21 Μαΐου 2020

Όλες, χωρίς εξαίρεση, οι περιπτώσεις όπου αυξάνεται και μειώνεται η παράσταση μας για την ελευθερία και την ανάγκη έχουν μονάχα τρεις αιτίες.


21 | 5 | 1 μ.Κ (Year Ι AQ) | 2020

Συνοδεία


Η σχέση της ελευθερίας και της ανάγκης ελαττώνεται ή αυξάνεται, ανάλογα με την άποψη μέσω της οποίας μελετάμε την ενέργεια. Όμως, η σχέση αυτή παραμένει πάντα αντιστρόφως ανάλογη.

Ο άνθρωπος που πνίγεται και, για να σωθεί, πιάνεται από έναν άλλο και τον πνίγει, η εξαντλημένη από το θηλασμό μητέρα, που κλέβει για να φάει, ή ο άνθρωπος ο συνηθισμένος στην πειθαρχία, που με το πρόσταγμα σκοτώνει έναν ανυπεράσπιστο άνθρωπο, φαίνονται λιγότερο ένοχοι, δηλαδή λιγότερο ελεύθεροι και πιο πολύ υποκείμενοι στο νόμο της ανάγκης, σε εκείνον που ξέρει τις συνθήκες όπου βρίσκονται οι άνθρωποι αυτοί, και περισσότερο ελεύθεροι σε εκείνον που δεν ξέρει πως ο άνθρωπος εκείνος πνιγόταν ο ίδιος, πως η μητέρα ήταν πεινασμένη, πως ο στρατιώτης εκτελούσε διαταγή κ.λπ.

Απαράλλαχτα όπως φαίνεται λιγότερο ένοχος ο άνθρωπος που έκανε φόνο εδώ κι είκοσι χρόνια, και μετά απ' αυτό έζησε ήσυχα και χωρίς να βλάψει πια κανέναν, η πράξη του φαίνεται πιο πολύ υποκείμενη στο νόμο της αναγκαιότητας σε εκείνον που μελετάει την πράξη, αφού πέρασαν τα είκοσι χρόνια, και περισσότερο ελεύθερη σε εκείνον που μελέτησε την ίδια πράξη την επομένη της εκτέλεσης της. Κι απαράλλαχτα η κάθε πράξη ανθρώπου τρελού, μεθυσμένου ή εξημμένου φαίνεται λιγότερο ελεύθερη και περισσότερο υποκείμενη στην ανάγκη σε εκείνον που ξέρει την ψυχική κατάσταση του ανθρώπου που την έκανε, και περισσότερο ελεύθερη και λιγότερο υποκείμενη στην ανάγκη σε εκείνον που δεν ξέρει την ψυχική του κατάσταση.

Σ' όλες αυτές τις περιπτώσεις, αυξάνεται ή μειώνεται η έννοια της ελευθερίας και αντίστοιχα μειώνεται ή αυξάνεται η έννοια της ανάγκης, ανάλογα με την άποψη μέσω της οποίας μελετάται η πράξη. Έτσι που, όσο μεγαλύτερη φαίνεται η ανάγκη, τόσο λιγότερη φαίνεται η ελευθερία ― και αντίστροφα...

Όλες, χωρίς εξαίρεση, οι περιπτώσεις όπου αυξάνεται και μειώνεται η παράσταση μας για την ελευθερία και την ανάγκη έχουν μονάχα τρεις αιτίες· τις σχέσεις του ανθρώπου που έκανε την πράξη: 1) Προς τον εξωτερικό κόσμο, 2) Προς τον χρόνο, και 3) Προς τα αίτια που δημιούργησαν την πράξη....

Μονάχα πάνω σε αυτές τις τρεις βάσεις στηρίζονται το ακαταλόγιστο του εγκλήματος, που υπάρχει σε όλες τις νομοθεσίες, και τα ελαφρυντικά που μετριάζουν την ενοχή. Η ευθύνη παρουσιάζεται μεγαλύτερη ή μικρότερη, ανάλογα με τη μεγαλύτερη ή μικρότερη γνώση των συνθηκών κάτω από τις οποίες βρισκόταν ο άνθρωπος που η πράξη του κρίνεται, ανάλογα με το μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τότε που έγινε η πράξη ως τη στιγμή που κρίνεται, και τη μεγαλύτερη ή μικρότερη γνώση των αιτιών της πράξης.

Κι έτσι, η παράσταση μας για την ελευθερία και την ανάγκη αυξομειώνεται ανάλογα με τη μεγαλύτερη ή μικρότερη σχέση με τον εξωτερικό κόσμο, το μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα και τη μεγαλύτερη ή μικρότερη εξάρτηση από τα αίτια, που μέσα σε αυτά μελετάμε το φαινόμενο της ζωής του ανθρώπου. 

Ώστε, αν μελετάμε μια τέτοια κατάσταση ανθρώπου, που η σχέση του με τον εξωτερικό κόσμο είναι περισσότερο γνωστή, η χρονική περίοδος που μεσολαβεί ανάμεσα στην εκτέλεση της πράξης και στην κρίση της είναι μεγάλη, και τα αίτια της πράξης είναι παρά πολύ προσιτά, τότε έχουμε την παράσταση της μεγαλύτερης ανάγκης και της μικρότερης ελευθερίας. Αν όμως μελετάμε τον άνθρωπο σε ελάχιστη εξάρτηση από τις εξωτερικές συνθήκες, αν η πράξη του έγινε σε στιγμή εγγύτατη με την παρούσα και τα αίτια της πράξης του μας είναι λιγότερο προσιτά, τότε έχουμε την παράσταση της μικρότερης ανάγκης και της μεγαλύτερης ελευθερίας.



Лев Никола́евич Толсто́й
Lyov Nikolayevich Tolstoy

Война и миръ
Πόλεμος και Ειρήνη

Δεύτερος Επίλογος
Κεφάλαια IX-X
(Fragment)


.~`~.



21 | 5 | 1 μ.Κ (Year Ι AQ) | 2020