Για το τριμερές-τριαδικό σχήμα της παγκόσμιας ιστορίας: αρχαιότητα - μεσαίωνας - νεώτεροι χρόνοι ~ μέρος α΄.

6 | 12 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Μουσική Συνοδεία

Αρχαιότητα - μεσαίωνας - νεώτεροι χρόνοι: αυτό είναι το απίστευτα πενιχρό και χωρίς νόημα σχήμα, που η απόλυτη κυριαρχία του πάνω στην ιστορική μας σκέψη μάς εμπόδιζε συχνά προπάντων να συλλάβουμε σωστά την πραγματική θέση του μικρού επιμέρους κόσμου, ο οποίος αναπτύχθηκε από την εποχή της γερμανικής αυτοκρατορίας [από το 919 μ.Χ και εξής, με τους Σάξονες αυτοκράτορες. Προήλθε από τη διάσπαση της αυτοκρατορίας των Φράγκων μετά τον θάνατο του Καρόλου του Μεγάλου] στο έδαφος της δυτικής Ευρώπης, στη σχέση του προς τη συνολική ιστορία της πολιτισμένης ανθρωπότητας, ως προς την αξία του, τη μορφή του, τη διάρκεια ζωής του. Για μελλοντικούς πολιτισμούς θα είναι σχεδόν απίστευτο ότι αυτό το βασικό σχεδιάγραμμα με την αφελή ευθύγραμμη πορεία του, τις ανόητες αναλογίες του, που από αιώνα σε αιώνα γίνεται όλο και πιο αναξιόπιστο και δεν επιτρέπει διόλου μια φυσική ένταξη των νέων περιοχών οι οποίες εμφανίζονται στο φως της ιστορικής μας συνείδησης, παρά ταύτα ποτέ δεν κλονίστηκε σοβαρά, ποτέ δεν αμφισβητήθηκε η εγκυρότητά του, αφού τίποτε δεν σημαίνει η παλαιά πλέον συνήθεια των ερευνητών της ιστορίας να διατυπώνουν αντιρρήσεις γι' αυτό το σχήμα. Το έκαναν απλώς να ξεθωριάσει, χωρίς να το αντικαταστήσουν. Όσο και αν μιλάει κανείς για έναν ελληνικό μεσαίωνα και για μια αρχαιότητα των γερμανικών φύλων, έτσι δεν έχει αποκτηθεί μια σαφής και εσωτερικά αναγκαία εικόνα στην οποία θα μπορούσαν να βρουν μια οργανική θέση η Κίνα και το Μεξικό, το βασίλειο του Αξούμ και η βασιλεία των Σασσανιδών. Ακόμη και η μετατόπιση της αφετηρίας των «νεώτερων χρόνων» από τις Σταυροφορίες στην Αναγέννηση και από εκεί στις αρχές του 19ου αιώνα αποδεικνύει απλώς ότι το ίδιο το σχήμα θεωρήθηκε ακλόνητο.

Το σχήμα περιορίζει την έκταση της ιστορίας, αλλά το χειρότερο είναι ότι στενεύει και τα όρια του θεάτρου της. Εδώ η περιοχή της δυτικής Ευρώπης αποτελεί τον σταθερό πόλο (στη γλώσσα των μαθηματικών, ένα μοναδικό σημείο στην επιφάνεια μιας σφαίρας) ―δεν ξέρουμε γιατί, αν ο λόγος δεν είναι ότι εμείς, οι δημιουργοί αυτής της εικόνας της ιστορίας, ζούμε ακριβώς σε αυτό το μέρος―, γύρω από τον οποίο περιστρέφονται ταπεινότατα χιλιετίες μιας πλουσιότατης ιστορίας και τεράστιοι μακρινοί πολιτισμοί. Είναι ένα πλανητικό σύστημα πολύ ειδικής επινόησης. 

Επιλέγεται μία μεμονωμένη περιοχή ως φυσικό κέντρο ενός ιστορικού συστήματος. Εδώ βρίσκεται ο κεντρικός ήλιος. Από εδώ δέχονται όλα τα γεγονότα της ιστορίας το αληθινό τους φως. Από αυτή τη σκοπιά εκτιμάται σύμφωνα με το νόμο της προοπτικής η σημασία τους. Στην πραγματικότητα όμως εδώ μιλάει η αχαλιναγώγητη από οποιονδήποτε σκεπτικισμό ματαιοδοξία του δυτικοευρωπαϊκού ανθρώπου, στο πνεύμα του οποίου ξεδιπλώνεται το φάντασμα «παγκόσμια ιστορία». Σε αυτή οφείλεται η τεράστια οπτική απάτη, που μας έχει γίνει από καιρό συνήθεια, σύμφωνα με την οποία μακριά από εμάς η ιστορία χιλιετιών, όπως αυτή της Κίνας και της Αιγύπτου, συρρικνώνεται σε επεισόδια, ενώ κοντά στη δική μας έδρα, από τον Λούθηρο και ιδιαίτερα από τον Ναπολέοντα και εξής, οι δεκαετίες φουσκώνουν σαν φαντάσματα. Γνωρίζουμε ότι μόνο φαινομενικά ένα σύννεφο μετακινείται τόσο πιο αργά όσο πιο ψηλά βρίσκεται και ότι ένα τραίνο μόνο φαινομενικά κινείται στον ρυθμό μιας χελώνας διαμέσου ενός μακρινού τοπίου, αλλά πιστεύουμε ότι ο ρυθμός της παλαιάς ινδικής, βαβυλωνιακής, αιγυπτιακής ιστορίας ήταν πραγματικά πιο αργός από αυτόν του πρόσφατου παρελθόντος μας. Και βρίσκουμε την ουσία της πιο αραιή, τις μορφές της πιο μετριασμένες και πιο τεντωμένες, επειδή δεν μάθαμε να συνυπολογίσουμε την ―εσωτερική και εξωτερική― απόσταση.

Είναι αυτονόητο ότι για τον πολιτισμό της Δύσης η ύπαρξη των Αθηνών, της Φλωρεντίας, του Παρισιού είναι σημαντικότερη από εκείνη της Λό-γιάνγκ (Luoyang) και της Παταλιπούτρα (Pataliputra). Επιτρέπεται όμως να λάβουμε τέτοιες εκτιμήσεις ως βάση ενός σχήματος της παγκόσμιας ιστορίας; Τότε ένας Κινέζος ιστορικός θα είχε το δικαίωμα να σχεδιάσει μία παγκόσμια ιστορία στην οποία οι Σταυροφορίες και η Αναγέννηση, ο Ιούλιος Καίσαρ και ο Φρειδερίκος ο Μεγάλος, θα αποσιωπώνται ως ασήμαντα πράγματα. Γιατί είναι ο 18ος αιώνας πιο σημαντικός, από μορφολογική άποψη, από οποιονδήποτε άλλον μεταξύ των εξήντα που προηγήθηκαν; Δεν είναι γελοίο να αντιπαραθέτουμε τους «νεώτερους χρόνους», που περιλαμβάνουν μόνο μερικούς αιώνες και επιπλέον εντοπίζονται κυρίως στη δυτική Ευρώπη, σε μία «αρχαιότητα» που περιλαμβάνει μερικές χιλιετίες και στην οποία το σύνολο όλων των προελληνικών πολιτισμών, χωρίς την προσπάθεια μιας βαθύτερης διάρθρωσης, προϋπολογίζεται απλώς ως παράρτημα; Και μήπως, για να σωθεί το πεπαλαιωμένο σχήμα, δεν ξεμπέρδεψαν οι ιστορικοί με την Αίγυπτο και τη Βαβυλώνα, των οποίων οι εσωτερικά ενιαίες ιστορίες, η καθεμία χωριστά και από μόνη της, ισοδυναμούν με τη δήθεν «παγκόσμια ιστορία» από τον Κάρολο τον Μεγάλο μέχρι τον [πρώτο] παγκόσμιο πόλεμο και πολύ πιο πέρα, θεωρώντας τες προανάκρουσμα της αρχαιότητας, δεν παρέπεμψαν τα ισχυρά συμπλέγματα του ινδικού και του κινεζικού πολιτισμού σε υποσημειώσεις, με την έκφραση της αμηχανίας στο πρόσωπο, και δεν αγνόησαν γενικά τους μεγάλους αμερικανικούς πολιτισμούς, επειδή ήταν «ασύνδετοι» (με τι;);

Αυτό το εύχρηστο σε μας τους σημερινούς δυτικοευρωπαίους σχήμα, στο οποίο οι μεγάλοι πολιτισμοί ακολουθούν τις τροχιές τους γύρω από εμάς ως δήθεν κέντρο όλου του παγκόσμιου γίγνεσθαι, το αποκαλώ πτολεμαϊκό σύστημα της ιστορίας... 

~ . ~ 

Το σχήμα αρχαιότητα - μεσαίωνας - νεώτεροι χρόνοι, στη βασική του διάταξη, είναι ένα δημιούργημα της μάγικής αίσθησης του κόσμου [Σημ. Δ `~.], το οποίο πρωτοεμφανίστηκε στην περσική και εβραϊκή θρησκεία μετά τον Κύρο, στη διδασκαλία του βιβλίου Δανιήλ για τους τέσσερις αιώνες [ή τέσσερα βασίλεια] έλαβε μια αποκαλυπτική διατύπωση, και στις μεταχριστιανικές θρησκείες της Ανατολής, προπάντων στα Γνωστικά συστήματα, διαμορφώθηκε ως παγκόσμια ιστορία. 

[Σημ. Δ `~. : Η ονομασία που δίνει ο συγγραφέας προέρχεται από την ιερατική κάστα του Ζωροαστρισμού, την τάξη-φυλή των Μαγκί-Magī, η οποία αναφέρεται στον Ηρόδοτο ως μια από τις φυλές των Περσών. Ο «μάγικός» είναι ένας πολιτισμός «ιουδαίο-χριστιανικό-ισλαμικός». Σήμερα ορισμένοι θα τον ονόμαζαν Αβρααμικό ή μονοθεϊστικό, ενώ ο συγγραφέας σε αρκετά σημεία του έργου τον ονομάζει και αραβικό, κάνοντας μια πολύ χαλαρή χρήση του όρου.  Ο μάγικός πολιτισμός, κατά τον συγγραφέα,  είναι διαφορετικός τόσο από τον απολλώνιο ―ας πούμε ελληνορωμαϊκό― όσο και από τον φαουστιανό ― ας πούμε ευρωπαϊκό ή «δυτικό», όπως μας έμαθαν να τον ονομάζουμε από τον 19ο αιώνα και ύστερα, και ιδιαίτερα κατά τον 20ο αιώνα. Όταν ο συγγραφέας, σε προηγούμενη παράγραφο, αναφέρει τον Ιούλιο Καίσαρ μαζί με τον Φρειδερίκο τον Μέγα, δεν το κάνει λόγω κάποιας υποτιθέμενης «συνέχειας» του τελευταίου με τον πρώτο ―ή ως πρόσωπα που αποτελούν μέρος ενός πολιτισμού, σε διαφορετικές εποχές, φάσεις ή «στάδιά» του―, αλλά ως πρόσωπα διαφορετικών πολιτισμών, του απολλώνιου ή ελληνορωμαϊκού και του φαουστιανού ή «δυτικού» (ο οποίος κατά τον συγγραφέα ξεκινά γύρω στον 10ο αιώνα μ.Χ), τους οποίους πολιτισμούς εξετάζει μέσω προσεγγίσεων όπως το ανάλογο και το ομόλογο, μέσω μορφολογίας και νέων εννοιών που εισάγει, όπως η ψευδομόρφωση. Δίχως τα προηγούμενα, δύσκολα μπορεί να γίνει αντιληπτή η ματιά και κατανοητές σε βάθος οι θέσεις του συγγραφέα. Περισσότερα για τους πολιτισμούς, τη μεταξύ τους σχέση, καθώς και για όλους αυτούς τους διανοητικούς φακούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο ~ μέρος β΄].

Μέσα στα πολύ στενά όρια που αποτελούν την πνευματική προϋπόθεση αυτής της σημαντικής αντίληψης ήταν δικαιολογημένο. Σε αυτό το πλαίσιο θεώρησης δεν εμπίπτει ούτε η ινδική ούτε ακόμη και η αιγυπτιακή ιστορία. Η έκφραση παγκόσμια ιστορία στη γλώσσα αυτών των στοχαστών δηλώνει μια μοναδική, ακραία δραματική πράξη που εκτυλίσσεται στην περιοχή ανάμεσα στην Ελλάδα και την Περσία. Σε αυτή βρίσκει την έκφρασή της η αυστηρά δυαρχική αίσθηση του κόσμου... 

Μόνο με την προσθήκη μιας τρίτης εποχής ―των «νεώτερων χρόνων» μας― σε δυτικό έδαφος εμφανίσθηκε στην εικόνα μια τάση κίνησης. Η Ανατολική εικόνα ήταν στατική, μία κλειστή, ισορροπημένη αντίθεση με μία μοναδική θεία πράξη ως κέντρο. Όταν την προσέλαβε και τη στήριξε ένα εντελώς νέο είδος ανθρώπου, της δόθηκε ξαφνικά ―και χωρίς να συνειδητοποιηθεί το παράξενο μιας τέτοιας αλλαγής― η μορφή μιας προεκτεινόμενης γραμμής που από τον Όμηρο ή τον Αδάμ ―οι δυνατότητες είναι πιο πλούσιες σήμερα με τους Ινδοευρωπαίους, τη λίθινη εποχή και τον πίθηκάνθρωπο― μέσω της Ιερουσαλήμ, της Ρώμης, της Φλωρεντίας και του Παρισιού οδηγούσε πάνω και κάτω, ανάλογα με το προσωπικό γούστο του ιστορικού, στοχαστή η καλλιτέχνη που ερμήνευε την τριμερή εικόνα με απεριόριστη ελευθερία...

Επικρατούσε η ―μη εκφραζόμενη― γνώμη ότι μετά την αρχαιότητα και τον μεσαίωνα αρχίζει κάτι οριστικό, ένα «τρίτο βασίλειο», που περιείχε κατά κάποιον τρόπο μία εκπλήρωση, ένα αποκορύφωμα, έναν στόχο, την αναγνώριση του οποίου διεκδίκησαν πολλοί, ο καθένας για τον εαυτό του, από τους Σχολαστικούς μέχρι τους σοσιαλιστές των ημερών μας. Ήταν μία βολική και κολακευτική για τον φορέα της πεποίθηση ότι κατανοεί την πορεία του κόσμου. Το πνεύμα της Δύσης, όπως καθρεφτιζόταν στο μυαλό ενός ατόμου, ταυτιζόταν απλώς με το νόημα του κόσμου. 

Μεγάλοι στοχαστές έκαναν την πνευματική ανάγκη μεταφυσική φιλοτιμία, αναγορεύοντας το καθαγιασμένο από τη συναίνεση όλων σχήμα, χωρίς να το υποβάλλουν σε σοβαρή κριτική, σε βάση μιας φιλοσοφίας, και τον θεό σε αρχιτέκτονα του εκάστοτε «σχεδίου του κόσμου» τους. Η μυστικιστική τριάδα των αιώνων είχε έτσι και αλλιώς κάτι γοητευτικό για το μεταφυσικό γούστο. Ο Χέρντερ αποκάλεσε την ιστορία αγωγή του ανθρώπινου γένους, ο Καντ τη χαρακτήρισε ανάπτυξη της έννοιας της ελευθερίας, για τον Χέγκελ ήταν μία αυτοανάπτυξη του παγκόσμιου πνεύματος, για άλλους κάτι άλλο. Όποιος όμως προσέδιδε στην απλώς δεδομένη τριάδα των περιόδων ένα αφηρημένο νόημα πίστευε ότι είχε στοχαστεί επαρκώς πάνω στις βασικές μορφές της ιστορίας.

Στο κατώφλι του δυτικού πολιτισμού εμφανίστηκε αμέσως ο μεγάλος Ιωακείμ ντε Φλώρις (1135-1202), ο πρώτος στοχαστής τύπου Χέγκελ, που συνέτριψε το δυαρχικό κοσμοείδωλο του Αυγουστίνου και με την πλήρη αίσθηση του γνήσιου εκφραστή του γοτθικού ρυθμού αντιπαρέθεσε τον νέο χριστιανισμό της εποχής του ως κάτι τρίτο στη θρησκεία της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης: τους αιώνες του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Κλόνισε βαθύτατα τους καλύτερους φραγκισκανούς και δομινικανούς, τον Δάντη, τον Θωμά Ακινάτη και υπέβαλε μία θεώρηση του κόσμου που σιγά-σιγά κατέλαβε ολόκληρη την ιστορική σκέψη του πολιτισμού μας.

Ο Λέσσινγκ, που μερικές φορές αποκαλούσε την εποχή του, σε σχέση με την αρχαιότητα, κατευθείαν ως μεταγενέστερο κόσμο, υιοθέτησε την ιδέα για το έργο του Αγωγή του ανθρώπινου γένους (με τα στάδια του παιδιού, του εφήβου και του άντρα) από τις διδασκαλίες των μυστικιστικών του 14ου αιώνα και ο Ίψεν, που την επεξεργάστηκε συστηματικά στο δράμα Αυτοκράτορας και Γαλιλαίος (όπου η Γνωστική ιδέα του κόσμου, εμφανίζεται προσωποποιημένη από τη μορφή του μάγου Μαξίμου), δεν έκανε ούτε ένα βήμα πιο πέρα στη γνωστή ομιλία του στη Στοκχόλμη (1887). 

Προφανώς είναι μία επιταγή του αυτοσυναίσθηματος του Δυτικοευρωπαίου με την εμφάνισή του να εγκαινιάσει κάτι σαν μία τελική πράξη.

Αλλά η δημιουργία του ηγουμένου Ιωακείμ ντε Φλώρις ήταν μία μυστικιστική ματιά στα μυστικά της θείας τάξης του κόσμου. Δεν μπορούσε παρά να χάσει κάθε νόημα όταν οι μεταγενέστεροι τη συνέλαβαν διανοητικά και την έκαναν προϋπόθεση επιστημονικής σκέψης. Και αυτό συνέβαινε όλο και πιο πολύ από τον 17ο αιώνα και εξής. Είναι όμως μία εντελώς αστήρικτη μέθοδος να ερμηνεύει κάνεις την παγκόσμια ιστορία αφήνοντας ελεύθερα τα χαλινάρια των πολιτικών, θρησκευτικών ή κοινωνικών του πεποιθήσεων και προσδίδοντας στις τρεις φάσεις, που δεν τολμά να αμφισβητήσει, μία κατεύθυνση που οδηγεί ακριβώς στη δική του θέση, οπότε, ανάλογα με αυτή, προβάλλει την κυριαρχία της διάνοιας, την ανθρωπιά, την ευτυχία των πιο πολλών ανθρώπων, την οικονομική εξέλιξη, τον Διαφωτισμό, την ελευθερία των λαών, την υποταγή της φύσης, την παγκόσμια ειρήνη και άλλα παρόμοια ως απόλυτο κριτήριο για χιλιετίες, για τις οποίες ξέρει κανείς ότι δεν κατανόησαν το σωστό ή δεν το κατόρθωσαν, ενώ στην πραγματικότητα ήθελαν απλώς κάτι διαφορετικό από εμάς.

«Το σημαντικό στη ζωή είναι προφανώς η ζωή και όχι ένα αποτέλεσμά της» ― αυτή τη ρήση του Γκαίτε θα έπρεπε να αντιτάξουμε σε όλες τις μωρές απόπειρες να αποκαλυφθεί το μυστικό της ιστορικής μορφής με τη βοήθεια ενός προγράμματος.

Την ίδια εικόνα σχεδιάζουν οι ιστορικοί κάθε μεμονωμένης τέχνης και επιστήμης ― εδώ δεν πρέπει να ξεχνούμε την οικονομολογία και τη φιλοσοφία... 

Ωστόσο, η σειρά «αρχαιότητας - μεσαίωνας - νεότεροι χρόνοι» έχει εξαντλήσει πλέον την επίδρασή της... Με τη γρήγορη αύξηση του ιστορικού υλικού, ιδιαίτερα εκείνου που βρίσκεται εντελώς έξω από αυτό το σχήμα, αυτή η εικόνα αρχίζει να διαλύεται σε ένα απέραντο χάος. Κάθε ιστορικός που δεν είναι εντελώς τυφλός το ξέρει και το αισθάνεται και κρατάει με κάθε τίμημα το μόνο γνωστό του σχήμα απλώς και μόνο για να μην βουλιάξει ολόκληρος. 

Der Untergang des Abendlandes
Umrisse einer Morphologie der Weltgeschichte ist das kulturphilosophische Hauptwerk

1918-1923

Oswald Spengler

.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.

6 | 12 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Read More

Ο Προτεσταντισμός από τον 20ο στον 21ο αιώνα.

13 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Μουσική Συνοδεία

Μια εκτενέστερη ανάλογη ανάλυση είχα δημοσιεύσει παλαιότερα, κατά την | π.Κ - BQ | περίοδο της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Η συγκεκριμένη εκδοχή πρωτοδημοσιεύτηκε στο Κοσμοδρόμιο. Το κείμενο μπορεί να διαβαστεί συμπληρωματικά με όσα γράφονται στην Δέκατη (Fb) Summa και ιδιαίτερα με το τέταρτο (IV) μέρος της ανάλυσης με τίτλο Η πολυδιάσπαση της Δύσης, η άμυνα της Ευρώπης και το Τριμερές Σύμφωνο του Άγγλοσαξωνικού Άξονα ― μέρος α΄.

Εισαγωγή

Το 2017, πρώτο έτος της Προεδρίας Τράμπ, οι Προτεστάντες όπου Γης γιόρτασαν πεντακόσια χρόνια ιστορίας, η απαρχή των οποίων σηματοδοτήθηκε συμβολικά με το κάρφωμα των Ενενήντα πέντε Θέσεων του Λούθηρου στην είσοδο της εκκλησίας των Αγίων Πάντων στη Βιτεμβέργη, τον Οκτώβριο του 1517.

Στο κείμενο παρουσιάζονται ορισμένα βασικά στοιχεία για την πληθυσμιακή και γεωγραφική ιστορική εξέλιξη του χριστιανικού κλάδου των Διαμαρτυρομένων. Η κατάσταση στους κόλπους τους Προτεσταντισμού είναι εξαιρετικά σύνθετη και ποικιλόμορφη, διαμορφώνοντας μια μικρή Βαβέλ που περιλαμβάνει περισσότερους από 800 εκατομμύρια ανθρώπους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η συμπερίληψη των Αγγλικανών στους Διαμαρτυρομένους είναι αμφιλεγόμενη, όμως αποτελεί επιλογή πολλών προτεσταντικών φορέων και αρκετών μελετών. Εξ αρχής, λοιπόν, πρέπει να επισημανθεί πως όσα ακολουθούν αποτελούν μια γενική εικόνα σε αδρές γραμμές. Τα δεδομένα προέρχονται από το πρώτο μισό της δεκαετίας του 2010 και μπορεί να έχουν ελαφρώς μεταβληθεί. Οι θεμελιώδεις τάσεις ασφαλώς όχι.

I

Από τον 20ο στον 21ο αιώνα

Στις αρχές του 20ου αιώνα τα κράτη με τον μεγαλύτερο πληθυσμό Διαμαρτυρομένων ήταν τα ακόλουθα: 1. Ηνωμένες Πολιτείες, 2. Ηνωμένο Βασίλειο, 3. Γερμανία, 4. Σουηδία, 5. Ολλανδία, 6. Καναδάς, 7. Φινλανδία, 8. Αυστραλία, 9. Δανία και 10. Νορβηγία. 

Επτά χώρες από την Ευρώπη, δύο από τη βόρεια Άμερική και μια από την Ωκεανία, ή τέσσερις από τη λεγόμενη Αγγλόσφαιρα και έξι από τη βόρεια Ευρώπη. Δηλαδή, με βάση το κυρίαρχο πολιτικό λεξιλόγιο που διδαχθήκαμε κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, και οι δέκα πολυπληθέστερες προτεσταντικές χώρες ήταν «δυτικές».

Έναν αιώνα μετά...

Οι χώρες με τον μεγαλύτερο προτεσταντικό πληθυσμό, στις αρχές του 21ου αιώνα, είναι οι εξής: 1. Η.Π.Α, 2. Νιγηρία, 3. Βραζιλία, 4. Κίνα, 5. Νότια Αφρική, 6. Κονγκό (Κινσάσα), 7. Ηνωμένο Βασίλειο, 8. Γερμανία, 9. Ινδονησία, 10. Κένυα (ενώ η Ινδία, εντός λίγων ετών, θα  μπορούσε να βρεθεί μέσα στην πρώτη πεντάδα). 

Τέσσερα κράτη από την Αφρική, δύο από την Ασία, δύο από την Ευρώπη, και ένα κράτος από τη βόρεια και τη λατινική Αμερική, αντίστοιχα.

Στις αρχές του 21ου αιώνα οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής παραμένουν η πολυπληθέστερη προτεσταντική χώρα. Όμως, ο συνολικός προτεσταντικός πληθυσμός της Νιγηρίας, της Βραζιλίας και της Κίνας είναι μεγαλύτερος από αυτόν της Ευρώπης, ενώ περισσότεροι Προτεστάντες ζουν στη Νιγηρία παρά στη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο μαζί. 

ΙΙ

Μακροϊστορικά

Από τα  μέσα του 16ου αιώνα και μέχρι περίπου το 1800, σχεδόν ολοκληρωτικά, οι πληθυσμοί των Διαμαρτυρομένων βρίσκονται στην Ευρώπη. Ο Προτεσταντισμός ως προς τη γεωγραφική, ιστορική και πληθυσμιακή του καταγωγή αποτελεί ένα ευρωπαϊκό και πιο συγκεκριμένα κεντρό-βορειοευρωπαϊκό θρήσκευμα. Από το 1800 και ύστερα ―ουσιαστικά μεταξύ των περιόδων που οι Διαμαρτυρόμενοι ονομάζουν First και Second Awakening―, και μέχρι περίπου τα μέσα του 20ου αιώνα, ο Προτεσταντισμός θα μεταβληθεί σε ένα βορειοατλαντικό ευρωαμερικανικό θρήσκευμα. 

Οι μεταβολές κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα υπήρξαν συγκλονιστικές. Στις αρχές του 20ου αιώνα περίπου το 60-65% του συνόλου των διαμαρτυρόμενων πληθυσμών ζούσαν στην Ευρώπη και ο κύριος όγκος των υπολοίπων στη βόρεια Αμερική ― πάνω από το 90% των Προτεσταντών κατοικούσαν στις δύο πλευρές του βόρειου Ατλαντικού.

Μεταπολεμικά, σταδιακά, ο Προτεσταντισμός θα αποκτήσει αφρικανικό γεωγραφικό χαρακτήρα και δημογραφικό βάρος. Η βόρεια Αμερική θα βρεθεί στην τρίτη θέση με τους περισσότερους προτεσταντικούς πληθυσμούς, καθώς θα την ξεπεράσει η Αφρική. Μέσα στις επόμενες δεκαετίες η Αφρική θα ξεπεράσει και την Ευρώπη, η οποία με τη σειρά της θα βρεθεί στην τρίτη θέση πίσω από την βόρεια Αμερική. Μεταξύ των δεκαετιών 1970-90 θα έρθουν στο προσκήνιο προτεσταντικοί πληθυσμοί από τη λατινική Αμερική και την Ασία οι οποίοι, αν προσμετρηθούν ως σύνολο, επίσης υπερβαίνουν τον αριθμό των Διαμαρτυρόμενων στην Ευρώπη, ενώ κατά την εικοσαετία 1990-2010 οι ευρωαμερικανοί Προτεστάντες των δύο ακτών του βόρειου Ατλαντικού, θα μετατραπούν σε μειοψηφία. 

Ιστορική εξέλιξη των δημογραφικών πυρήνων του Προτεσταντισμού

1550-1800

1. Βόρεια Ευρώπη

1800-1950

1. Βόρεια Ευρώπη, 2. Βόρεια Αμερική

1950-1970

1. Βόρεια Ευρώπη, 2. Αφρική, 3. Βόρεια Αμερική

1970-1990

1. Αφρική, 2. Βόρεια Αμερική, 3. Βόρεια Ευρώπη

1990-2010

1. Αφρική, 2. Βόρεια Αμερική, 3. Βόρεια Ευρώπη, 4. Λατινική Αμερική, 5. Ασία

Ακολουθεί ένας ενδεικτικός χάρτης που αποτυπώνει τη μετακίνηση του γεωγραφικού και δημογραφικού κέντρου βάρους του Προτεσταντισμού από τον 16ο-17ο αιώνα στον 20ο και τέλος στις αρχές του 21ου αιώνα. 

Στις αρχές του 21ου αιώνα η πλειοψηφία των Διαμαρτυρομένων, συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων νεο-προτεσταντών, ζει στον Παγκόσμιο Νότο. Πριν από έναν αιώνα, το γεωγραφικό και δημογραφικό κέντρο βάρους του Προτεσταντισμού βρισκόταν στον βόρειο Ατλαντικό. Σήμερα, βρίσκεται μεταξύ Αφρικής, Ασίας και λατινικής Αμερικής, δηλαδή μεταξύ του νότιου Ατλαντικού και του Ινδικού Ωκεανού ― εξέλιξη που ασφαλώς επηρέασε αναμορφώνοντας κυρίως την αμερικανική προτεσταντική σκέψη. Η μετάφραση της Βίβλου σε πολλαπλές γλώσσες, αυτό το τόσο απλό στοιχείο, αποτέλεσε έναν από τους βασικότερους λόγους της παγκόσμιας επέκτασης του Προτεσταντισμού στην περιοχή που ψυχροπολεμικά ονομάστηκε «Τρίτος Κόσμος» ή στον μεταψυχροπολεμικό «Παγκόσμιο Νότο» του 21ου αιώνα. 

Στις αρχές του 21ου αιώνα, ο Προτεσταντισμός έχει μεταβληθεί σε μια μη κυρίαρχα «δυτική», ευρωαμερικανική, βορειοατλαντική, αγγλοσαξονική και γερμανογενής, θρησκεία. Δηλαδή, έχει απολέσει ή υπερβεί τον γεωγραφικό, ανθρωπολογικό και ιστορικό του πυρήνα.

ΙΙΙ

Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

Η καταβαράθρωση του διατλαντικού ευρωαμερικανικού Προτεσταντισμού σε υπερεθνικό επίπεδο, μέσα σε λιγότερο από έναν αιώνα, συνοδεύτηκε από την κατάλυση του εθνοτικού αγγλο-προτεσταντικού πυρήνα των Ηνωμένων Πολιτειών και την κατάρρευση της λεγόμενης White Anglo-Saxon Protestant (WASP) Αμερικής, σε εθνικό επίπεδο. Θα ήταν γόνιμο, λοιπόν, στο πλαίσιο που εξετάζουμε εδώ, και το οποίο χαρακτηρίζεται από την αποσύνδεση του Προτεσταντισμού από τον αρχικό δημογραφικό και γεωγραφικό του πυρήνα, να ενταχθούν και να εξεταστούν τόσο ο George W. Bush ο νεότερος και ρεύματα-κινήματα όπως αυτά που ονομάστηκαν Evangelical (identity) Politics και η λεγόμενη Christian Right, όσο και ο Donald Trump, με περισσότερο κοσμικά-εθνικιστικά πρόσημα, καθώς και η πιο ριζοσπαστικοποιημένη αποθρησκειοποιημένη εκκοσμικευμένη μορφή της λεγόμενης Alt-Right ― σε αρκετές εκφάνσεις της τελευταίας, μάλιστα, ο εθνοτικός αγγλο-αμερικανικός πυρήνας έχει πλήρως αποσυνδεθεί από τον θρησκευτικό προτεσταντικό, στρεφόμενος ευθέως πολεμικά εναντίον του.

Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής δεν είναι μόνο η μεγαλύτερη προτεσταντική χώρα στον πλανήτη αλλά και η πολυπληθέστερη χριστιανική, λόγω της συνύπαρξης Προτεσταντισμού και Ρωμαιοκαθολικισμού. Επίσης, οι Η.Π.Α είναι η πλέον θρησκευόμενη βορειοατλαντική ή «δυτική» χωρά. Το 1963, περίπου το 90% των ενήλικων Αμερικανών δήλωναν Χριστιανοί και λιγότερο από το 5% δεν δήλωναν καμία θρησκευτική ταυτότητα. Το 2014, περίπου το 70% αυτοχαρακτηρίζονταν ως Χριστιανοί ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 25% δεν δήλωνε καμία θρησκευτική ταυτότητα. Οι Η.Π.Α, ως χριστιανική χώρα στις αρχές του 21ου αιώνα, είναι Anglo-Hispanic-African American και όχι Anglo-Protestant, ή κυρίαρχα White Christian, όπως ήταν πριν από περίπου εκατό χρόνια. Τέλος, εντός των επόμενων δεκαετιών, ο Ιουδαϊσμός δεν θα αποτελεί τη μεγαλύτερη μη χριστιανική θρησκεία στη χώρα.

Έξοδος

Μισή χιλιετία μετά από τις 95 θέσεις του Λούθηρου, λιγότεροι από δύο στους δέκα Προτεστάντες ζουν στην Ευρώπη και λιγότεροι από τρεις στους δέκα Προτεστάντες ζουν στη βόρεια Αμερική. Μέχρι το 2050 αναμένεται πως μόλις το 10% του συνόλου των Διαμαρτυρομένων σε πλανητική κλίμακα θα ζει στην ευρωπαϊκή ήπειρο (ο θεολογικός φιλελευθερισμός, δηλαδή ο Schleiermacher, ο Kant, ο von Harnack κ.λπ, αποτέλεσε έναν από τους βασικότερους μη υλικούς ―δηλαδή ηθικούς, πνευματικούς ή «ποιοτικούς»― παράγοντες απομείωσης της επιρροής του Προτεσταντισμού στην Ευρώπη). 

Είναι ο ίδιος ο Προτεσταντισμός, στο σύνολό του, και όχι απλώς οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ή η Γερμανία, που δεν είναι πλέον White Anglo-Saxon, ή European German-Nordic, Protestant. Μέσα σε μόλις έναν αιώνα από απόλυτη πλειοψηφία, που ήταν στις αρχές του 20ου, οι White Anglo-Saxon και οι European German-Nordic Προτεστάντες, έχουν μετατραπεί απλώς στην ισχυρότερη μειονότητα Προτεσταντών σε πλανητικό επίπεδο.

Ως παγκόσμιες εδαφικές βάσεις ή πρωτεύουσες του Προτεσταντισμού, από πλευράς δημογραφικής βαρύτητας, σταθμίζοντας καθαρά πληθυσμιακά μεγέθη, μπορούν να θεωρηθούν το κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και η ήπειρος της Αφρικής, στην οποία ζουν τέσσερις στους δέκα Προτεστάντες (ενώ μέχρι το 2050 αναμένεται ότι περισσότεροι από τους μισούς Διαμαρτυρόμενους θα είναι Αφρικανοί).

Ποσοστιαία, ο πυρήνας συνοχής και συσπείρωσης του Προτεσταντισμού βρίσκεται στη βόρεια Ευρώπη, με τα κράτη της Νορβηγίας και της Δανίας να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά διαμαρτυρομένων πληθυσμών στον πλανήτη (άνω του 70-75%), ενώ από πλευράς μεγάλων περιοχών, όχι όμως ηπείρων, τα μεγαλύτερα ποσοστά βρίσκονται στη βόρεια Ευρώπη και τη βόρεια Αμερική. 

Σε ό,τι αφορά ηπείρους οι προτεσταντικοί πληθυσμοί αποτελούν παντού μειονότητες. Ακόμα και στις περιοχές της βόρειας Ευρώπης και Αμερικής η πλειοψηφία τους είναι ισχνή, υπερβαίνοντας οριακά το 50% του συνόλου των θρησκευόμενων πληθυσμών, εξέλιξη που σε συνδυασμό με ιστορικές εμπειρίες διώξεων και διωγμών αποτελεί, μέσω του φιλελεύθερισμού, διαμορφωτικό παράγοντα μιας ευαισθησίας προς τις μειονότητες και ενός λόγου περί ανοχής.

Οι μεταβολές που έλαβαν χώρα από τον 20ο στον 21ο αιώνα αντικατοπτρίζουν τη μετατόπιση του δημογραφικού και γεωγραφικού κέντρου βάρους του Προτεσταντισμού από την κεντρική και βόρεια Ευρώπη τον 17ο αιώνα, στην ευρωπαϊκή και αμερικανική πλευρά του βόρειου Ατλαντικού στις αρχές του 20ου και, τέλος, στον άξονα νότιος Ατλαντικός - Ινδικός - Ειρηνικός Ωκεανός, δηλαδή στον άξονα λατινική Αμερική - Αφρική - Ασία, έναν αιώνα μετά, στις αρχές του 21ου αιώνα.

Η εποχή μας δεν είναι η εποχή του εξευρωπαϊσμού και του εκδυτικισμού της Αφρικής, της Ασίας και της λατινικής Αμερικής παρά, αντίστροφα, είναι η εποχή του από-ευρωπαϊσμού και της αποδυτικοποίησης τόσο του Προτεσταντισμού όσο και του λεγόμενου Παγκόσμιου Νότου. Η διαύγεια μιας τέτοιας παρατήρησης παρεμποδίζεται από την αοριστία και τις υποκειμενικές ερμηνείες όρων, όπως π.χ ο εκδυτικισμός και ο εκσυγχρονισμός, και τη σύγχυση που προκαλεί η συνεπακόλουθη χαλαρή χρήση και ταύτιση τέτοιων όρων με αντικειμενικές εξελίξεις και διαδικασίες, όπως η βιομηχανοποίηση και ιδιαίτερα η αστικοποίηση.

Δημήτρης Β. Πεπόνης

.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.

13 | 10 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Read More

Ιστορικής κλίμακας μεταβολές της τελευταίας δεκαετίας στην ευρύτερη γεωγραφική γειτονιά μας ― και ένα εθνοκεντρικό παράρτημα.

31 | 1 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Μουσική Συνοδεία

Τι συνέβη την τελευταία δεκαετία στην ευρύτερη γεωγραφική γειτονιά μας;

Άμεση επιστροφή των Τούρκων στον Περσικό Κόλπο για πρώτη φορά μετά από έναν αιώνα και στον Ινδικό Ωκεανό για πρώτη φορά μετά από περίπου πέντε αιώνες. 'Έμμεση επιστροφή των Ιρανών στην ανατολική Μεσόγειο μετά από πάρα πολλούς αιώνες και πύκνωση της ναυτικής τους παρουσίας στον Κόλπο του Άντεν. Άμεση και έμμεση επιστροφή των Αράβων του Κόλπου στην ανατολική Μεσόγειο για πρώτη φορά μετά από περίπου μια χιλιετία. 

Ελλάδα, Κύπρος, Λίβανος, Συρία, Κατάρ, Λιβύη, Σομαλία και Υεμένη, δίνουν αφορμή και αποτελούν μέσο για τις κύριες αυτές μεταβολές που λαμβάνουν χώρα και για τη μεγάλη περιφερειακή εικόνα που διαμορφώνεται: δηλαδή για την επιστροφή των Τούρκων των Ιρανών και των Αράβων του Κόλπου, μετά από αιώνες, στις θάλασσες από τη Μεσόγειο μέχρι τον Ινδικό. Ίσως δεν το συνειδητοποιούν ακόμη οι κάτοικοι των κρατών λόγω καθήλωσης σε εσωτερικές και γειτονικές ή διασυνοριακές συγκρούσεις και σε τοπικούς ανταγωνισμούς. Θα το καταλάβουν μελλοντικά. Όπως μελλοντικά θα καταλάβουν και στα κεντρικά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ―Γερμανοί και Γάλλοι και λοιποί― πως οι Άραβες βλέπουν ολοένα και περισσότερο τη Μεσόγειο ως μια θάλασσα που δεν ανήκει αποκλειστικά στην «Ευρώπη» (πράγμα ιστορικά λογικό από τη δική τους πλευρά). 

Τα προηγούμενα, σε συνδυασμό με τη μόνιμη παρουσία της Ρωσσίας στην ανατολική Μεσόγειο και τη συνεχώς ενισχυόμενη οικονομική, εμπορική, επενδυτική και κάθε άλλης μορφής παρουσία της Κίνας, φανερώνουν πως οι χρυσές μέρες της λεγόμενης Δύσης έχουν τελειώσει.

Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να ενταχθεί και η επανάληψη μιας επισήμανσης που διαβάσατε πριν από χρόνια στην Κοσμοϊδιογλωσσία:

Ο Barack Obama, με αφορμή την εξέλιξη του πολέμου στη Συρία, είχε παλαιότερα δηλώσει την πεποίθησή του ότι η ισχύ απορρέει από το δίκαιο και όχι το δίκαιο από την ισχύ, χαράσσοντας τις περίφημες κόκκινες γραμμές του για τη Συρία. Οι Η.Π.Α υπό την διοίκηση Ομπάμα, με την απόφαση τους να μην επιτεθούν στη Συρία και να αγνοήσουν τις κόκκινες γραμμές που οι ίδιες έβαλαν, ομολόγησαν πως δεν μπορούσαν ούτε να προασπίσουν το δίκαιο ούτε να επιβεβαιώσουν την ισχύ τους. 

Η ανατολική Μεσόγειος αποτελεί απτό παράδειγμα της αποδυνάμωσης του μέχρι πρότινος μονοπολικού πλανητικού παράγοντα και κέντρου (Η.Π.Α και «Δύση») και της ενίσχυσης μιας πολύπλοκης πολυκεντρικής διάστασης συνεχών ανταγωνισμών καθώς και της ανόδου περιφερειακών δυνάμεων (όλων των υπολοίπων). 

Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, πέρα από το μεσογειακό, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής πλέον δεν μπορούν παρά να ετεροκαθορίζονται σε μεγάλο βαθμό, συγκριτικά με παλαιότερα, και να εξαρτώνται υπερβολικά από άλλους: Ισραηλινούς, Τούρκους, Άραβες του Κόλπου και της Μεσογείου, Ινδούς, Βιετναμέζους, Κορεάτες, Ιάπωνες κ.λπ. 

Παραδείγματος χάριν, εάν οι Κορεάτες του Νότου και οι Ιάπωνες αρνηθούν να μπουν σε μια ευθεία σκληρή αντιπαράθεση με την Κίνα καταρρέουν πλήρως τα σχέδια των Η.Π.Α στην ανατολική Ασία: 

Cato Institute, National Interest: South Korea Is Charting an Independent Course on China. South Korea doesn’t want to end up as a permanent target of Chinese ire as a result of America’s efforts to goad Beijing into a war of words and public one‐​upmanship. Nikkei Asia: 70% of corporate Japan's leaders want Biden to ease China tensions. Asia Times: Japan could opt for a less hawkish China policy. Japanese LDP politicians who favor a softer line on China are ascendent while hawks are in retreat.

Εθνοκεντρικό παράρτημα

Η Ελλάδα, μόλις ζόρισαν τα πράγματα, αναγκάστηκε να στραφεί από την πραγματικότητα των Βρυξελλών και του Ρήνου, και τις ιδεολογικές συζητήσεις περί Ουγγαρίας, στην σκληρή πραγματικότητα του Καϊρου και του Νείλου και τις πολύ απτές επιπτώσεις του μέλλοντος της Λιβύης, φτάνοντας μέχρι τους Άραβες του Περσικού Κόλπου και, δια μέσου Τελ Αβίβ, πιθανώς μέχρι... το Νέο Δελχί (εδώ δεν μας απασχολεί εάν κάτι τέτοιο είναι σωστό ή λάθος. Λέμε ότι συμβαίνει). 

Κάποτε, όταν ζόριζαν τα πράγματα, η Ελλάδα στρεφόταν αποκλειστικά προς το Λονδίνο και το Παρίσι. Κάποτε, στα πλαίσια της Εποχής της Μεγάλης Παρέκκλισης, στη Μεσόγειο κυριαρχούσαν οι Βρετανοί και οι Γάλλοι. Σήμερα οι δυνάμεις αυτές, από μόνες τους, δίχως τους Άραβες του Κόλπου και της Μεσογείου, τους Αραβολεβαντίνους, τους Ισραηλινούς και τους Τούρκους, είναι αδύναμες αν όχι ανύπαρκτες ― γεγονός που επιβεβαιώθηκε τόσο στη Συρία όσο και στη Λιβύη (από τους Βρετανούς μένει η ιστορική γεωγραφία των κρατών της προηγούμενης παραγράφου, η οποία διαμορφώθηκε από αυτούς, οι εν ελλάδι αγγλοσπουδαγμένοι μας, και η νοσταλγία μιας διαφορετικής εποχής που προσφέρει το βίντεο).

Σημειωτέον. Όλους όσους αναφέρω στην πρώτη παράγραφο μέχρι πρότινος στην Ελλάδα τους ονόμαζαν αδιακρίτως «τριτοκοσμικούς» (πλην ίσως Ισραηλινών). Θυμάμαι χαρακτηριστικά, πριν από κάποια χρόνια, όταν είχα δημοσιεύσει μια αναφορά για το διαστημικό πρόγραμμα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στον Άρη (στο πλαίσιο ανάδειξης της ολοκλήρωσης της δυτικοκεντρικής εποχής, εξετάζοντας παράλληλα τη σχέση κελεμπίας-επιστήμης), οι αντιδράσεις ήταν του στυλ: τι ασχολείσαι με τους τριτοκοσμικούς που λίγδωσε το άντερό τους μέσω των πετρελαίων (εκείνη την περίοδο τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν ήταν pop στην ελληνική δημόσια σφαίρα, καθώς ο «μέσος» Έλληνας της περίφημης «κοινής γνώμης» δε γνώριζε ούτε που βρίσκονταν, πόσο μάλλον να μπορεί να ονειρεύεται πάρτι εν μέσω πανδημίας λόγω εξαιρετικά ασφαλούς και προνομιακού «τριτοκοσμικού» υγειονομικού περιβάλλοντος ή έστω την πιθανότητα να υπερίπτανται F-35 πάνω από το κεφάλι του). Οι ορολογίες αυτές δημιουργήθηκαν στα πλαίσια διαφορετικών παγκόσμιων συσχετισμών δύναμης γι' αυτό σήμερα είναι άκαιρες ή το περιεχόμενό τους αναλυτικά ανεπαρκές και κενό ουσίας. Ούτως ή άλλως ιδεολόγημα ήταν αυτή η τριχοτόμηση, όχι επιστημονική κατηγοριοποίηση.

Επίσης πριν από πέντε χρόνια, το 2016, είχα παραθέσει δύο χάρτες. Στον πρώτο χάρτη αντικατοπτριζόταν πως αντιλαμβάνεται η Ελλάδα τον εαυτό της από πλευράς κυρίαρχης ιδεολογίας, και πως θέλει να είναι, με την ίδια να βρίσκεται στο κάτω δεξιό άκρο, σε μια γωνία, βλέποντας τον εαυτό της περιθωριακά (ως υποπεριφέρεια, φτωχός συγγενής και ακρίτας) μέσα από μια βουλησιαρχική ιδεολογική ευρωκεντρική μάτια με επίκεντρο τον Ρήνο και τα στενά της Μάγχης. Στον δεύτερο χάρτη φαινόταν η γειτονική και ευρύτερη περιφερειακή γεωγραφία της Ελλάδας όπως είναι, με το Αιγαίο, τα Στενά και κυρίως την ανατολική Μεσόγειο να βρίσκονται στο επίκεντρο, μαζί με τον Εύξεινο, ξεκινώντας από τη Σικελία και τα παράλια της Γαλλίας, περιλαμβάνοντας μέρος της Ερυθράς και φτάνοντας  μέχρι τον Καύκασο και τον Κόλπο του Ομάν.

Όλα τα προηγούμενα φανερώνουν, μεταξύ άλλων, την απότομη είσοδο και την εισβολή της πραγματικότητας στην ιδεολογική ατμόσφαιρα της ραγισμένης, πλέον, ευρωκεντρικής και δυτικοκεντρικής ιδεολογικής γυάλας, καθώς και τη δύναμη της ιστορίας και της γεωγραφίας έναντι της ιδεολογίας (τις πιέσεις που ασκούν οι πραγματικότητες αυτές σε πάσης φύσεως ιδεολογικές σαπουνόφουσκες). 

Η τελευταία δεκαετία υπήρξε η δεκαετία της σταδιακής επιβολής, επικράτησης και κυριαρχίας της (ιστορικής) πραγματικότητας επί της (ιδεολογικής) φαντασίωσης ― σε εθνοκεντρικό, περιφερειακό, ευρωκεντρικό, δυτικοκεντρικό και πλανητικό επίπεδο.

~

Πεδία μετάβασης και διασύνδεσης: Εύξεινος, Καύκασος, Κασπία

.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.

31 | 1 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021

Read More