16 | 11 | 1 μ.Κ (Year Ι AQ) | 2020
Μουσική Συνοδεία
Μια ακόμη Summa προστίθεται στις δύο προηγούμενες. Η συγκεκριμένη θα αποτελείται από τις σύντομες παρεμβάσεις που γράφονται είτε με αφορμή την επικαιρότητα είτε υπό την πίεση του χρόνου, και δημοσιεύονται μόνο στη σελίδα της Κοσμοϊδιογλωσσίας στο facebook. Ο στόχος είναι διττός: Από τη μια μεριά να υπάρχει η δυνατότητα ανάγνωσης για όσους δεν διαθέτουν λογαριασμό σε κοινωνικά δίκτυα και, από την άλλη, η τόνωση της μνήμης όσων διαθέτουν (πόσοι και πόσες άραγε θυμούνται μια δημοσίευση, ή ανατρέχουν σε αυτήν, μέσα στον χειμαρρώδη χαοτικό ορυμαγδό των social media;).
Οπότε διαμορφώνονται τριών ειδών Summæ. Μια πρώτη Summa με θέσεις και ιδέες που εκφράζονται σε κείμενα από την τρέχουσα περίοδο της | μ.Κ - AQ | εποχής, το πρώτο έτος της οποίας διανύουμε. Μια δεύτερη Summa με κείμενα που έχουν αποσυρθεί, από τα περασμένα οκτώ χρόνια της Κοσμοϊδιογλωσσίας, της | π.Κ - BQ | εποχής και, τέλος, μια τρίτη Summa που θα αποτελείται από αυτές τις πρόχειρες σύντομες επίκαιρες παρεμβάσεις-δημοσιεύσεις που ταιριάζουν, από απόψεως έκτασης και ύφους, στο συγκεκριμένο κοινωνικό δίκτυο.
I
Ένα κράτος ζει επαναστατικές συνθήκες ή χαοτικές καταστάσεις, όχι επειδή ο λαός αντιτάσσεται ηθικά στην επιβολή ισχύος και στον αυταρχισμό, ή εξαιτίας υλικής εξαχρείωσης και λόγω φτώχειας (τα πράγματα αυτά τα συναντά κανείς σε ποικιλία, ένταση και βάθος σε απειράριθμες πολιτικές κοινότητες μέσα στον ιστορικό χώρο και χρόνο), αλλά για τους εξής λόγους : είτε επειδή διεξάγεται εγχώριος πόλεμος στα ανώτερα στρώματα ―μεταξύ ελίτ―, είτε λόγω ήττας σε εξωτερικό πόλεμο ―ή αδυναμίας αντοχής του υλικού ή/και ηθικού κόστους του πολέμου―, είτε επειδή η εξουσία βρίσκεται σε φάση αποσύνθεσης και σε διαδικασία διάλυσης.
Όλες οι επαναστάσεις ξεκινούν από την αποδυνάμωση, την υποχώρηση και την παρακμή του κύρους και της υπεροχής της εξουσίας του κράτους.
~
II
Όσοι και όσες σας λένε πως τους πρώτους μήνες του επόμενου έτους, ή μέχρι την άνοιξη, θα επανέλθετε σε κανονικότητες (και σε π.Κ εποχή) είναι είτε αφελείς είτε ιδιοτελείς. Σας λένε ψέματα ή καλλιεργούν μη ρεαλιστικές προσδοκίες και φρούδες ελπίδες. Στην πραγματικότητα αυτοϋπονομεύονται ενισχύοντας το ήδη υπαρκτό έλλειμμα πειθούς που τους χαρακτηρίζει. Η διάψευση προσδοκιών πάντοτε οδηγεί σε κρίση αποδοχής και νομιμοποίησης. Οφείλουν να σταματήσουν τη μετακύλιση ευθυνών και να αναλάβουν τις ευθύνες και το κόστος των αποτελεσμάτων και των συνεπειών των αποφάσεών τους.
~
III
Ευρώπη. Τέλη 16ου - αρχές 17ου αιώνα. Ο ανταγωνισμός και οι σφαγές ανάμεσα σε μεταρρυθμιστές και αντιμεταρρυθμιστές (δηλαδή ανάμεσα στους μετέπειτα διαμαρτυρόμενους-προτεστάντες και στους λεγόμενους καθολικούς), μαίνονται. Ο Τριακονταετής Πόλεμος και ευρύτερα οι Θρησκευτικοί Πόλεμοι, κορυφώνονται.
Ένας εμίρης, που πρόσφατα (κατ)έλαβε την εξουσία ενός μικρομεσαίου μουσουλμανικού πριγκιπάτου (εμιράτου), απευθυνόμενος στην αυλή του Αψβούργου Μονάρχη (της Ισπανίας), λέει τα εξής:
Δεν παρέλειψα να εκφράσω την εκτίμηση όλων μας για τον σημαντικό ρόλο του βασιλείου της Ισπανίας ως φάρου και ως θεματοφύλακα του μετριοπαθούς Χριστιανισμού, του πραγματικού Χριστιανισμού, του μόνου Χριστιανισμού, τολμώ να πω. Ρόλο καθοριστικό, ειδικά σε καιρούς όπως οι σημερινοί κατά τους οποίους συγκεκριμένες δυνάμεις επιχειρούν να επενδύσουν με θρησκευτικό μανδύα τις δικές τους σκοπιμότητες.
Ήταν η εποχή που κάθε μικρο-εμίρης και κάθε περαστικό διοικητικό στέλεχος, μικρών και μεγάλων μουσουλμανικών κρατών, εξέφραζε άποψη για τον Χριστιανισμό και για τις εξελίξεις που λάμβαναν χώρα στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
~
IV
Σεισμοί, λοιμοί (πανδημίες κ.λπ) και καταποντισμοί (π.χ Ιανός). Πολύ φοβούμαι πως το μόνο που λείπει είναι οι λιμοί (πείνα).
Βέβαια όλα αυτά συμβαίνουν σε καθημερινή βάση σε διαφορετικά μέρη του πλανήτη.
Εάν, όμως, η συχνότητα και η πυκνότητα τους δεν είναι ζήτημα υποκειμενικό (δηλαδή δεν εξαρτάται από εθνοκεντρισμούς και τοπικισμούς) ή ζήτημα συγκεκριμένου χειρισμού, υπερτονισμού και εκμετάλλευσης (προκειμένου να υπάρξει χειραγώγηση συνειδήσεων, κατεύθυνση πράξεων και αποδοχή αποφάσεων), αλλά αντικειμενική συνθήκη ανεξάρτητη από τη βούληση, τα κίνητρα και τα πάθη των ανθρώπων, τότε σκοτεινιάζει ο ορίζοντας.
~
V
Η Ελλάδα υπήρξε μια από τις χώρες με τις μεγαλύτερες απώλειες κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, ως ποσοστό επί του συνολικού προπολεμικού της πληθυσμού, πίσω από τις χώρες που βρίσκονταν στο κύριο μέτωπο του βόρειου και ανατολικού ευρωπαϊκού θεάτρου.
Η χώρα με τις μεγαλύτερες απώλειες ήταν η Πολωνία, η οποία έχασε περίπου το 17% του πληθυσμού που είχε πριν από τον πόλεμο. Ωστόσο, αν δούμε ξεχωριστά τις σοβιετικές δημοκρατίες (δηλαδή όχι ως σύνολο τη Σοβιετική Ένωση), στην πρώτη θέση από πλευράς απωλειών σε ποσοστά συγκριτικά με τον προπολεμικό της πληθυσμό ήταν η Λευκορωσία, η οποία έχασε περίπου έναν στους τέσσερις κατοίκους της (περίπου το 25% του πληθυσμού της). Η Ελλάδα ήταν πίσω από τα δύο προηγούμενα κράτη και τα κράτη της Βαλτικής (Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία), μαζί με κράτη όπως η Γιουγκοσλαβία και η Ουγγαρία.
Βλέπουμε ότι οι χώρες που πλήρωσαν το μεγαλύτερο φόρο αίματος, ως ποσοστό επί του συνολικού προπολεμικού τους πληθυσμού, βρίσκονταν όλες στο τρίγωνο Βαλτική―Εύξεινος―Μεσόγειος. Τις ακολούθησαν οι χώρες που βρίσκονταν μεταξύ Ινδικού Ωκεανού και Νότιας Σινικής Θάλασσας: Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες (Ινδονησία, Μαλαισία), Γαλλική Ινδοκίνα (Λάος, Καμπότζη) και Φιλιππίνες.
Οι ανθρώπινες απώλειες φανερώνουν ποια ήταν τόσο τα επίδικα όσο και τα πραγματικά μέτωπα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, σε αντίθεση με όσα αφηγήθηκε η μεταπολεμική ιστοριογραφία και παρουσίασε ο μεταπολεμικός κινηματογράφος.
Μάλλον, έχουν αλλάξει λιγότερα απ' όσα θέλουμε να πιστεύουμε. Τα κρίσιμα μέτωπα παραμένουν και σήμερα (Βαλτική―Εύξεινος―Μεσόγειος και Ινδικός Ωκεανός―Νότια Σινική Θάλασσα). Μόνο που πλέον (μεταψυχροπολεμικά) έχουν προστεθεί και αυτά του πρώτου παγκοσμίου πολέμου (Βαλτική Θάλασσα―Εύξεινος Πόντος―Περσικός Κόλπος και οι χερσαίες περιοχές ανάμεσα τους, με κορυφή την Μεσόγειο). Μάλιστα τα επίδικα και τα μέτωπα του πρώτου παγκοσμίου πολέμου έχουν έρθει σε πρώτο πλάνο και είναι πιο επίκαιρα από ποτέ (Δεκαπέντε θέσεις για τους παγκόσμιους πολέμους ― μέρος α΄). Άλλωστε ο «δεύτερος» παγκόσμιος πόλεμος αποτέλεσε παράγωγο του «πρώτου», δηλαδή του Μεγάλου Πολέμου.
Τα ουσιώδη ανεπίλυτα ιστορικά ζητήματα επιστρέφουν και επαναλαμβάνονται ανά τακτές χρονικές περιόδους, είτε με εορτασμούς είτε με θρήνους. Η γεωγραφία και η ιστορία φροντίζουν να μας τα θυμίζουν.
Επισήμανση
Σε απόλυτους αριθμούς, όπως είναι γνωστό, τα κράτη με τις μεγαλύτερες ανθρώπινες απώλειες υπήρξαν η Σοβιετική Ένωση/Ρωσσία και η Κίνα. Ο φόρος αίματος των συγκεκριμένων κρατών υπήρξε συντριπτικός. Πασίγνωστο παράδειγμα αποτελεί η μάχη του Στάλινγκραντ (περισσότεροι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη συγκεκριμένη μάχη συγκριτικά με όλες τις απώλειες που είχε ο βρετανικός και αμερικανικός στρατός καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου). Οι Κινέζοι τα τελευταία χρόνια, μέσω ορισμένων αξιόλογων κινηματογραφικών παραγωγών (με πιο πρόσφατη τη φετινή The Eight Hundred / Ba Bai) έχουν κάνει προσπάθειες να αναδείξουν, μεταξύ άλλων, τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε η καθήλωση των Ιαπώνων στην Κίνα (σπουδαιότερη από κινηματογραφικής σκοπιάς η παραγωγή Nanjing! Nanjing! / City of Life and Death, 2009). Συνεχίζοντας σε απόλυτους αριθμούς, στην τρίτη θέση, ακολούθησε η εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία. Στην τέταρτη βρέθηκε η τραγική Πολωνία (η οποία ήταν και πρώτη/δεύτερη σε ποσοστιαίες απώλειες συγκριτικά με τον προπολεμικό της πληθυσμό, όπως προείπαμε). Ακολούθησαν οι ιστοριογραφικά σχεδόν εξαφανισμένες Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες (Ινδονησία, Μαλαισία) και η Ιαπωνία, με τη συνεισφορά της Ινδίας και τις απώλειες της Γιουγκοσλαβίας να ακολουθούν (και οι Ιάπωνες έχουν κάνει κάποιες προσπάθειες να παρουσιάσουν μια όχι τόσο «αναθεωρητική» όσο ιαπωνοκεντρική σκοπιά. Άξια λόγου η παραγωγή Yamamoto Isoroku – Truth of the Pacific War 70 years ago. Αναφέρομαι πάντα σε παραγωγές των τελευταίων δύο δεκαετιών).
~
VI
Η κυβέρνηση είχε στη διάθεσή της ένα τεράστιο πολιτικό κεφάλαιο. Στην αρχή της υγειονομικής κρίσης και στο ξεκίνημα της πανδημίας στη χώρα, είχε όλα τα κόμματα και το σύνολο σχεδόν της κοινωνίας στο πλευρό της. Πλέον όχι. Ο λαός της άνοιξης δεν είναι άλλος, δεν είναι διαφορετικός, από τον λαό του φθινοπώρου (για να φταίει κυρίως ή μόνο αυτός, που επιπροσθέτως δεν κυβερνά αλλά κυβερνιέται). Ο ίδιος λαός είναι. Τι συνέβη, λοιπόν, ανάμεσα στην άνοιξη και το φθινόπωρο;
Έλλειμμα πειθούς, σπασμωδικές κινήσεις και αποφάσεις που χαρακτηρίζονταν από εσωτερικές αντιφάσεις. Προσπάθεια απόκρυψης πολιτικών αποφάσεων και ευθυνών πίσω από «την επιστήμη», τη συνεχή επίκληση και χειραγώγησή της (δεν θέλω να επεκταθώ σε ζητήματα όπως η πολιτική εκμετάλλευση και η ιδεολογική χρήση «της επιστήμης», η πιθανότητα απαξίωσης επιστημονικών εξειδικεύσεων ή μια πιθανή ταύτισή τους με τις συνέπειες και τα αποτελέσματα των πολιτικών μέτρων που εφαρμόζονται). Μισές αλήθειες ή το λιγότερο υπεκφυγές και εξωφρενικές επιστημονικοφανείς αιτιολογήσεις κυβερνητικών επιλογών και αποφάσεων (προκειμένου να μην υπάρξει παραδοχή είτε λαθών και παραλείψεων, είτε ανεπάρκειας, είτε σκοπιμοτήτων που σχετίζονται με ιδεολογικές αγκυλώσεις και εμμονές). Έλλειψη προσανατολισμού αρχικά και απώλεια ελέγχου στη συνέχεια (που σχετίζεται με την ανυπαρξία σχεδιασμού και με τη νοοτροπία βλέποντας και κάνοντας). Ωραιοποίηση της κατάστασης και χειραγώγηση συνειδήσεων μέσω μιας προσπάθειας διαχείρισης του μέλλοντος και καλλιέργειας υπερβολικών προσδοκιών (είτε για τα έσοδα του καλοκαιριού, είτε για την πορεία του φθινοπώρου, είτε πιο πρόσφατα για τις αρχές του χειμώνα). Δειλία, φόβος και αδυναμία ανάληψης πολιτικής ευθύνης και κόστους, και μετακύλιση ευθυνών από αυτόν που κυβερνά, αποφασίζει και εφαρμόζει, σε αυτόν που κυβερνιέται (κλασικό καταφύγιο όλων των κυβερνήσεων της τελευταίας δεκαετίας). Απώλεια κοινής αποδοχής. Κρίση εμπιστοσύνης και, τέλος, κρίση νομιμοποίησης (την απαρχή της οποίας, ουσιαστικά, βλέπουμε).
Τα προηγούμενα είναι ζητήματα π ο λ ι τ ι κ ά.
Είναι ζητήματα πολιτικής και όχι υγείας ή επιστήμης. Και στην πολιτική δεν κυβερνούν ούτε οι επιστήμονες ούτε τα αντιπολιτευτικά κόμματα (ελέγχουν, συναινούν ή όχι, εισηγούνται και προτείνουν, ψηφίζουν και ασκούν κριτική, πείθουν ή όχι τους πολίτες, κάνουν πολλά ―συνήθως ανεπαρκή― πράγματα, πάντως δεν κυβερνούν). Οι κυβερνήσεις αποφασίζουν, εφαρμόζουν και λογοδοτούν. Αυτές κυβερνούν.
.~`~.
Αν θεωρείτε πως οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate, προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.
16 | 11 | 1 μ.Κ (Year Ι AQ) | 2020
