Σμύρνη: Παρηγοριά ή παραπλάνηση; ― Και ένα παράρτημα για τα Στενά.

21 | 1 | 3 μ.Κ ~ Year ΙΙΙ AQ | 2022

Μουσική Συνοδεία

Η «Σμύρνολογία» και ο «Σμύρνοκεντρισμός» βλάπτουν σοβαρά την ιστορική, γεωγραφική και στρατηγική «υγεία», δηλαδή τη διαύγεια και την κατανόηση, των εθνικών πραγμάτων. Τα επίδικα του ιστορικού μας χώρου δεν βρίσκονται στη Σμύρνη. Ποτέ δεν βρίσκονταν. Η Σμύρνη κατέχει ιδιαίτερη θέση στο φαντασιακό μας για λόγους εθνικής ιδεολογίας, όχι ιστορικής ουσίας. Η φύση των πραγμάτων και η ουσία τους, τόσο ιστορικά και γεωφυσικά όσο και στρατηγικά, βρίσκεται στα Στενά και καθορίζεται από τα Στενά . ―

Πίσω από τη Σμύρνη υποβόσκει η ιδέα του κράτους του Αιγαίου με κέντρα την Αθήνα και τη Σμύρνη, δηλαδή μια τρύπα στο νερό· καθώς μιλάμε, ξανά, για απουσία άμεσου ελέγχου των Στενών και άρα για ετεροκαθορισμό και έμμεση εξάρτηση από τα Στενά, και για αδυναμία ελέγχου και άμεσης πρόσβασης στον Εύξεινο, η οποία με τη σειρά της σημαίνει ανυπαρξία πρόσβασης, πρώτον, στον Καύκασο ―μέσω του οποίου οδηγούμαστε ανατολικά στην Κασπία, δηλαδή την υδάτινη πύλη της κεντρικής Ασίας, και νότια στην λεκάνη απορροής του Τίγρη και του Ευφράτη, δηλαδή την καρδιά της Μέσης Ανατολής― και, δεύτερον, στον Δούναβη, τον δεύτερο μεγαλύτερο σε μήκος ποταμό της Ευρώπης, με λεκάνη απορροής και παραποτάμους από τις Άλπεις μέχρι τα Καρπάθια και πηγές στον Μέλανα Δρυμό, δηλαδή την καρδιά της Ευρώπης. Και όλα τα προηγούμενα δίχως να αναφερθούμε στην Κριμαία και τον Δνείπερο, τον τρίτο μεγαλύτερο ποταμό στην Ευρώπη, τον Βίστουλα και τη διασύνδεση Βαλτικής-Εύξεινου (καθώς και στη συσχέτιση όλων των προηγούμενων με όσα συμβαίνουν στο τόξο που ξεκινά από τη Λευκορωσία και την Ουκρανία και μέσω της Γεωργίας, της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν φτάνει μέχρι το Καζακστάν). 

Ο Εύξεινος Πόντος, η Μαύρη Θάλασσα, κατέχει μια απροσμέτρητη κεντρικότητα που υποτιμάται για ακατανόητους λόγους. Αυτή είναι η παραπλάνηση. Ο Εύξεινος Πόντος και η ανατολική λεκάνη της Μεσογείου είναι δύο θάλασσες που λειτουργούν συμπληρωματικά. Μαζί με όσα είδαμε στην αμέσως προηγούμενη παράγραφο, αυτή είναι η φύση των πραγμάτων.

Διαβάστε επίσης: Πεδία μετάβασης και διασύνδεσης: Εύξεινος, Καύκασος, Κασπία και Νησιά και Πόλεις. Αιγαιακή, Παρευξείνια και Μεσογειακή Κλίμακα. Έμμεσα σχετιζόμενο: Δεκαπέντε θέσεις για τους παγκόσμιους πολέμους ― μέρος α΄.

Από την μυθική εποχή των Αργοναυτών και της Κολχίδας μέχρι την ιστορική περίοδο της Τροίας και της Κωνσταντινούπολης, οι άνθρωποι του ευρύτερου ιστορικού μας χώρου γνώριζαν τη φύση των πραγμάτων. Ακόμα και η αγαπημένη ιστοριογραφικά περίοδος, τόσο για την ιδεολογία του σημερινού κράτους όσο και για το παλαιότερο δόγμα του κράτους του Αιγαίου με απελευθερωμένη τη Σμύρνη και την «Ιωνία» (και τα δύο σε μεγάλο βαθμό αποτελούν εσωτερίκευση, δηλαδή εθνικοποίηση, των συμφερόντων και της αυτοκατανόησης εξωτερικών παραγόντων και δρώντων), δηλαδή η περίοδος του Πελοποννησιακού Πολέμου, έχει ως καθοριστικό της σημείο για τη λήξη του πολέμου τη μάχη στους Αιγός ποταμούς, δηλαδή πάλι τα Στενά και συγκεκριμένα τον Ελλήσποντο. Επιπλέον, ο Μαρδόνιος νωρίτερα κατά τη διάρκεια των Περσικών εισβολών και ο Αλέξανδρος αργότερα στην εκστρατεία του ακολούθησαν ακριβώς την ίδια πορεία, με αντίστροφη κατεύθυνση ο καθένας, διασχίζοντας τον Ελλήσποντο, ελέγχοντας τα Στενά και κατοχυρώνοντας τη θέση τους, προτού εξαπολύσουν τις επιθέσείς τους. Ο στρατηλάτης άλωσε την Μίλητο αφού πρώτα είχε περάσει τα Στενά και αφού είχε κατοχυρωθεί με τη νίκη στη μάχη του Γρανικού (στην πράξη δεν υπάρχει Ιωνία μετά από την κατάληψη της Μιλήτου από τον Αλέξανδρο, εξ ου και το «Ιωνία» σε εισαγωγικά νωρίτερα), με τους Πέρσες να κάνουν μέγα στρατηγικό λάθος, μη αποτρέποντας έγκαιρα την απόβασή του και επιτρέποντάς του να περάσει τον Ελλήσποντο. Μάθημα το οποίο φαίνεται πως είχαν διδαχθεί οι Οθωμανοί, δύο και πλέον χιλιετίες μετά, στην εκστρατεία της Καλλίπολης. Αλήθεια, και για να έχουμε καλό ερώτημα: γιατί Άγγλοι και Γάλλοι αποβιβάστηκαν στην χερσόνησο της Καλλίπολης το 1915 και όχι π.χ στη Σμύρνη; Απάντηση: Διότι τους ενδιέφερε η στρατηγική ουσία και η φύση των πραγμάτων ―που μορφικά περιγράφονται στην δεύτερη παράγραφο του κειμένου― και όχι οι «Σμύρνολογίες» και οι «Σμύρνοκεντρισμοί» που κυριαρχούσαν, και εξακολουθούν να κυριαρχούν, στην Ελλάδα (η απόρριψη της πρότασης του κόμη Κίτσενερ για απόβαση στην Αλεξανδρέττα το 1914 απαιτεί αποκλειστικό κείμενο προκειμένου να εξεταστεί). Σε αντίθεση με τους Οθωμανούς, που στην περίπτωση της εκστρατείας της Καλλίπολης διδάχθηκαν από την ιστορία, οι Έλληνες αγνόησαν τα μαθήματα του παρελθόντος: όπως ο περσικός στόλος παρατηρούσε ανήμπορος όσα εξελίσσονταν στη Μίλητο, έτσι δύο και πλέον χιλιετίες αργότερα μόλις 150 χιλιόμετρα βορειότερα, η σωτηρία και η διάσωση της Σμύρνης δεν ήρθε από τη θάλασσα. Αλλά τι ήξερε ο Αλέξανδρος ο μέγας; Και όμως. Όλοι οι παλαιοί, από τους Μυκηναίους μέχρι τους Οθωμανούς, ήξεραν. Αλλά και οι νεότεροι, από τους Άγγλους και τους Γάλλους μέχρι τους Ρώσσους, ξέρουν. Μόνο οι δυτικοκεντρικοί και ευρωκεντρικοί ―και, μην ξεχάσω, «ναυτοκεντρικοί»― κάτοικοι της Ελλάδας του 20ου και 21ου αιώνα φαίνεται πως επιλέγουν τη λήθη και την παραπλάνηση, μέσω του «Σμύρνοκεντρισμού», συσκοτίζοντας τη στρατηγική ουσία και τις λειτουργίες του ιστορικού χώρου στον οποίον κατοικούν.

~

Η μνήμη, το τραύμα και η διαμόρφωση συλλογικής ταυτότητας αλληλοδιαπλέκονται· και μια τέτοια διεργασία είναι απολύτως κατανοητή και καθόλα σεβαστή. Δεν είναι αυτό το θέμα μας. Ούτε το θέμα είναι απλώς ότι η μνήμη της Σμύρνης είναι η λήθη της Πόλης ― η οποία όχι μόνο συμβολικά αλλά και στρατηγικά είναι ασύγκριτη και ασυναγώνιστη. Μια τέτοια παρατήρηση, παρόλο που θεμελιώνεται αντικειμενικά, δεν μας ανυψώνει αρκετά πέρα και πάνω από το υποκειμενικό. Δεν αρκεί. Η Σμύρνη δεν είναι απλώς παρηγοριά για ένα συλλογικό υποκείμενο που έχει χάσει τον σκοπό και το νόημά του, το λόγο ύπαρξής του. Δεν αποτελεί, δηλαδή, μόνο παρηγορητικό απομεινάρι μιας Μεγάλης Ιδέας η οποία, ως Αθηνό-Σμύρνοκεντρικό κράτος του Αιγαίου, θα αποτελούσε μια στρατηγική τρύπα στο νερό, δίχως τον έλεγχο των Στενών. Η Σμύρνη αποτελεί κυρίως παραπλάνηση, αποκρύπτοντας και βυθίζοντας στη λήθη ιστορικά νοήματα και γεωφυσικά δεδομένα. Όμως η παρηγοριά είναι υποκειμενική ενώ η παραπλάνηση αντικειμενική ― διότι έχει να κάνει με τη φύση των πραγμάτων και τις λειτουργίες του χώρου. Και η φύση των πραγμάτων, όντας ανεξάρτητη από τις αφηγηματικές παρηγοριές ενός συλλογικού υποκειμένου, τα συμφέροντα των ελίτ και τις ιδεολογικές ανάγκες του κράτους, παραμένει πάντοτε η ίδια ― και μόνον τεχνητά και παροδικά είναι δυνατόν να αλλοιωθεί.

~ . ~

Παράρτημα

Αν κρίνει κανείς τα πράγματα με κέντρο τα Στενά και τη Θάλασσα του Μαρμαρά μπορεί να διακρίνει τέσσερις περιοχές, τις οποίες εγώ αντιλαμβάνομαι ως τεταρτημόρια μιας ευρύτερης ενιαίας περιοχής. Είναι τέσσερις καθώς τόσες είναι και οι κατευθύνσεις, οι δίοδοι και τα πεδία διέλευσης και μετάβασης από και προς τα Στενά. Ας τις δούμε ξεκινώντας με ανάποδη φορά από αυτή του ρολογιού ή από βορειοανατολικά προς βορειοδυτικά και από νοτιοδυτικά προς νοτιοανατολικά.

1. Βορειοανατολικό τεταρτημόριο (ΒΑΤ). Εύξεινος Πόντος και ακτές. Πέραν όσων προηγήθηκαν, έχω γράψει αρκετά πράγματα για την κεντρικότητά του, είτε σε συνάφεια με την αποκατάσταση γεωφυσικών σχέσεων και την ανασύσταση παλαιότατων δικτύων (Πεδία μετάβασης και διασύνδεσης: Εύξεινος, Καύκασος, Κασπία), νησιά και πόλεις (Νησιά και Πόλεις. Αιγαιακή, Παρευξείνια και Μεσογειακή Κλίμακα), είτε περισσότερο έμμεσα συνδυάζοντας πολιτική και ιστορία (Δεκαπέντε θέσεις για τους παγκόσμιους πολέμους ― μέρος α΄). Θα επανέλθω μελλοντικά.
2. Βορειοδυτικό τεταρτημόριο (ΒΔΤ). Βαλκανική και Αδριατική. Η τριχοτομημένη Θράκη (Τουρκία, Ελλάδα, Βουλγαρία) είναι σημαντικότατη περιοχή. Νοτιοανατολική πύλη της Ευρώπης αλλά και πεδίο μετάβασης Αιγαίου-Εύξεινου και αντίστροφα. Η Μακεδονία αντλεί τη δύναμή της από αυτό το τεταρτημόριο. Η διασύνδεση Αδριατικής, Αιγαίου, Εύξεινου με επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη και ευρύτερα τη Μακεδονία αποτελεί ιδανική συνθήκη. Το δέλτα του Δούναβη είναι η κύρια υδάτινη πύλη από το προηγούμενο (1.ΒΑΤ) προς το συγκεκριμένο τεταρτημόριο (2.ΒΔΤ). Στα βορειοδυτικά δύο πόλεις-κλειδοκράτορες, η Βιέννη και η Μπρατισλάβα, αποτελούν από κοινού πύλη για την είσοδο στην καρδιά της Ευρώπης. Λίγο νοτιότερα βρίσκεται μια πόλη-κόμβος στην οποία οδηγούν όλοι οι δρόμοι μεταξύ κεντρικής και νοτιανατολικής Ευρώπης που ακούει στο όνομα Βουδαπέστη. Μια οργανική επανασύνδεση της βαλκανικής με την κεντρική Ευρώπη θα μετέτρεπε τις πολιτικές συλλογικότητες που βρίσκονται στο εσωτερικό του τριγώνου Αδριατική-Εύξεινος-Βαλτική από λαούς-έθνη κομπάρσους και κράτη μαϊντανούς σε πολιτικές οντότητες άξιες λόγου.
3. Νοτιοδυτικό τεταρτημόριο (ΝΔΤ). Ιόνιο, κάτω Ιταλία, Επτάνησα και ακτές δυτικής Ελλάδας. Προς βορρά το στενό του Οτράντο αποτελεί την πύλη για την Αδριατική. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Μινωικές Γραμμές, που αρχικά επικεντρώνονταν στην ακτοπλοϊκή σύνδεση Ηρακλείου-Πειραιά και Πάτρας-Ανκόνα, το 2008 εξαγοράστηκαν από τον Όμιλο Γκριμάλντι, με έδρα την Νάπολη, που πρόσφατα εκδήλωσε ενδιαφέρον για τα λιμάνια της Ηγουμενίτσας και του Ηρακλείου, ενώ ο συγκεκριμένος όμιλος ενδιαφέρεται και για γραμμές της Attica Group (Superfast και Blue Star Ferries καθώς και Hellenic Seaways). Οι Ιταλοί επιστρέφουν από το γνωστό τους δρόμο (η επενδυτική αυτή εξέλιξη μπορεί να ιδωθεί παράλληλα με τα δικαιώματα αλιείας στο Ιόνιο αλλά και, έμμεσα, με το Αιγαίο. Δείτε και αμέσως παρακάτω). Προς νότο έχουμε τις αφρικανικές ακτές της Μεσογείου νοτίως Σικελίας, Πελοποννήσου και Κρήτης (Τυνησία, Λιβύη, Κόλπος της Σύρτης, μέχρι τα αφρικανικά εδάφη που βρίσκονται στους μεσημβρινούς μεταξύ της Πελοποννήσου και της Κρήτης: Κυρηναϊκή). Η Ε.Ε αντιλαμβάνεται την περιοχή ως «κεντρική» Μεσόγειο. Συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με το Λιβυκό Πέλαγος και με τη λεγόμενη ιόνια λεκάνη της Μεσογείου. Αιγαίο με τα νησιά και τις ακτές του: Επειδή μπορούν να γραφτούν άπειρα πράγματα θα μείνω στα απολύτως περιγραφικά και στοιχειώδη. Δηλαδή στους πορθμούς και τα σημεία διέλευσης που προσφέρει το Αιγαίο: i) Βορειοανατολικά έχουμε τον Ελλήσποντο ή τα Δαρδανέλλια, δηλαδή τον έναν πορθμό των Στενών (μέσω του οποίου κατευθυνόμαστε σε όσα μέρη διαβάσατε νωρίτερα), τον οποίο ελέγχει η Τουρκία. ii) Νοτιοανατολικά, μέσω του άξονα Ρόδος, Κάρπαθος-Κάσος και ανατολική Κρήτη η πρόσβαση προς την ανατολική Μεσόγειο, με την τουρκική προβολή ισχύος ανοιχτά της Καρπάθου και της Κρήτης να δείχνει πως και σε αυτό το σημείο διέλευσης η Τουρκία αξιώνει έλεγχο. iii) Νοτιοδυτικά μέσω της δυτικής Κρήτης, των Κυθήρων και της νότιας Πελοποννήσου προς την κεντρική Μεσόγειο (αν ακολουθήσουμε τον ευρωενωσιακό χαρακτηρισμό) και, τέλος iv), μέσω της διώρυγας της Κορίνθου και του  Πατραϊκού κόλπου στο Ιόνιο πέλαγος.
4. Νοτιοανατολικό τεταρτημόριο (ΝΑΤ). Ανατολικό τμήμα της Μεσογείου ―ονομάζεται και θάλασσα του Λεβάντε― με ακτές και ενδοχώρες. (Διευκρίνηση: Αν θέλουμε να μιλήσουμε περισσότερο γεωλογικά, ουσιαστικά μια υποθαλάσσια ράχη που ξεκινά χονδρικά από την περιοχή μεταξύ Πελοποννήσου και Κρήτης φτάνοντας μέχρι την αφρικανική ακτή, της Κυρηναϊκής, χωρίζει την «κεντρική» από την ανατολική Μεσόγειο ή τις δύο λεκάνες της ανατολικής Μεσογείου, την ιόνια και αυτή του Λεβαντίνου. Δεσπόζει η Κρήτη ως νησί-επιβλέπων της περιοχής). Αιγυπτιακές ακτές, δέλτα του Νείλου, Σουέζ και Χερσόνησος του Σινά. Λεβάντες (Γαζα, Ισραήλ, Λίβανος, Συρία) ―σε αυτή την περιοχή παραδοσιακά συγκρούονται δυνάμεις που συνήθως η μια προέρχεται από τον Νείλο και η άλλη είτε από τη Μεσοποταμία είτε από τις:―, μεσογειακές ακτές της Χερσονήσου της Ανατολίας. Ολοκλήρωση ναυτικά με τον άξονα Ρόδος, Κάρπαθος-Κάσος, ανατολική Κρήτη, δηλαδή με την πύλη-έξοδο του Αιγαίου και της Ελλάδας προς την ανατολική Μεσόγειο με αγκυροβόλιο το Καστελόριζο. Δεσπόζει το νησί της Κύπρου. Στο ζήτημα του αγωγού δεν θα αναφερθώ για δύο λόγους (πέραν του ότι γενικά θεωρώ τις «αγωγολογίες» παραπλανητικές, καθώς η ουσία δεν βρίσκεται στους αγωγούς per se αλλά στη λειτουργική επαναφορά και επανασύνδεση γεωϊστορικών χώρων και στην αποκατάσταση γεωφυσικών δεσμών). Πρώτον, διότι η κρίση στην ανατολική Μεσόγειο, στον πυρήνα της, δεν είναι ενεργειακό ζήτημα. Οι ανακαλύψεις κοιτασμάτων υδρογονανθράκων αποτελούν αφορμή και ενισχυτικό παράγοντα, όχι αιτία. Δεύτερον, από την τριετία 2015-18 εκφράζω τη θέση πως η ΑΟΖ της Ελλάδας δεν πρόκειται να ενωθεί με την ΑΟΖ της Κύπρου. Τη συγκεκριμένη θέση δεν τη θεμελίωνα μόνο στους συσχετισμούς δύναμης και τη διαφορά βούλησης και αποφασιστικότητας Ελλάδας-Τουρκίας, που σε μεγάλο βαθμό αρκούν από μόνες τους, αλλά και στις τριγωνικές σχέσεις της Τουρκίας και των Η.Π.Α με τη Γερμανία και τη Γαλλία αντίστοιχα, στην κατάσταση-πορεία της Ε.Ε (η αποτυχία της συνόδου του Βερολίνου για τη Λιβύη είναι ενδεικτική), καθώς και στις εξελίξεις σε μέτωπα που σχετίζονται με τη Ρωσσία. Τέλος, το σημαντικότερο περιφερειακό κράτος, δηλαδή η Αίγυπτος, ανέκαθεν ήταν ιδιαίτερα προσεκτικό με το ζήτημα του 28ου μεσημβρινού. Αν τα προηγούμενα φαντάζουν κάπως σύνθετα, κρατήστε το εξής απλό, λιτό και κατανοητό: Η Τουρκία δεν πρόκειται να δεχτεί fait accompli στη Μεσόγειο, ειδικότερα ανατολικά του 28ου μεσημβρινού. Θα μιλήσουν τα όπλα, είτε αποτρεπτικά είτε προτρεπτικά. Όπως συνέβη στη Λιβύη και τη Συρία. Το συγκεκριμένο τεταρτημόριο εδαφικά φτάνει μέχρι τη Μεσοποταμία, τουλάχιστον το βόρειο τμήμα της, ενώ καλύπτει και το μεγαλύτερο μέρος της Μικρασιατικής Χερσονήσου. 

Σε αυτές τις τέσσερις περιοχές, σε αυτά τα τεταρτημόρια, διαμορφώνονται ισορροπίες δυνάμεων και μεταβάλλονται ισοζύγια ισχύος. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι αλλαγές στις εσωτερικές ισορροπίες ενός τεταρτημόριου (π.χ 3.ΝΔΤ), σε μια περιοχή του (π.χ Λιβύη), μπορούν να επιφέρουν μεταβολές ή να ασκήσουν πιέσεις είτε σε άλλο μέρος του ίδιου τεταρτημόριου (π.χ Δωδεκάνησα) είτε σε άλλο τεταρτημόριο (4.ΝΑΤ) ή τμήμα του (π.χ Κύπρος). Για κάποιον «ανεξήγητο» λόγο στην Ελλάδα το ανατολικόμεσογειακό-λεβαντίνικο τεταρτημόριο (4.ΝΑΤ) γίνεται αντιληπτό ως εναλλακτικό του βαλκανικού-αδριατικού (2.ΒΔΤ) ― ένα ψευδές δίπολο που σχετίζεται κυρίως με ζητήματα ιδεολογίας. Οι ιδεολογικές φούσκες  είναι σαπουνόφουσκες μεν πανίσχυρες δε. Δύο παραδείγματα.

•  Για τον Έλληνα του 21ου αιώνα η Λιβύη είχε μετατραπεί σε κάτι μακρινό και ξένο, σχεδόν ανύπαρκτο ―συγκριτικά π.χ ακόμη και με το Εδιμβούργο, το οποίο βρίσκεται πιο κοντά στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας και το ρωσικό Μούρμανσκ της θάλασσας του Μπάρεντς και του Αρκτικού Ωκεανού απ' ό,τι στην Αθήνα και το Αιγαίο― μέχρι που η πολιτική τον προσγείωσε απότομα από την ιδεολογική στην ιστορική και γεωγραφική πραγματικότητα. Η αποσύνδεση και η απόδραση από αυτή την πραγματικότητα αποτελούσε σκοπό και νόημα-τέλος όχι απλώς του πολίτη αλλά και του κράτους, με λογική συνέπεια η Ελλάδα να αδυνατεί, έστω, να σκεφτεί ως δυνητικό κέντρο οποιουδήποτε πράγματος. Με παρόμοιο τρόπο λειτούργησαν όλες οι πρόσφατες κρίσεις: μέσω της συμμετοχής στην περιοχή-ζώνη Σένγκεν και της ένταξης στη ζώνη του ευρώ η Ελλάδα επιδίωξε να υπερβεί τη γεωγραφία της, δηλαδή τον ιστορικό της χώρο. Τόσο η οικονομική όσο και η μεταναστευτική-προσφυγική κρίση επανασύνδεσαν την Ελλάδα βίαια με τη γεωγραφία της, «γειώνοντάς» την με την πραγματικότητα από την οποία επιδίωκε να αποσυνδεθεί και να δραπετεύσει. Με απλά λόγια, και σε ό,τι αφορά τα θέματα που εξετάζουμε: Όταν ζόρισαν τα πράγματα φάνηκε η κενότητα π.χ της σχέσης με το Άμστερνταμ και η σημασία του Καΐρου. 
• Όταν στην Ελλάδα ακούγεται η λέξη «Αλβανία» οι περισσότεροι έχουν μάθει να σκέφτονται τη λέξη «φτώχεια» (οικονομικά) και όχι π.χ το στενό του Οτράντο (στρατηγικά), που σημαίνει τη διασύνδεση των ιταλικών λιμανιών Μπάρι και Μπρίντεζι, μέσω Δυρραχίου και Σκοπίων ―πιθανώς και Πρίστινας―, με τον βουλγαρικό άξονα Σόφια-Μπουργκάς-Βάρνα, δηλαδή τη διασύνδεση Εύξεινου και Αδριατικής με πεδίο μετάβασης τη Βαλκανική (2.ΒΔΤ), που κατ' ουσίαν αποτελεί ανασύσταση κατά το βορειότερο ―καθώς απομονώνει τη Θεσσαλονίκη, διατηρώντας όμως το Δυρράχιο― της ρωμαϊκής via egnatia (ορίστε μια περίπτωση λειτουργικής επαναφοράς και αναβίωσης ενός γεωϊστορικού χώρου και αποκατάστασης γεωφυσικών δεσμών). Επιπλέον, η Τουρκία με την άλλη «φτώχεια», δηλαδή με τη Λιβύη, υπέγραψε το σύμφωνο και μετά έτρεχες ―από το Εδιμβούργο και το Άμστερνταμ― και δεν έφτανες. Βέβαια, ακόμη και εάν καταφέρεις να ξεπεράσεις έναν στενό και ρηχό οικονομισμό δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα αντιληφθείς τέτοια νοήματα και θα προνοήσεις, όταν σκέφτεσαι με κέντρο τη Σμύρνη.

Όπως και να 'χει. Μέσω μιας τέτοιας προσέγγισης, όπως την παρουσίασα στο παράρτημα, μπορούν να ιδωθούν υπό νέο φως και υπό διαφορετικό πρίσμα οι εξελίξεις σε Λιβύη, Ισραήλ, Λίβανο, Συρία, Ιράκ, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Ουκρανία, π. Γιουγκοσλαβία, Κοσσυφοπέδιο ως κομμάτια ενός ευρύτερου παζλ ή καλύτερα μιας παρτίδας σκάκι, στα πλαίσια των κενών ισχύος που έχουν δημιουργηθεί και των ισοζυγίων δύναμης που έχουν διαμορφωθεί κατά τη διάρκεια της μεταψυχροπολεμικής περιόδου, και της προσπάθειας περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων μέσα από θυελλώδεις και σφοδρούς ανταγωνισμούς να εκμεταλλευτούν, σε ένα άναρχο περιβάλλον, αυτές τις μεταβολές επιτυγχάνοντας μια νέα ισορροπία συμφερόντων και δυνάμεων. 

.~`~.

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.

21 | 1 | 3 μ.Κ ~ Year ΙΙΙ AQ | 2022