είναι το μέγιστο χωροχρονικό συνεχές συνύπαρξης γενεών σε ένα συλλογικό παρόν (οικογένεια), αυτό που παρατηρείται διαχρονικά, μέσα από την ιστορική εμπειρία, είναι πως η μέγιστη χρονική διάρκεια μιας συλλογικής ανθρώπινης οντότητας (ενός πολιτισμού, μιας αυτοκρατορίας, ενός κράτους, μιας κοινωνίας, ενός έθνους), δύσκολα υπερβαίνει έναν ορισμένο αριθμό γενεών. Και τούτο, μάλιστα, ανεξάρτητα από εξωγενείς παράγοντες και εξωτερικές ασυνέχειες, δηλαδή βλέποντας τα πράγματα  καθαρά ενδογενώς. Αν σταθμίσουμε και τις συνθήκες που διαμορφώνονται στο εξωτερικό περιβάλλον, η εικόνα γίνεται πιο σύνθετη για εμάς και η κατάσταση πιο δύσκολη για τη διάρκεια και την αντοχή μιας ανθρώπινης συλλογικότητας. Διαχρονικά, λοιπόν, παρατηρείται πως από ένα σημείο και ύστερα, και πέραν ενός ορισμένου αριθμού διαδοχής γενεών (που μπορεί να ξεκινά μετά από δέκα-δώδεκα διαδοχικές γενεές), ακολουθεί κατάρρευση ή διάλυση μιας ανθρώπινης συλλογικής οντότητας είτε, στην περίπτωση που κάτι τέτοιο δεν συμβεί, δημιουργία νέας (π.χ ίδρυση νέου κράτους) είτε διατήρησή της μέσω μετασχηματισμού (π.χ αλλαγή δυναστείας) είτε ριζοσπαστική εισαγωγή νέων θεσμών και η μεταβολή του κυρίαρχου μύθου (δηλαδή επανάσταση: π.χ παραμένει η οντότητα αλλά έχουμε αλλαγή καθεστώτος) και, γενικότερα, παρατηρούνται εποχές εσωτερικών αναταραχών, συγκρούσεων και ανακατατάξεων. 

Ο άνθρωπος μετεξελίχθηκε από βιολογικό σε συμβολικό ζώο προκειμένου να συνεχίσει να υπάρχει πέρα και μετά από τις τρεις ή τέσσερις γενεές και να διαιωνίζει την ύπαρξή του μέσω της συλλογικότητας μέχρι τις δέκα, τις δεκατέσσερις ή για όσες περισσότερες γενιές είναι αυτό δυνατόν. Υπό αυτή την έννοια (παν)ανθρώπινος, με όλη τη σημασία της λέξης, και πραγματικά (παν)ισχυρός, είναι αυτός που αντέχει στον χρόνο.

Όμως, όλες οι ανθρώπινες συλλογικές οντότητες, ακόμη και εάν δεν υπήρχε καμία εξωγενής απειλή ή εξωτερική ασυνέχεια ―και ακόμη και εάν υπήρχε ενδογενώς μια αόρατη πηγή ή ένα αόρατο χέρι που θα προσέφερε σε αφθονία όλα τα αναγκαία και απαραίτητα προκειμένου να συνεχίζουν να υπάρχουν― θα είχαν ένα ιστορικό τέλος μετά από το πέρασμα και τη διαδοχή ενός ορισμένου αριθμού γενεών, καθώς οι δεσμοί, οι σχέσεις και η συνοχή μεταξύ των γενεών, σε υλικό και ηθικό επίπεδο, χαλαρώνουν, αραιώνουν και αποσυντίθενται με το πέρασμα του χρόνου.

~ . ~

Η «αμερικανοποίηση» του ζητήματος των γενεών, δηλαδή οι ιδεολογισμοί και οι υποκειμενισμοί μέσω των οποίων γίνονται προσπάθειες από τους Αμερικανούς να παρουσιαστούν ως οικουμενικά, ιδιαίτερα περιεχόμενα των γενεών της δικής τους κοινωνίας ―που ασφαλώς προέκυψαν μέσα από συγκεκριμένες συνθήκες και στο πλαίσιο ενός ιδιαίτερου κλίματος―, έχει οδηγήσει στην υποβάθμιση, αν όχι στον ευτελισμό, του θεμελιώδους σημασίας αυτού ζητήματος: έτσι οι λεγόμενοι Boomers, η Generation X, οι Millenials και η Generation Alpha (η τελευταία αποτελείται συνήθως από τα παιδιά των Millenials), όχι μόνο ονοματοδοτούνται και οριοθετούνται χρονικά με βάση την αμερικανική ιστορία, αλλά και τα ιδιαίτερα κοινά χαρακτηριστικά της κάθε γενιάς νοηματοδοτούνται και ορίζονται από τις εμπειρίες της κοινωνίας των Η.Π.Α, ανεξαρτήτως του τόπου γέννησης π.χ ενός ατόμου της λεγόμενης Generation X. 




Βέβαια, οι Αμερικανοί πότε ισχυρίζονται πως αναφέρονται σε γενιές «του δυτικού κόσμου» και πότε πως μιλάνε «παγκόσμια» (με το διανοητικά νωθρό επιχείρημα περί παγκοσμιότητας να είναι πάντοτε η τεχνολογία). Ασφαλώς και κάθε γενιά αναπτύσσει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα και έχει έναν εσωτερικό ρυθμό που τη συνοδεύει. Και, πράγματι, ίσως θα μπορούσαμε να διακρίνουμε σε αδρές γραμμές κάποια εξωτερικά-επιφανειακά κοινά στοιχεία σε ορισμένες περιπτώσεις. Όμως δεν έχει, άραγε, η γενιά που έζησε τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι στην Ιαπωνία, και την άνευ όρων παράδοση και συνθηκολόγηση της χώράς της, διαφορετικές εμπειρίες από τη λεγόμενη Greatest Generation των Η.Π.Α; Ή μήπως δεν έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά η γενιά που έζησε την Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν και τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, με τη γενιά που βίωσε τον μεγάλο σεισμό στο Μεξικό το 1985, και τη γενιά που έζησε την απόπειρα δολοφονίας του πάπα Ιωάννη Παύλου Β' στην πλατεία του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη; Ή, τέλος, μήπως θα είναι ίδιος ο χαρακτήρας της γενιάς που ζει τη μεγαλύτερη άνοδο βιοτικού επιπέδου, και τη μαζικότερη έξοδο από τη φτώχεια, στην ανθρώπινη ιστορία, με τον χαρακτήρα της γενιάς που έζησε τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, την εισβολή στο Καπιτώλιο και την πτώση της Καμπούλ [I και II], απλώς και μόνο, επειδή και οι δύο αυτές γενεές χρησιμοποιούν i-phone;

Είναι ακριβώς αυτές οι συγκεκριμένες συνθήκες, αυτό το ιδιαίτερο κλίμα, που καθορίζει τον χαρακτήρα κάθε γενιάς και τον εσωτερικό ρυθμό που τη συνοδεύει. Υπό αυτή την έννοια τα χαρακτηριστικά κάθε γενιάς έχουν να κάνουν περισσότερο με ιδιαιτερότητες και λιγότερο με οικουμενικότητα, σε διαφορετικές ανθρώπινες συλλογικές οντότητες. Αυτό που είναι ανεξάρτητο, από τον τόπο και τον χρόνο, είναι οι επαναλήψεις ιστορικών κύκλων μακράς διάρκειας και οι εσωτερικοί νόμοι που καθορίζουν όλες τις γενεές, ανεξαρτήτως γεωγραφικού μήκους και πλάτους και ιστορικής εποχής, δηλαδή ανεξαρτήτως χώρου και χρόνου.

Δημήτρης Β. Πεπόνης


.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.


1 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

24 Σεπτεμβρίου 2021

Η πολυδιάσπαση της Δύσης, η άμυνα της Ευρώπης και το Τριμερές Σύμφωνο του Άγγλοσαξωνικού Άξονα ― μέρος α΄.

| In ,

24 | 9 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Μουσική Συνοδεία


~ I ~

Τον Δεκέμβριο του 2000, στη Σύνοδο Κορυφής της Νίκαιας, ο τότε Πρόεδρος της Γαλλίας υποστήριξε ότι θα έπρεπε να διαμορφωθεί ένας ανεξάρτητος σχεδιασμός για μια δύναμη ταχείας αντίδρασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Rapid Reaction Force), η οποία θα αναπτυσσόταν σε περιοχές και σε επιχειρήσεις που δεν θα συμμετείχε το ΝΑΤΟ. Η αντίδραση του τότε Αμερικανού Προέδρου ήταν μια προειδοποίηση: οι Η.Π.Α θα αναθεωρούσαν τη δέσμευσή τους προς το ΝΑΤΟ, εάν η Ε.Ε δημιουργούσε μια πολιτική ασφαλείας ξεχωριστή από τον Οργανισμό του Βορειοατλαντικού Συμφώνου.

Από τότε μέχρι σήμερα έχουν λάβει χώρα σημαντικές μεταβολές και αλληλουχίες γεγονότων που σκιαγραφούν μια υπό διαμόρφωση νέα κατάσταση.


• Στις 19 Μαρτίου 2003 οι Η.Π.Α εισβάλλουν στο Ιράκ. Ο πόλεμος του Ιράκ θα απομακρύνει τις Ηνωμένες Πολιτείες από κεντρικά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξέλιξη που θα οδηγήσει στην υιοθέτηση, από αμερικανικής πλευράς, της πολεμικής περί παλαιάς και νέας Ευρώπης. Είχαν προηγηθεί μαζικές αντι-αμερικανικές/πολεμικές διαδηλώσεις στις 15 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους σε Λονδίνο, Μαδρίτη, Βερολίνο, Παρίσι και άλλου (τρία χρόνια αργότερα, το 2006, ο Jürgen Habermas θα κυκλοφορήσει μια μετριότατη συλλογή με κείμενά του υπό τον τίτλο The Divided West). Όμως, παρά τις διαδηλώσεις και τις διαμαρτυρίες, ελάχιστοι είχαν αμφιβολίες για το ποιος είχε την απόλυτη δύναμη και επιρροή να διαμορφώνει τα παγκόσμια πράγματα το 2003. Παρ' όλα αυτά, οι συνθήκες αυτές διαμόρφωσαν ένα κλίμα ανασφάλειας και μια στάση δυσπιστίας απέναντι στις Η.Π.Α

• Το 2008 ξεσπά η οικονομική κρίση στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η οποία θα ακολουθηθεί τα επόμενα χρόνια από τρεις μεγάλες ευρωπαϊκές κρίσεις. Την κρίση της ζώνης ευρώ (οικονομική-χρέους), της ζώνης Σένγκεν (μεταναστευτική-προσφυγική) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικότερα (τάσεις επαναφοράς κυριαρχίας, άνοδος «ευρωσκεπτικισμού» κ.λπ). Οι σχέσεις «Αμερικής» και «Ευρώπης» φτάνουν στο ναδίρ τους, στο χειρότερο σημείο τους εδώ και 70-80 χρόνια, από τη δεκαετία του 1930. Διεύρυνση του χάσματος μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού.

• Το 2011 αποτέλεσε το έτος που η Κίνα ξεπέρασε οικονομικά την Ιαπωνία, παγιώνοντας μια συνθήκη-κατάσταση κατά την οποία για πρώτη φορά στην καταγεγραμμένη και γνωστή σε εμάς ανθρώπινη ιστορία, οι δύο από τις τρεις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη βρίσκονται στην περιοχή της ανατολικής Ασίας ή της Ασίας του Ειρηνικού. Αυτή η μεταβολή μπορεί να ιδωθεί ως αιτιακός παράγοντας και οικονομικό θεμέλιο της σταδιακής αμερικανικής πολιτικής στροφής με επίκεντρο την Ασία, που θα λάβει την ονομασία Pivot to Asia. Διαβάστε επίσης: Οδεύοντας από το 1800 στο 2025 ή από το ένα προς τα οκτώ δις ― μέρος α΄.

• Το 2013 αποτέλεσε ένα καταστροφικό έτος για τις Η.Π.Α. Το χειρότερο μεταψυχροπολεμικά, μέχρι εκείνη τη στιγμή. Η Κίνα πλέον αποτελεί το μεγαλύτερο εμπορικό έθνος στον πλανήτη. Στις αρχές Ιουνίου της ίδιας χρονιάς ο Έντουαρντ Σνόουντεν διοχετεύει στον τύπο απόρρητες πληροφορίες από την NSA σχετικά με τα προγράμματα μαζικής παρακολούθησης που εφάρμοζαν η αμερικανική και βρετανική κυβέρνηση. Ο Σνόουντεν αποκάλυψε πληροφορίες για μία σειρά από απόρρητα προγράμματα των μυστικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων παρακολούθησης PRISM και Tempora. Και σαν να μην έφτανε αυτό έρχεται η αποκάλυψη και ξεσπά το σκάνδαλο της παρακολούθησης από την NSA ευρωπαίων ηγετών, κάνοντας γνωστό στην παγκόσμια κοινή γνώμη πως τελούσε υπό παρακολούθηση το κινητό τηλέφωνο της Καγκελαρίου της Γερμανίας. Στις 30 Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, η έντονη κομματική πόλωση και αντιπαράθεση οδηγεί σε νομοθετική εμπλοκή, με αφορμή την ανάγκη αύξησης του ορίου του δημοσίου χρέους πάνω από τα 16,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, και συνεπακόλουθα στην αναστολή λειτουργίας της αμερικανικής κυβέρνησης για περίπου ένα μήνα. Εξέλιξη που έφθειρε σημαντικά το διεθνές κύρος και το παγκόσμιο γόητρο των Η.Π.Α. Διαβάστε περισσότερα κείμενα για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

• Στις 23 Ιουνίου 2016 διεξάγεται δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όπως είχε επισημάνθει εδώ και περίπου πέντε χρόνια, και τελευταία φορά στο κείμενο Γεγονότα, ημερομηνίες και εξελίξεις που καθόρισαν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής την τελευταία εικοσαετία (2001-2021) ― μέρος α΄: «Η απόφαση για αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση σηματοδοτεί, πέρα από την ολοκλήρωση ενός ιστορικού κύκλου για το ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο (1973-2016), πολλαπλές μεταβολές πρώτον, για την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεύτερον, για τις σχέσεις Βρετανίας-Γαλλίας-Η.Π.Α και, τρίτον, δυτικής και ανατολικής Ευρώπης, τέταρτον, για τις ευρωαμερικανικές διατλαντικές σχέσεις και τέλος, πέμπτον, για την Αγγλόσφαιρα.». Την ίδια χρονιά έχουμε τη συμμετοχή σχεδόν όλων των συμμάχων των Ηνωμένων Πολιτειών ―πλην Ιαπωνίας― στην Asian Infrastructure Investment Bank (AIIB). Διαβάστε επίσης: Οδεύοντας από το 1800 στο 2025 ή από το ένα προς τα οκτώ δις ― μέρος α΄.


Κάπως έτσι επιστρέφουμε στην αρχή: Δεκαεπτά χρόνια μετά από τη Σύνοδο Κορυφής της Νίκαιας, στις αρχές του 2017, ένας άλλος Αμερικανός Πρόεδρος θα δηλώσει πως το ΝΑΤΟ είναι απαρχαιωμένο διότι, πρώτον, σχεδιάστηκε πριν από πολλά χρόνια, δεύτερον, τα κράτη-μέλη δεν πληρώνουν τα χρηματικά ποσά που τους αναλογούν και, τρίτον, δεν αντιμετώπισε την τρομοκρατία (Δεν έχει σημασία εάν αργότερα άλλαξε τα λόγια του γιατί θα ακολουθήσουν δηλώσεις και άλλων ηγετών, που θα εκφράσουν τους προβληματισμούς τους για τον Οργανισμό). Κάποιους μήνες αργότερα, η Καγκελάριος της Γερμανίας θα δηλώσει ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στις Η.Π.Α για την προστασία της, προσθέτοντας πως «οι εποχές κατά τις οποίες θα μπορούσαμε να βασιζόμαστε στους άλλους τελειώνουν... Εμείς οι Ευρωπαίοι πρέπει να πάρουμε το πεπρωμένο μας στα χέρια μας... πρέπει να δώσουμε τον δικό μας αγώνα για το μέλλον μας, ως Ευρωπαίοι, για τη μοίρα μας».

Το 2019, δηλαδή δύο χρόνια μετά από τις δηλώσεις του Προέδρου της μεγαλύτερης στρατιωτικής δύναμης (Η.Π.Α) περί απαρχαιωμένου ΝΑΤΟ, ο Πρόεδρος της μεγαλύτερης στρατιωτικής δύναμης της Ε.Ε (Γαλλία), θα αναφέρει σε δηλώσείς του πως αυτό που ζούμε είναι ο εγκεφαλικός θάνατος του ΝΑΤΟ. Απαντώντας σε αυτόν, ο Πρόεδρος της μεγαλύτερης μη ατλαντικής στρατιωτικής δύναμης του Οργανισμού (Τουρκία), θα του πει να κοιτάξει μήπως ο ίδιος είναι εγκεφαλικά νεκρός (πρωταρχική σημασία έχει ο θεσμός και λιγότερο το όνομα και το πρόσωπο, εξ ου και δεν αναφέρω ονόματα). 

Η δήλωση του Γάλλου Προέδρου έγινε με αφορμή την ξαφνική, και χωρίς προηγούμενη ενημέρωση και ειδοποίηση, αποχώρηση αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων που δρούσαν υποστηρικτικά στη βόρεια Συρία, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να μείνουν εκτεθειμένοι τοπικοί συνεργάτες και σύμμαχοι των Η.Π.Α στην περιοχή, και έχει αξία για τρεις λόγους: πρώτον, η συμπεριφορά των Αμερικανών στη Συρία μπορεί να ιδωθεί ως προμήνυμα της συμπεριφοράς των Η.Π.Α στο Αφγανιστάν ― υπό αυτή την έννοια μπορούσε να προβλεφθεί. Και πράγματι αυτό συνέβη: η Γαλλία ήταν το πρώτο κράτος που αποχώρησε από το Αφγανιστάν, ήδη από το 2014, δεν ήταν αισιόδοξη για την πορεία και την τύχη της αφγανικής κυβέρνησης, και ξεκίνησε την αποχώρηση των υπηκόων της νωρίτερα από κάθε άλλη χώρα (ήδη από τον περασμένο Μάιο). Δεύτερον, φανερώθηκε πως δεν υπήρχε κανένας συντονισμός για μια κοινή διαδικασία στρατηγικής λήψης αποφάσεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους στο ΝΑΤΟ (από αμερικανοκεντρική σκοπιά ο μη συντονισμός εκδηλώνεται ως μονομερής απόφαση και ενέργεια). Τρίτον, τόσο στη Συρία όσο και στο Αφγανιστάν, παρόλο που στην πρώτη περίπτωση δεν υπήρξε άμεση εισβολή ενώ στη δεύτερη υπήρξε και μάλιστα συνοδευόμενη από κατοχή μακράς διάρκειας, το κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δεν μπόρεσε ούτε να προασπίσει το δίκαιο ούτε να επιβεβαιώσει την ισχύ του. 

Ο Γάλλος Πρόεδρος σε μια από τις πολλές δηλώσείς του εκείνης της περιόδου, που όλες προειδοποιούσαν για τη γεωπολιτική έκλειψη της Ευρώπης και αφορούσαν το ΝΑΤΟ, έθεσε τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων, όταν ρώτησε: «Ποιος είναι ο εχθρός μας; Αυτή η ερώτηση χρήζει διευκρίνησης», επισημαίνοντας και αυτός με τη σειρά του πως η Ευρώπη πλέον δεν μπορεί να βασίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, επαναλαμβάνοντας δύο χρόνια αργότερα τα λόγια της Καγκελάριου της Γερμανίας. 


~ II ~

Η λεγόμενη AUKUS έφερε ξανά στο προσκήνιο όλους τους προηγούμενους προβληματισμούς, υπονομεύοντας εμμέσως πλην σαφώς το ΝΑΤΟ (που είναι οι παλιές καλές εποχές που είχαμε τον εχθρό και ισχυριζόμασταν πως για όλα φταίει αυτός, δηλαδή οι εποχές που η Ρωσσία υπονόμευε το ΝΑΤΟ). 

Από την μια μεριά, οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν πολλούς γόρδιους συμμαχικούς δεσμούς. Παραδείγματος χάριν, κάνουν συμβιβασμό σε ό,τι αφορά την κατασκευή του Nord Stream 2, που θα συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία παρακάμπτοντας την Ουκρανία, και στην Πολωνία προβληματίζονται για την αξιοπιστία των Η.Π.Α ― προβληματισμός που πιθανότατα θα οδηγήσει τους Πολωνούς να πυκνώσουν τις σχέσείς τους σε περιφερειακή κλίμακα με τους Ρουμάνους και τους Τούρκους, την ίδια στιγμή που η Τουρκία έχει αναπτύξει ιδιαίτερες σχέσεις με τη Ρωσσία (όπως και η Γερμανία). Εδώ έχουμε το κυνήγι του ατλαντικού σκύλου με την ουρά του ― με τη Γερμανία, τη Ρωσσία και την Τουρκία να παρακολουθούν. Και τη Γαλλία να διαμαρτύρεται. Συγχρόνως, η ασυμφωνία και κυρίως το χάσμα ανάμεσα στα όμορφα λόγια που λένε οι Η.Π.Α στον Ο.Η.Ε και στις πεζές πράξεις και τις μονομερείς ενέργειες που κάνουν στην πραγματικότητα, βαθαίνει την κρίση εμπιστοσύνης. Οι Η.Π.Α λένε πως όλοι έχουμε ανάγκη όλους, συμπεριφέρονται σαν να μην έχουν ανάγκη κανέναν, ενώ στην πραγματικότητα έχουν ανάγκη τους πάντες (Διαβάστε και εδώ). Εξ ου και το Τριμερές Αμυντικό Σύμφωνο μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών, Ηνωμένου Βασιλείου και Αυστραλίας, δίχως τη στρατιωτική συμμετοχή της Ινδίας και της Ιαπωνίας (και κάποια άμεση συσχέτιση με τις Φιλιππίνες και το Βιετνάμ), δεν μπορεί να είναι κάτι περισσότερο από μια μεγεθυμένη και ξαναζεσταμένη ANZUS του 1951, 70 χρόνια μετά ― ή για να το θέσουμε διαφορετικά, η AUKUS περισσότερα διακρατικά προβλήματα θα προκαλέσει στον Ατλαντικό, και στις σχέσεις μεταξύ ευρωπαϊκών και αγγλόφωνων κρατών, παρά θα «επιλύσει» ζητήματα στον Ειρηνικό. 

Ωστόσο, το τριμερές αυτό σύμφωνο δεν είναι μονοδιάστατο και πρέπει να ιδωθεί υπό πολλαπλά πρίσματα, πέρα από το προφανές: Κίνα. Η σημασία του δεν βρίσκεται τόσο στο επιχειρησιακό του σκέλος και στις πωλήσεις οπλικών συστημάτων όσο στις πολιτικές μεταβολές και τα ιστορικά νοήματα που προκύπτουν από τη γέννησή του. Τα νοήματα που αναδύονται μέσω μιας τέτοιας πολυπρισματικής θεώρησης του Συμφώνου δεν μπορούμε να τα θίξουμε εδώ σε βάθος, κάνουμε όμως μια πρώτη εισαγωγή, όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης στα επόμενα μέρη.

Από την άλλη μεριά, οι Αμερικανοί βιάζονται, κάτι που είναι κατανοητό καθώς ο χρόνος μετρά εναντίον τους και είναι πλέον αντίπαλός τους. Όμως, τα κράτη που βρίσκονται στο τρίγωνο μεταξύ της νότιας και της ανατολικής Ασίας (από την Ινδική υποήπειρο μέχρι την Κορεατική χερσόνησο) με κορυφή την Αυστραλία, δηλαδή τα κράτη της νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), αποτελούνται από κοινωνίες που ξεκινούν από χαμηλά και ανεβαίνουν, με σχετικά χαμηλά ποσοστά αστικοποίησης, ανάγκες εκσυγχρονισμού υποδομών και βελτίωσης συνθηκών ζωής, που ζουν σε μια περιοχή με περισσότερες από 30 πόλεις άνω του ενός εκατομμύριου κατοίκων και γιγάντια αστικά συμπλέγματα όπως η Τζακάρτα των 35 εκατομμυρίων κατοίκων, η Μανίλα και η Μπανγκόκ που αριθμούν 23 και 15 εκατομμύρια κατοίκους αντίστοιχα ― για αυτές τις κοινωνίες το παιχνίδι παίζεται ακόμη πολύ έντονα οικονομικά και μπορεί να είναι νωρίς για μια στρατιωκοποίησή του, καθώς δεν έχουν αποκομίσει αρκετά από τα οφέλη που προσμένουν. Για αυτές τις κοινωνίες, ο χρόνος μετρά υπέρ και όχι εναντίον τους. Επίσης, μεταψυχροπολεμικά, οι περισσότεροι ανέμεναν πως με 670 εκατομμύρια συνολικό πληθυσμό και ασύλληπτη εθνοτική, θρησκευτική και γλωσσική πολυμορφία (ενδεικτικά: 250 εκατομμύρια Μουσουλμάνοι, 150 εκατομμύρια Βουδιστές, λίγο λιγότεροι Χριστιανοί και μικρότερους αριθμούς Ταοϊστών, Ινδουιστών κ.λπ), η περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας θα μετατρεπόταν στα «Βαλκάνια της Ασίας», κάτι που δεν έχει επιβεβαιωθεί από τις τρεις περασμένες δεκαετίες. Επιπροσθέτως, την ίδια στιγμή που οι Ηνωμένες Πολιτείες στρατιωτικοποιούν την περιοχή, η Κίνα κάνει αίτηση συμμετοχής στη μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία του Ειρηνικού (την πρώην Trans-Pacific Partnership που μετασχηματίστηκε), από την οποία οι Η.Π.Α αποχώρησαν, και αναπτύσσει βαθύτατες εμπορικές σχέσεις με τα κράτη της περιοχής μέσω της μεγαλύτερης εμπορικής περιφερειακής συμφωνίας στην νοτιοανατολική Ασία (RCEP). Οπωσδήποτε, το εμπόριο δεν υποκαθιστά τον πόλεμο, όπως πιστεύουν διάφοροι οικονομιστές, όμως για τη συγκεκριμένη περιοχή του πλανήτη, σε αυτή τη χρονική συγκυρία, μια κατεύθυνση προς στρατιωτικοποίηση των πραγμάτων θα μπορούσε να θεωρηθεί από τα κράτη της περιοχής ως πρώιμη. Όμως, όπως επισημάναμε, οι Αμερικανοί βιάζονται.

Ένα σύντομο σχόλιο για την Αυστραλία, πριν την ολοκλήρωση του δεύτερου μέρους. Είναι απορίας άξιο πως ακριβώς προστατεύει τα συμφέροντα του ένα νησί, που έχει ανάγκη τις εμπορικές οδούς, όταν στρέφεται εναντίον του μεγαλύτερου εμπορικού του εταίρου (Αυστραλία-Κίνα). Τις εμπορικές οδούς τις θέλουν ανοιχτές και υπό έλεγχο τα νησιωτικά κράτη προκειμένου να συνεχίζεται απρόσκοπτα το εμπόριο και η τροφοδοσία τους. Αφού ο μεγαλύτερος εμπορικός σου εταίρος είναι η Κίνα, από ποιον ακριβώς προστατεύεσαι; Από τον ίδιο τον μεγαλύτερο εμπορικό σου εταίρο, που έχει συμφέρον να συνεχίζεται απρόσκοπτα το εμπόριο μεταξύ σας; Εάν μάλιστα, στην προηγούμενη απορία, προστεθεί και η πιθανότητα κατάρρευσης της εμπορικής συμφωνίας Ε.Ε.-Αυστραλίας, η αντίθεση με την περίπτωση της Ιαπωνίας είναι εμφανής, καθώς Ε.Ε και Ιαπωνία έθεσαν σε ισχύ το 2019 μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές συμφωνίες στον πλανήτη. Τέλος, σε ό,τι αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο, η Κίνα δεν υπολογίζει σοβαρά και δεν θεωρεί ως ουσιαστική απειλή το βρετανικό ναυτικό.

Ολοκληρώνοντας, όπως οι διαπραγματεύσεις για την Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP), που ξεκίνησαν το 2013, σταμάτησαν χωρίς να ολοκληρωθούν στο τέλος του 2016, μετά από την απόφαση για αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση (και με απόφαση του Συμβουλίου της Ε.Ε το 2019 χαρακτηρίστηκαν ως ξεπερασμένες και άνευ σημασίας), έτσι αποτελεί ρεαλιστική πιθανότητα η κατάρρευση της εμπορικής συμφωνίας Ε.Ε.-Αυστραλίας, μετά από το Τριμερές Σύμφωνο του Άγγλοσαξωνικού Άξονα ― το οποίο έρχεται στη ζωή κατόπιν (i) της προαναφερθείσας μεταβολής του 2016, (ii) δύο σημαντικών γεγονότων που έλαβαν χώρα μέσα στο έτος 2021 και (iii) της ολοκλήρωσης μιας ιστορικής περιόδου η οποία, στη μικρή της χρονική κλίμακα, ξεκίνησε είκοσι χρόνια νωρίτερα, το 2001.






~ III ~

Η εισβολή στο Καπιτώλιο την 6η Ιανουαρίου 2021 και η πτώση της Καμπούλ στους Ταλιμπάν την 15η Αυγούστου 2021, τα δύο αυτά γεγονότα, σηματοδοτούν την ολοκλήρωση ενός εικοσαετούς ιστορικού κύκλου για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η έναρξη του οποίου σηματοδοτήθηκε με τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου και το Πεντάγωνο.

Εάν ο μύθος, από τη μια μεριά, και η παγκόσμια ισχύς, το διεθνές κύρος και η αξιοπιστία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, από την άλλη, εδράζονται σε μεγάλο βαθμό στη γεωπολιτική τους δύναμη, σε ό,τι αφορά το εξωτερικό, και στην έλξη του κοινωνικού τους μοντέλου, σε ό,τι αφορά το εσωτερικό, τότε η εισβολή στο Καπιτώλιο και η πτώση της Καμπούλ, αποτελούν την εσωτερική και εξωτερική μορφή της ολοκλήρωσης αυτού του εικοσαετούς ιστορικού κύκλου.




Η αμφισβήτηση του μύθου και η επίθεση στα σύμβολα της εμπορικής και στρατιωτικής  παγκόσμιας αμερικανικής ηγεμονίας το 2001, ολοκληρώθηκε με την εισβολή ατάκτων στο κτίριο-σύμβολο της εθνικής συνοχής και της ομοσπονδιακής εξουσίας, και την άτακτη αποχώρηση από τη χώρα-σύμβολο του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Αν μάλιστα, στα δύο προηγούμενα, σταθμίσουμε  και τη διαχείριση της πανδημίας, τότε το 2021 αποτελεί το καταστροφικότερο έτος για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, τουλάχιστον μεταψυχροπολεμικά αν όχι από την ίδρυσή τους.

Από το “Nous sommes tous Américains” το 2001 και την ενεργοποίηση για πρώτη και μόνη φορά του άρθρου 5 της ιδρυτικής συνθήκης του ΝΑΤΟ, δηλαδή της ρήτρας συλλογικής άμυνας, οδηγηθήκαμε, είκοσι χρόνια μετά, στην άτακτη ΝΑΤΟϊκή αποχώρηση από το Αφγανιστάν, την επαναφορά του ζητήματος της ευρωπαϊκής άμυνας, και στο “A la demande du Président de la République, j’ai décidé du rappel immédiat à Paris pour consultations de nos deux ambassadeurs aux États-Unis et en Australie”, με αφορμή την AUKUS, δηλαδή, ας το επαναλάβουμε ακόμα μια φορά, το Τριμερές Σύμφωνο του Άγγλοσαξωνικού Άξονα.


~ IV ~

Το νησί της Μεγάλης Βρετανίας έχει διαδραματίσει ιστορικά έναν ασύλληπτα κεντρικό ρόλο, τον οποίο ουδέποτε πρόκειται να αντιληφθεί μια συνείδηση που σκέφτεται αποκλειστικά με όρους βιομηχανίας και κεφαλαιοκρατίας ―αποδίδοντας την κεντρικότητα της νήσου αποκλειστικά σε αυτούς τους όρους―, διότι ο κεντρικός ρόλος της Μεγάλης Βρετανίας προέκυψε από κάτι βαθύτερο, το οποίο ασφαλώς ούτε οι «θαλασσοκέφαλοι» και «ναυτοκεντρικοί» αερόμυαλοι, πρόκειται να αντιληφθούν. Η κεντρικότητά της νήσου οφείλεται στο γεγονός ότι αποτελούσε ιστορικά τον σύνδεσμο μεταξύ δύο διαφορετικών σφαιρών ή, ορθότερα, δικαίων και τάξεων: της θάλασσας και της στεριάς. Από αυτό τον δεσμό προέκυψε ιστορικά η κεντρικότητα της Μεγάλης Βρετανίας. Είναι αυτοκτονικό για τη Βρετανία να στραφεί ολοκληρωτικά προς τη θάλασσα ― αν απαγκιστρωθεί εντελώς από τη στεριά εξαϋλώθηκε. Εκτός, εάν η στροφή της αποτελεί ένα βήμα (και άρα μια κοροϊδία προς τους Αμερικανούς), μέχρι να καταφέρει να αποτελέσει ξανά σύνδεσμο μεταξύ της ναυτικής τάξης και μιας διαφορετικής εδαφικής τάξης, που δεν θα είναι ευρωπαϊκή (Το 2015, όταν υπήρξε το πρώτο ευρωπαϊκό κράτος που άνοιξε τον χορό για την ένταξη στην Asian Infrastructure Investment Bank, κάτι τέτοιο φάνταζε ρεαλιστικό και πιθανό. Πλέον, ένα τέτοιο ενδεχόμενο φαντάζει μη ρεαλιστικό ή υπερβολικά αισιόδοξο για να είναι αληθινό). Όπως και να 'χει, η ολοένα και στενότερη σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες αποτελεί επιλογή και απόφαση αδυναμίας και πράξη εξαΰλωσης και έκλειψης του Ηνωμένου Βασιλείου ― κανένα κράτος δεν επιθυμεί να είναι πολυεπίπεδα εξαρτημένο αποκλειστικά από ένα άλλο κράτος, όσο και αν ισχυρίζονται κάτι τέτοιο φυλετισμοί και ιδεολογίες.

Όταν ο Alfred Mahan πρότεινε το 1894, σε άρθρο του, την επανένωση της Αγγλίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όχι πρώτιστα λόγω μιας κοινότητας φυλής, γλώσσας και κουλτούρας αλλά κυρίως προκειμένου να διαφυλαχθεί η παγκόσμια αγγλοσαξωνική κυριαρχία στις ανοιχτές θάλασσες, το νησί της Μεγάλης Βρετανίας ήταν υπερδύναμη (δηλαδή υπήρχε κάποια ισορροπία μεταξύ των δύο δυνάμεων μέσα σε μια πιθανή Αγγλό-Αμερικανική ένωση) και οι ηπειρωτικών διαστάσεων Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούσαν ακόμη τον αγγλο-προτεσταντικό εθνοτικό τους πυρήνα (δηλαδή υπήρχε κοινότητα φυλής, γλώσσας και κουλτούρας). Όμως, τότε η Αγγλία ήταν ισχυρή, και μια ισχυρή χώρα ουδέποτε θα σκεφτόταν σοβαρά μια τέτοια επιλογή ― αντίθετα, μια αδύναμη χώρα, ίσως και να μπορεί. Οι επαναφορές τέτοιων ιδεών, υπό τις τρέχουσες συνθήκες, σχεδόν 130 χρόνια μετά, αποτελούν σύμπτωμα κατάρρευσης και όχι επιβεβαίωσης της κοινότητας φυλής, γλώσσας και κουλτούρας καθώς και της παγκόσμιας αγγλοσαξωνικής κυριαρχίας. Θα επανέλθω στο ζήτημα.

Πίσω από την επαναφορά τέτοιων ιδεών, λοιπόν, και κάτω από διάφορες προτεσταντικές, κεφαλαιοκρατικές, φιλελεύθερες, τεκτονικές, φιλανθρωπικές, δυτικίστικες, δημοκρατικές, ανθρωπιστικές και άλλες προβιές, κρύβεται αυτό για το οποίο ουδείς μιλά ανοιχτά, λόγω πολιτικού και διπλωματικού καθωσπρεπισμού: αγγλοσαξωνικός φυλετισμός και φυλετικός φόβος για τον Yellow Peril, Le Péril Jaune, Yellow Terror/Menace κ.λπ. Τα δύο αυτά, το πρώτο σε επίπεδο διάνοιας και το τελευταίο υπό τη μορφή συναισθήματος, έχουν αναμειχθεί και σμιλευθεί στο «δυτικό φαντασιακό». 130 χρόνια πριν:



An anti-colonial Qing Dynasty Chinese man standing over a fallen white woman, who represents the Western world. 1899.

Αυτό είναι το κεκαλυμμένο επιχείρημα και το πλαίσιο πάνω στο οποίο επιδιώκουν οι «Δυτικοί», για μια ακόμη φορά, να βγάλουν για λογαριασμό τους τα κάστανα από τη φωτιά οι Ρώσσοι: ο φυλετικός φόβος. Με λίγα λόγια, χτυπάνε τους Ρώσσους σε ένα ψυχοσυναισθηματικό και ιστορικό νεύρο διότι ο φόβος αυτός είναι πολύ βαθύτερος στο ευρωπαϊκό φαντασιακό ―ιδιαίτερα της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης― παρά στο φαντασιακό των Αγγλοσαξόνων ή στο «δυτικό φαντασιακό» (Ευρώπη και Δύση δεν είναι ίδια πράγματα). Η στάση που έχουν οι Ρώσσοι φανερώνει, στην πράξη, πως είναι περισσότερο ορθολογικοί από τους Αμερικανούς, διότι δεν έχουν υποκύψει σε αυτό τον ουσιαστικά συναισθηματικό φόβο, και ας έχουν ιστορική εμπειρία όχι μόνο προάσπισης αλλά και άλωσης της εστίας τους: 

Η βαθύτερη ρίζα του Yellow Peril είναι η παραλίγο κατάκτηση της Ευρώπης από τους Μογγόλους, η οποία αποτράπηκε όχι κυρίως λόγω της γενναιότητας «Ούγγρων, Κροατών κ.λπ» (με σημερινούς ορούς), καθώς ηττήθηκαν, αλλά εξαιτίας του γεγονότος ότι, εκείνη την εποχή, η Βαγδάτη ήταν κοσμόπολη ενώ το Παρίσι ήταν κωμόπολη, συγκριτικά με τις μεγάλες πόλεις της εποχής. Δηλαδή, η αντίσταση, παρά τις ήττες, ήταν αρκετή ώστε οι Μογγόλοι να σκεφτούν «Δεν αξίζει. Τι κάνουμε εδώ; Στην υπανάπτυξη και τη φτώχεια; Ό,τι ήταν να σαρώσουμε-σαρώσαμε. Πάμε να σαρώσουμε τον πολιτισμό και τον πλούτο», δηλαδή τη Βαγδάτη: βάζοντας κατά αυτό τον τρόπο τέλος στη λεγόμενη Χρυσή Εποχή του Ισλάμ. Για τους Μογγόλους, η μάχη του Mohi ήταν ένα περιφερειακό-συνοριακό γεγονός μικρής σημασίας, σε κάποιο απώτατο γεωγραφικό όριο του δικού τους κόσμου. Ό,τι δηλαδή ήταν και για τους Ομεϋαδες η μάχη της Tours (ή μάχη του Πουατιέ), που μετασχηματίστηκε σε μύθο. Ασφαλώς, για την εποχή τους, δηλαδή για το παρόν της καθεμιάς, η πρώτη (Mohi) ήταν σημαντικότερη από την τελευταία (Tours), όχι μόνο γιατί η μάχη του Mohi ήταν περισσότερο πολυάνθρωπη ή γιατί οι Μογγόλοι ήταν μια τρομακτική πολεμική μηχανή που όμοιά της δεν είχε δει μέχρι τότε ο άνθρωπος, αλλά κυρίως γιατί το 1241 μ.Χ υπήρχε κάτι διαμορφωμένο και σχετικά συνεκτικό να υπερασπιστείς: Χριστιανοσύνη και, στα σπάργανα και υπό διαμόρφωση, «Ευρώπη» (ασφαλώς καμία «Δύση» δεν υπήρχε τότε), σε αντίθεση με το 732 μ.Χ που δεν υπήρχε, παρά τα όσα γράφτηκαν εκ των υστέρων. Εάν οι Ούγγροι και η κεντρική Ευρώπη είχαν ανάλογη δύναμη και επιρροή με αυτή των Γάλλων και της Ευρώπης του Ρήνου, στις μέρες μας, τη μάχη του Mohi θα γνώριζαν οι άνθρωποι, παρόλο που αποτελεί ήττα (αυτό είναι ένα παράδειγμα όχι εξωτερικού αλλά εσωτερικού δυτικοευρωκεντρισμού με «Ευρώπη» και «Δύση», δηλαδή πολιτισμό, να είναι το Παρίσι, το Λονδίνο κ.λπ, που «πέρασαν διαφωτισμό» και τα λοιπά γνωστά ιστορικά αερολογήματα, και με τους άλλους, στην προκειμένη περίπτωση τους Ούγγρους, να είναι «όχι αρκετά Ευρώπη και Δύση», δηλαδή βαρβαρότητα, που χρήζουν «εκπολιτισμού»). 

Οι Αμερικανοί, σε αντίθεση με τους Ρώσσους, παρόλο που δεν έχουν ιστορική εμπειρία απειλής και άρα προάσπισης της εστίας τους, χαρακτηρίζονται από ιδεολογικό φόβο και είναι αυτό το στοιχείο ―μέχρι ενός σημείου και σε συνάφεια με άλλους παράγοντες ορισμένοι εκ των οποίων αναφέρονται στο επόμενο μέρος―, που καθρεφτίζει ένα βαθμό ανορθολογικότητας απέναντι στην Κίνα. 

Ας ολοκληρώσουμε, όμως, με τους Ρώσσους και τους απτούς λόγους για τους οποίους οι «Δυτικοί» τους έχουν ανάγκη, με προοπτική ασφαλώς μόλις τελειώσει η δουλειά ―αν έχει απομείνει τίποτα―, να τους δαιμονοποιήσουν και να τους περιθωριοποιήσουν, όπως συνηθίζουν να κάνουν ιστορικά, και να τους έχουν έτοιμη και εύκολη λεία προς βορά. Πριν από πολλά χρόνια ―μπορεί και από την αρχή, το 2012―, θέλοντας να αναδείξω σε αδρές γραμμές μια ιστορική και γεωγραφική σχέση, είχα επισημάνει:

Από τον Ναπολέοντα μέχρι τον Χίτλερ το παιχνίδι παραμένει το ίδιο και σχεδόν κουραστικό ― η κυρίαρχη ηπειρωτική ευρωπαϊκή δύναμη (Γαλλία, Γερμανία) ηττάται από μια συμμαχία της οποίας οι δύο συνεργαζόμενες δυνάμεις αναφωνούν: Ο τρόπος να συντρίψουμε τους ηπειρωτικοευρωπαίους είναι να τους λιώσουμε ανάμεσα στις μυλόπετρες της Ατλαντίας και της Ευρασίας! Πάντα μια ατλαντική δύναμη (Αγγλία, Η.Π.Α), στο τέλος, συνεργάζεται με τη συγκεκριμένη δύναμη που δεσπόζει στην Ευρασία. Τη Ρωσσία. Πιο συγκεκριμένα την αυτοκρατορική Ρωσσία τον 19ο, τη σοβιετική Ρωσσία στον 20ο αιώνα. Τον 19ο αιώνα η Αγγλία επικράτησε επί της Γαλλίας με τη βοήθεια της αυτοκρατορικής Ρωσσίας. Τον 20ο αιώνα οι Η.Π.Α επικράτησαν επί της Γερμανίας με τη βοήθεια της σοβιετικής Ρωσσίας. Ο 19ος αιώνας υπήρξε ο αιώνας της Αγγλίας (μέσω μιας ευρωκεντρικής ματιάς). Ο 20ος αιώνας ήταν ο αιώνας των Η.Π.Α. Ο 21ος αιώνας;...
Αναμένουμε να δούμε εάν οι Ρώσσοι θα γίνουν, για μια ακόμη φορά, τα κορόιδα των Αγγλο-Αμερικανών. Μέχρι πριν από μισό αιώνα οι ανατολικοί Σλάβοι ήταν κάτι σαν ερυθροί εκβιομηχανισμένοι Ούννοι και η Ρωσσία ήταν η «Ανατολή», ενώ οι Ιάπωνες από Κίτρινος Τρόμος μεταμορφώθηκαν και έγιναν «Δύση» (άλλωστε, παλαιότερα, Ούννοι ήταν και οι Γερμανοί μέχρι που απηύδησαν και αποφάσισαν να γίνουν Άριοι ― δηλαδή να αντιγράψουν τους πρωτεργάτες και πρωτοδίδαχους Άγγλους, και σε μικρότερο βαθμό τους Γάλλους: και οι δύο βολεύτηκαν που ταυτίστηκε το όλο ζήτημα με τους Γερμανούς αντιγραφείς). Τώρα, που ζορίζουν ξανά τα πράγματα για τους «θαλασσινούς», οι Ρώσσοι σιγά-σιγά γίνονται πάλι φυλετικά αδέρφια. Μέχρι στιγμής, οι Ρώσσοι φαίνεται να παίζουν έξυπνα το παιχνίδι. Ίδωμεν.


~ V ~

Δηλώνοντας, εξ αρχής, πως προϋποτίθεται ως αυτονόητη και κοινή γνώση το γεγονός ότι η Γαλλία καλύπτει τα εθνικά της συμφέροντα πίσω από τα ευρωπαϊκά ή, για να το θέσουμε ευρύτερα, ότι ντύνει και προωθεί τα συμφέροντά της μέσω υπερεθνικών και «οικουμενικών» πέπλων ―πέραν του «εξευρωπαϊσμού» τους, δηλαδή της προώθησης των γαλλικών συμφερόντων ως «ευρωπαϊκών»―, με κυριότερα από αυτά τα πέπλα να είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα, η φεμινιστική διπλωματία, η διεθνής δικαιοσύνη, οι επείγουσες ανθρωπιστικές δράσεις, η φραγκοφωνία και οι πολιτικές για το κλίμα και το περιβάλλον, μπορούμε να τονίσουμε το εξής:

Το επιχείρημα ότι η Γαλλία πάντοτε είχε παρεμφερείς συμπεριφορές, απέναντι στις Η.Π.Α, και ότι τα λόγια περί ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας επαναλαμβάνονται εδώ και χρόνια, αποκρύπτει το εξής απλό αλλά ουσιαστικό ― το 2021 δεν είναι ούτε 2001 ούτε 1981. 

Η λογική και δικαιολογημένη εκτίμηση πως μια προσπάθεια διαμόρφωσης ευρωπαϊκής κυριαρχίας, αυτονομίας και άμυνας, μπορεί να μην έχει ρεαλιστικές πιθανότητες (για λόγους υποκειμενικούς και αντικειμενικούς, στους οποίους δεν μπορούμε να επεκταθούμε λόγω χρόνου και έκτασης), δεν θα πρέπει να μας παραπλανά και να μας οδηγεί να χάνουμε από τα μάτια μας ορισμένες σημαντικές μεταβολές, που λαμβάνουν χώρα:

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι στην Ευρώπη προσλαμβάνουν, πλέον, τις Η.Π.Α ως μια ηθικά και πολιτικά κατεστραμμένη ή, το λιγότερο, απομυθοποιημένη δύναμη: αντίληψη που ασφαλώς δεν υπήρχε πριν από δύο δεκαετίες. Μια τέτοια μεταβολή, στον τρόπο που προσλαμβάνουν άνθρωποι στην Ευρώπη τις Ηνωμένες Πολιτείες, σημαίνει ότι σταδιακά το αμερικανικό κράτος χάνει τη μάχη του ιστορικού ορίζοντα (αποκορύφωση της αμερικανικής επιρροής και ισχύος, υπό αυτό το πρίσμα, υπήρξε η πρώτη μεταψυχροπολεμική περίοδος μονοπολικής στιγμής-κυριαρχίας των Η.Π.Α, κατά τη διάρκεια της οποίας αρκετοί άνθρωποι πίστεψαν πως ζούμε κάποιο Τέλος της Ιστορίας). Επίσης, μια τέτοια αντίληψη επιφέρει αλλαγές στον τρόπο που προσεγγίζονται οι διατλαντικές σχέσεις και η βορειοατλαντική συμμαχία συνολικά. Πλέον, κάθε φορά που μια αμερικανική απόφαση δεν συνυπολογίζει τα συμφέροντα κεντρικών ευρωπαϊκών κρατών, επανέρχεται το ζήτημα της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας, με τις φωνές να πυκνώνουν και να δυναμώνουν (τα μπρος και τα πίσω, π.χ ένας συμβιβασμός της Γαλλίας με τις Η.Π.Α σε ό,τι αφορά τη σχέση βορειοατλαντικού συμφώνου και ευρωπαϊκής άμυνας, δεν αλλάζουν την κατεύθυνση προς την οποία κινούνται τα πράγματα). Το 2001 οι περισσότεροι πολίτες στην Ευρώπη θεωρούσαν την ήπειρό τους αδύναμη και την Αμερική πανίσχυρη. Είκοσι χρόνια μετά, ολοένα και περισσότεροι «Ευρωπαίοι» είναι σκεπτικοί, δύσπιστοι ή επιφυλακτικοί για τη δύναμη της Αμερικής (οι διαφοροποιήσεις ορισμένων κρατών που τελούν υπό συγκεκριμένες συνθήκες και έχουν ιδιαίτερες ανάγκες δεν αλλάζει τη μεγάλη εικόνα που διαμορφώνεται. Κράτη όπως η Πολωνία και η Νορβηγία, λόγω Ρωσσίας, και η Δανία, λόγω Γερμανίας, αποτελούν μια ιδιαίτερη ομάδα χωρών. Και η Ελλάδα, παρόλο που είναι μέλος και της Ε.Ε και της ευρωζώνης, αισθάνεται έναν μαγνητισμό προς αυτό το γκρουπ, λόγω Τουρκίας. Μόνο που υπάρχει μια μικρή λεπτομέρεια: η Τουρκία είναι πιο κοντά σε αυτό το ατλαντικό γκρουπ κρατών). Επιπλέον, είναι αμφίβολο εάν η πλειοψηφία των πολιτών στα κράτη-μέλη της Ε.Ε έχουν ως προτεραιότητά τους να ζήσουν το νεοψυχροπολεμικό remake ενός νέου διπολισμού υπό αμερικανική σκηνοθεσία και σενάριο γραμμένο στη Βιρτζίνια, το Λάνγκλεϊ, το Φορτ Μιντ και την Ουάσινγκτον, στο οποίο remake στη θέση της Ε.Σ.Σ.Δ θα πρωταγωνιστεί η Κίνα. Ο κόσμος είναι πολύ μεγάλος και πολύπλοκος για να είναι διπολικός. Μια περισσότερο πιθανή συνθήκη είναι η εξής: πολλαπλά ασύμμετρα ετερογενή μεταξύ τους κέντρα που δρουν σε ένα περιβάλλον-σύστημα έντονης ανισοκατανομής ισχύος, με δυσκολία διαχείρισης αυτής της ανισοκατανομής από ένα ή και περισσότερα εξ αυτών των κέντρων-πόλων, με αποτέλεσμα να συνυπάρχουν ταυτόχρονα, σε διαφορετικά μήκη και πλάτη του πλανήτη, τάξη, αταξία και αλλαγή. 

Οι άνθρωποι στην Ευρώπη που σκέφτονται τις Η.Π.Α ως μια δύναμη την οποία, ceteris paribus, θα υπερκεράσει η Κίνα στους περισσότερους κρίσιμους τομείς, εντός των επόμενων 10-15 ετών, σκέφτονται ορθά, ψύχραιμα και λογικά. Το πρόβλημα είναι πως οι άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, απ' ό,τι φαίνεται, δεν μπορούν ούτε καν να διανοηθούν ένα τέτοιο ενδεχόμενο (δεν εννοώ να παραιτηθούν, αλλά να μην πέφτουν από τα σύννεφα όταν διαψεύδονται τα αυτονόητά τους από τα γεγονότα και την πραγματικότητα). Γιατί αδυνατούν να διανοηθούν ένα τέτοιο ενδεχόμενο, θα αναρωτηθεί κάποιος. Οι λόγοι είναι πολλοί, αναφέρω τηλεγραφικά ορισμένους: επειδή (i) έτσι έχουν μάθει καθώς έχουν ζήσει μόνον ανοδική πορεία και ακμή, (ii) είναι αλαζόνες δίχως να αντιλαμβάνονται πως σε όλα τα πράγματα υπάρχουν όρια, (iii) συνεχίζουν να πολεμούν τον δεύτερο παγκόσμιο (οι Ταλιμπάν έπρεπε να είναι Ισλαμόφασίστες και στο Ιράκ έπρεπε να γίνει De-Ba'athification/nazification: αυτά όμως είναι καλά για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης, την πολεμική και την προπαγάνδα, όχι για να χαράσσονται στρατηγικές. Κατά αυτό τον τρόπο καταστρέφουν χιλιάδες μυαλά που σκουπιδοποιούν τη σκέψη τους με αυτές τις κενές περιεχομένου, ουσίας και νοήματος αηδιολογίες, με τις οποίες αναγκαζόμαστε να ασχολούμαστε επειδή είναι πρώτη δύναμη και αναγκαστικά ο κόσμος την παίρνει στα σοβαρά). Όμως οι Η.Π.Α δεν ξαναζούν μόνο τον μεγαλύτερο νικηφόρο πόλεμο του παρελθόντος αλλά επιθυμούν να πολεμήσουν ξανά και τον Ψυχρό Πόλεμο (Ε.Σ.Σ.Δ = Κίνα). Τέλος, οι Αμερικανοί δεν μπορούν ούτε καν να διανοηθούν το ενδεχόμενο να αποτελούν το δεύτερο ισχυρότερο κράτος στον πλανήτη επειδή (iv) δεν σκέφτονται στρατηγικά και κυρίως μακροπρόθεσμα ― οι άνθρωποι αυτοί πυροδοτούν τον μεγαλύτερο γεωπολιτικό ανταγωνισμό που έχει γνωρίσει η ανθρώπινη ιστορία δίχως να έχουν αναπτύξει στρατηγική.

Επιστρέφοντας στο κυρίως θέμα, ο ψυχρός πόλεμος υπήρξε καλός για ευρωπαϊκά κράτη επειδή βρέθηκαν στην πλευρά του νικητή ― και όχι του ηττημένου. Διαπιστώνουμε πως όλο και περισσότεροι άνθρωποι, πλέον, τοποθετούν την έννοια «Δύση» εντός εισαγωγικών. Ποιες είναι άραγε οι έννοιες που κερδίζουν έδαφος, την ίδια στιγμή που η έννοια της «Δύσης» σχετικοποιείται και υποχωρεί; (Διαβάστε και εδώ: II) Η «Ευρώπη», έστω ως ψυχολογικό αποκούμπι, και η «Παρακμή». Μια ακόμα διαπίστωση είναι πως στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη, σταδιακά, διαμορφώνεται ένα κλίμα και μια συνείδηση που συναντάμε και στο μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου πλανήτη: ότι δηλαδή οι κοινωνίες θα προτιμούσαν να μείνουν αμέτοχες, ή να μην αναγκαστούν να επιλέξουν πλευρές, σε μια πιθανή σύγκρουση μεταξύ Η.Π.Α και Κίνας. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά πολίτες ευρωπαϊκών κρατών, τούτο δεν συμβαίνει απλώς επειδή δεν επιθυμούν μια τέτοια σύγκρουση αλλά και επειδή δεν πιστεύουν πως θα βρίσκονται με αυτονόητο τρόπο στην πλευρά του νικητή – δηλαδή αμφιβάλλουν για τις δυνατότητες και την ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής να επικρατήσουν σε μια τέτοια σύγκρουση, επιβεβαιώνοντας πως η απώλεια αξιοπιστίας των Η.Π.Α έχει προκαλέσει κρίση εμπιστοσύνης. Δεν χρειάζεται να επισημάνουμε ότι τα κράτη, όπως και οι άνθρωποι, εμπιστεύονται άλλα κράτη που έχουν δοκιμαστεί και αποδειχθεί αξιόπιστα ― κατά συνέπεια εφόσον ένα κράτος αποδειχθεί αναξιόπιστο δεν χαίρει εμπιστοσύνης (τα ίδια ισχύουν με τους ανθρώπους). Στο σημείο αυτό μπορεί να έρθει σε σύγκρουση το ζήτημα της ανάγκης ενός κράτους και της αναξιοπιστίας ενός άλλου: ένα κράτος μπορεί να έχει την πίστη πως δεν έχει άλλη επιλογή από το να εμπιστευτεί και να εναποθέσει της ελπίδες του σε ένα άλλο κράτος, παρόλο που το κράτος αυτό έχει αποδειχθεί αναξιόπιστο. Μια τέτοια επιλογή, είτε υποτιθέμενης είτε πραγματικής ανάγκης, το πιθανότερο είναι να καταλήξει σε διάψευση προσδοκιών και στο τέλος των ψευδαισθήσεων.

Εάν, λοιπόν, η σκέψη μας καθηλωθεί απλώς στη μη ρεαλιστική πιθανότητα μιας «ευρωπαϊκής» κυριαρχίας και αυτονομίας, όλα αυτά εξαφανίζονται. Και όχι μόνο. Καθώς, εάν τα προηγούμενα θεωρηθούν γνώμες ή ζητήματα δευτερεύουσας σημασίας, υπάρχουν και κάποια ακόμα, πρωταρχικά και κύρια, που χάνονται από τη ματιά μας:

Η θέση του Πρόεδρου της Γαλλίας, το 2000, για μια δύναμη ταχείας αντίδρασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν έγινε μετά από δηλώσεις και της Καγκελαρίου της Γερμανίας και του ίδιου του Γάλλου Προέδρου πως η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να βασίζεται στις Η.Π.Α για την προστασία της, ούτε μετά από μια θεμελιώδη μεταβολή και μια νέα κατάσταση κατά την οποία, για πρώτη φορά, οι δύο από τις τρεις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη βρίσκονται στην περιοχή της ανατολικής Ασίας ή της Ασίας του Ειρηνικού. Το 2000 ακολούθησε, αρχικά, το 2013 με την αποκάλυψη της παρακολούθησης του κινητού τηλεφώνου ενός ή μιας Καγκελάριου της Γερμανίας και, έπειτα, το 2016 με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα λόγια του Σιράκ προηγήθηκαν των δηλώσεων του Τράμπ πως το ΝΑΤΟ είναι παρωχημένο και του Μακρόν πως είναι εγκεφαλικά νεκρό, και δεν ειπώθηκαν μετά, αλλά πριν, από δύο συνεχείς περιπτώσεις κατά τις οποίες οι Η.Π.Α δεν μπόρεσαν ούτε να προασπίσουν το δίκαιο ούτε να επιβεβαιώσουν την ισχύς τους. Τέλος, οι δηλώσεις περί ευρωπαϊκής άμυνας επαναλαμβάνονται μετά από την ήττα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στο Αφγανιστάν και στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και τη σύναψη του Τριμερούς Αμυντικού Συμφώνου του Αγγλοσαξωνικού Άξονα.

Το 2021 δεν είναι ούτε 2001 ούτε 1981.


Επίλογος

Τα προηγούμενα αποτελούν σημεία καμπής και αιτιακούς παράγοντες που σε συνάφεια με ακολουθίες μεταβολών και αλληλουχίες γεγονότων σκιαγραφούν μια υπό διαμόρφωση νέα κατάσταση. 

Ποιος θα είναι ο τελευταίος χρονικά από αυτούς τους παράγοντες και τα γεγονότα που θα προστεθούν στην υπάρχουσα κατάσταση, διαδραματίζοντας τον αποφασιστικό ρόλο για τη μεταβολή της, δηλαδή ποιο θα είναι το κατ' εξοχήν αίτιο (και αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι θα αντιληφθούν ως και το μοναδικό), δεν γνωρίζουμε. Ίσως να μην έχει και ιδιαίτερη σημασία, καθώς αυτό το λεγόμενο κατ' εξοχήν αίτιο δεν θα είναι, ασφαλώς, ο ουσιαστικός παράγοντας και λόγος για την καθοριστική μεταβολή ―όπως δεν ήταν τα λόγια του Τράμπ πριν από την εισβολή ατάκτων στο Καπιτώλιο ή η εντολή του Μπάιντεν πριν από την άτακτη αποχώρηση από το αεροδρόμιο της Καμπούλ―, παρά ο λόγος και η αιτία θα βρίσκεται στην όλη κατάσταση που θα έχει διαμορφωθεί (εάν συνεπαίρνει τον αναγνώστη μια τέτοια προσέγγιση μπορεί να ρίξει μια ματιά σε Τολστόι και Βίτγκενσταϊν). Μπορεί να μη γνωρίζουμε, λοιπόν, ποιο θα είναι αυτό το τελευταίο χρονικά γεγονός και  το κατ' εξοχήν αίτιο, όμως αυτό που σίγουρα γνωρίζουμε είναι πως η νέα κατάσταση που αχνοφαίνεται στον ιστορικό ορίζοντα, από τους παράγοντες που τη σκιαγραφούν, μπορεί να περιγραφεί ως πολυδιάσπαση της «Δύσης».

Τέλος, από τη σκοπιά μιας ματιάς που επικεντρώνεται στις Η.Π.Α, όλα τα προηγούμενα αποτελούν γεωπολιτικές επιπτώσεις και συμπτώματα της κρίσης εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας, της αδυναμίας, των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Εν κατακλείδι, οι συνεχώς ενισχυόμενες τάσεις πολυδιάσπασης της Δύσης είναι ευθέως ανάλογες με την κρίση της αμερικανικής ισχύος.



~ . ~

Σημείωση-Επισήμανση
Για την αναρχοποίηση και πολυδιάσπαση της Δύσης ο παλαιός αναγνώστης έχει διαβάσει και έχει γνώση ήδη από την περίοδο της | π.Κ - BQ | Κοσμοϊδιογλωσσίας (εδώ κάποιες αναφορές παλαιότερων ετών που έχω επαναφέρει), και πιο συγκεκριμένα από το 2016. Η πρώτη φορά ήταν ενάμισι μήνα πριν από το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε κείμενο που αναφερόταν στις προσπάθειες, πρώτον, αποτροπής της αποχώρησής του από την Ε.Ε και, δεύτερον, ολοκλήρωσης της διατλαντικής εταιρικής σχέσης εμπορίου και επενδύσεων (TTIP), ενώ υπήρχε και αναφορά στη δυσλειτουργικότητα του ΝΑΤΟ.  Με λίγα λόγια, υπήρξε ορθή πρόγνωση για τις δύο μεταβολές. Θα επανέλθω παραθέτοντας τους παράγοντες, τις προσεγγίσεις και τις θέσεις, επί των οποίων εδραζόταν η λογική της πρόγνωσης, η οποία τελικά κατέστη πραγματικότητα.


.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.


24 | 9 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021