Με αφορμή τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.

7533 ε.Κ. (A.M.) | 4722 黄帝历 | 22 | 9 | 2025 μ.Χ. | 1446 سنة هجرية (A.H.) | 6 μ.Κ. (VI A.Q.)

Μουσική Συνοδεία

Περιεχόμενα

Εισαγωγή 

Η Μέση Ανατολή και το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης

Πρώτη Γέφυρα

I. Το ζήτημα των διεθνών πιέσεων και της διεθνούς απομόνωσης του Ισραήλ στον ΟΗΕ με αφορμή την Διακήρυξη της Νέας Υόρκης και την αναγνώριση της Παλαιστίνης (τελευταίες περιπτώσεις: Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία και Καναδάς ― Ακολουθεί η Γαλλία).

Δεύτερη Γέφυρα

II. Ισραήλ, Ιράν και Σαουδική Αραβία: Από το αναθεωρητικό Ιράν στο αναθεωρητικό Ισραήλ; Αραβοϊσραηλινοϊρανικές σχέσεις, αντισυσπειρώσεις και περιφερειακό status quo.

Τρίτη Γέφυρα

III. Γιατί η ισραηλινή επίθεση στο Κατάρ υπήρξε καταστροφική για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και γιατί μπορεί να μεταβάλλει τους περιφερειακούς συσχετισμούς

Τέταρτη Γέφυρα

IV. Στόχος και τίμημα των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου

V. Αμερικανοϊσραηλινές παραλληλίες και ομοιότητες. Το Ισραήλ ως μικροσκοπικές Ηνωμένες Πολιτείες της Μ. Ανατολής

VI. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, το Ισραήλ και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών

Έξοδος 

Ένας διάλογος ανάμεσα σε έναν Κινέζο ηθικό ρεαλιστή και έναν Ισραηλινό στρατιωτικό αξιωματούχο

~

Bonus: Αποσπάσματα ηθικού ρεαλισμού από το έργο «Ηγεσία και η Άνοδος των Μεγάλων Δυνάμεων»

.~`~.

Εισαγωγή

Εκεί που οι περισσότεροι άνθρωποι έβλεπαν στη σύνδεση Ινδίας και Ευρώπης μέσω της Μέσης Ανατολής (IMEC), ένα εναλλακτικό αμερικανικό σχέδιο περιορισμού της κινεζικής πρωτοβουλίας Μια Ζώνη Ένας Δρόμος (Belt and Road Initiative), δηλαδή της αναβίωσης του Δρόμου του Μεταξιού, εγώ έβλεπα εξ αρχής τη συμπληρωματικότητα των δύο έργων, έστω σε ένα ανταγωνιστικό πλαίσιο, και την έναρξη μιας νέας εποχής στη Μέση Ανατολή. Εξ ου και έχω επισημάνει παλαιότερα (V): 

Η είσοδος της Αιγύπτου, του Ιράν, της Αιθιοπίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στον οργανισμό BRICS, η συμφωνία Σαουδικής Αραβίας – Ιράν με τη διαμεσολάβηση της Κίνας, η συμμετοχή των κρατών της περιοχής στην πρωτοβουλία Μια Ζώνη Ένας Δρόμος (Belt and Road Initiative), η διασύνδεση Ινδίας, Μέσης Ανατολής, Ευρώπης (IMEC) και ο Διεθνής Διάδρομος Μεταφορών Βορρά-Νότου (Ρωσσία, Ιράν, Ινδία), φανερώνουν την έλευση της μετα-αμερικανικής/μονοπολικής εποχής και την απαρχή του Τέλους της Μεγάλης Παρέκκλισης στη Μέση Ανατολή/Δυτική Ασία. 

Οι Κινέζοι και οι Ινδοί επιστρέφουν στη Μέση Ανατολή/Δυτική Ασία διασυνδέοντας την Ανατολική και τη Νότια Ασία, μέσω των Αράβων, των Ιρανών και των Τούρκων, με τη Νότια και την Ανατολική Ευρώπη, μέσω του Ινδικού Ωκεανού, της Αραβικής και της Ερυθράς Θάλασσας. Και φυσικά, όπως πάντοτε στο παρελθόν, έτσι και σήμερα, όλα τα προηγούμενα, όλοι οι δρόμοι, οδηγούν και καταλήγουν όχι στη Ρώμη αλλά στην Ανατολική Μεσόγειο «στὴν φυσικὴ τούτη κοίτη συσσωρεύσεως τοῦ παγκοσμίου ἐμπορευματικοῦ χρήματος», όπως παρατηρούσε ο αείμνηστος Γεράσιμος Κακλαμάνης (συγγραφέας του βιβλίου «Το Ανατολικόν Ζήτημα Σήμερα»).

Στο πλαίσιο αυτό μια “Pax Israeliana” ίσως να φαντάζει από ορισμένους στις Ηνωμένες Πολιτείες ως μια κάποια λύσις, ως μια απέλπιδα (;) προσπάθεια κατοχύρωσης μιας κάποιας αμερικανικής επιρροής στην περιοχή. Βέβαια, στο τέλος, θα επαναληφθεί αυτό που έχει συμβεί, ξανά, ιστορικά στο παρελθόν. Εμπορικά θα κυριαρχήσουν πρωτίστως οι Ινδοί με τους Άραβες στο νότο και οι Κινέζοι με τους μη Άραβες στο βορρά της Μέσης Ανατολής/Δυτικής Ασίας. Όλοι τους θα συναντηθούν στην Κεντρική Ασία: οι Ινδοί με τους Ρώσσους μέσω του Ιράν και του Αζερμπαϊτζάν στον άξονα Βορρά-Νότου, οι Κινέζοι και οι Ινδοί, επίσης μέσω της Κασπίας, του Περσικού Κόλπου, της Αραβικής και της Ερυθράς Θάλασσας, στον άξονα Ανατολής-Δύσης. Ο ίδιος άξονας, αλλά με αντίθετη κατεύθυνση, Δύσης-Ανατολής, που θα συνδέει τον Εύξεινο με την Κασπία μέσω του Καυκάσου, δηλαδή μέσω της Γεωργίας, της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, μεσοπρόθεσμα, θα ελεγχθεί από τις περιφερειακές και μεγάλες δυνάμεις της περιοχής: την Τουρκία, το Ιράν και τη Ρωσσία, όχι από εξωπεριφερειακούς δρώντες, όπως οι ΗΠΑ και το Ισραήλ, παρόλο που οι τοπικές και περιφερειακές δυνάμεις της περιοχής μπορεί να χρησιμοποιήσουν τις εξωπεριφερειακές προκειμένου να αναβαθμίσουν τη θέση τους ή και να κυριαρχήσουν έναντι των άλλων περιφερειακών μεγάλων δυνάμεων. Διαφορετικά: μόνο μέσω των Τούρκων, των Ρώσσων και των Ιρανών θα έχουν λόγο οι Αμερικανοί και οι Ισραηλινοί (Για το κρίσιμης σημασίας ζήτημα της διασύνδεσης περιοχών δες: Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, Σελ. 241-256. Επίσης για τον ρόλο της Κασπίας στους δύο παγκόσμιους πολέμους: Σελ. 69-71).

Όλοι οι πόλεμοι που λαμβάνουν χώρα στην περιοχή από την Κίνα και την Ινδία μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο συνεχίζουν και βαθαίνουν την πολυδιάσπασή της, ενισχύοντας την αδυναμία και αποτρέποντας την προσπάθεια ανασύστασης του μεγαλύτερου εμπορικού δικτύου που γνώρισε η ανθρώπινη ιστορία. Γι' αυτό δεν θέλουν πόλεμο οι Άραβες και οι Ιρανοί. Διότι έχουν ιστορική μνήμη. Διότι γίνεται προσπάθεια να αναβιώσει το μεγαλύτερο εμπορικό δίκτυο της ανθρώπινης ιστορίας, πάνω στην παρακμή του οποίου, και στην ανακάλυψη ενός νέου εμπορικού θαλάσσιου δρόμου, μέσω του Ατλαντικού, βάσισε όλη την κυριαρχία της η «Δύση». 

Η άνοδος της Ατλαντικής Ευρώπης έχει στα θεμέλια της την ανακάλυψη ενός νέου εμπορικού δρόμου και την παρακμή ενός παλαιού εμπορικού δικτύου. Η Ατλαντική Ευρώπη πριν από τον 12ο-14ο αιώνα ήταν μια πολιτισμικά και τεχνολογικά υπανάπτυκτη παρωνυχίδα στις παρυφές της Ευρασίας, ένα απώτατο αδιάφορο άκρο της. Η άνοδος της Δυτικής Ευρώπης και η έξοδος της από την ιστορική αφάνεια βασίζεται στην εξερεύνηση του Ατλαντικού Ωκεανού, στην ενσωμάτωση της Αμερικής και στην επαφή της με την Ασία, μέσω των Ωκεανών, που είχε ως αποτέλεσμα την μετακίνηση του κέντρου βάρους του παγκόσμιου συστήματος της Αφροευρασίας.

Η παρακμή του Δρόμου του Μεταξιού, δηλαδή του εμπορικού δικτύου που ξεκινούσε από την Ασία και έφθανε στην Ανατολική Μεσόγειο, σε μια περίοδο όπου όλοι οι δρόμοι οδηγούσαν στη Νέα Ρώμη (Κωνσταντινούπολη), και η άνοδος του Ατλαντικού είναι συνυφασμένες ιστορικά. Η παρακμή του Δρόμου του Μεταξιού έχει τις ρίζες της στην αποδυνάμωση του δυτικού άκρου του, δηλαδή της «Βυζαντινής» αυτοκρατορίας (1167-1204-1453), συνεχίζεται με την πολυδιάσπαση της Pax Mongolica (1294-1368), ενώ το οριστικό τέλος έρχεται με την παρακμή αρχικά και στη συνέχεια την πτώση των Σαφαβίδων (1501-1736), δηλαδή με την πτώση του Ιράν. 

Ο Χάρτης δείχνει το «Βυζάντιο», δηλαδή το ρωμαϊκό κράτος με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, μαζί με άλλες μεγάλες δυνάμεις στο Δρόμο του Μεταξιού σε μια σύντομη περίοδο κρίσης και διάσπασης της Κίνας σε νότιες και βόρειες δυναστείες.

Πρώτη Γέφυρα

Ας θυμηθούμε την κεντρική ιδέα του βιβλίου «Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης», το οποίο είναι πιο επίκαιρο και πιο επιβεβαιωμένο από ποτέ:

Όλες οι ιστορικές παρεκκλίσεις, εκτροπές και μη ομαλότητες κάποια στιγμή φτάνουν στο φυσικό τους πολιτικό τέλος – και τούτη είναι μια αλήθεια η οποία θα πρέπει να γίνει βαθιά κατανοητή σε έναν κόσμο που δύει και στην αρχή μιας εποχής που ανατέλλει. 

Από τον 1ο αιώνα μ.Χ. μέχρι τα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου (1790-1820), επί δεκαοκτώ αιώνες, οι μεγαλύτερες οικονομίες στον πλανήτη βρίσκονταν παραδοσιακά στις περιοχές ανάμεσα στον Μακρύ (Yangtze) και στον Κίτρινο (Huang He) ποταμό, δηλαδή στην Κίνα και στην ινδική υποήπειρο. Μόνο κατά τους δύο με τρεις τελευταίους αιώνες κατέστη δυνατό η σχεδόν φυσική –υπό την έννοια της μακράς διάρκειας– αυτή ιστορική οικονομική τάξη να μεταβληθεί, με την άνοδο της Δυτικής Ευρώπης αρχικά και της Βόρειας Αμερικής αργότερα.

Αυτός ο ιστορικός κύκλος σταδιακά φτάνει στην ολοκλήρωσή του. Είναι μάταιο να πιστεύει κάποιος πως αυτή η πορεία, δηλαδή η ολοκλήρωση μιας ιστορικής περιόδου που θα μπορούσε να ονομαστεί Εποχή της Μεγάλης Παρέκκλισης, η οποία γέννησε την αρχικά ευρωκεντρική και μετέπειτα δυτικοκεντρική ιδεολογία, ιστοριογραφία και ερμηνευτική, θα μπορούσε να αποτραπεί και να αντιστραφεί με πόλεμο... 

Ακόμη όμως και στην απευκταία περίπτωση ενός μεγάλου πολέμου τα επίδικα και τα νοήματα της εποχής μας υπερβαίνουν κατά πολύ τον ανταγωνισμό δύο γιγάντιων κρατών όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα –πόσο μάλλον οι ΗΠΑ και η Ρωσσία–, μέσω του οποίου επιχειρείται να αλλοιωθούν ιστορικά νοήματα και να παραπλανηθούν ή να χειραγωγηθούν πολιτικές συνειδήσεις.

Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, Σελ. 27-28

Ι

Σε παλαιότερο κείμενο που εξετάζαμε την έντονη πολιτικοποίηση του ζητήματος της υποστήριξης του Ισραήλ στις ΗΠΑ υπό το φόντο του ψηφίσματος ES-10/23 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για την Παλαιστίνη, το οποίο αναβάθμιζε τα δικαιώματα της Παλαιστίνης στον Οργανισμό σε Κράτος Παρατηρητή, είχαμε επισημάνει ότι το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών είχε ως εξής:

Υπέρ: 143

Κατά: 9

Αποχή: 25

Τα εννέα κράτη που τοποθετήθηκαν κατά του ψηφίσματος, τότε, ήταν τα εξής: Αργεντινή, Τσεχία, Ουγγαρία, Ισραήλ, Μικρονησία, Ναούρου, Παλάου, Παπούα Νέα Γουινέα και ΗΠΑ.

Τα κράτη που είχαν ψηφίσει κατά της πρότασης του ψηφίσματος ES-10/23 αντιπροσώπευαν περίπου το 5,5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Τα κράτη που αποφάσισαν να απέχουν αντιπροσώπευαν λιγότερο από το 5%. Δηλαδή από κοινού τα κράτη που ψήφισαν κατά μαζί με τα κράτη που απείχαν αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 10,5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Τα κράτη που ψήφισαν υπέρ της πρότασης του ψηφίσματος αντιπροσωπεύουν περίπου το 86% του παγκόσμιου πληθυσμού (υπήρξε και ένας μικρός αριθμός κρατών που ο πληθυσμός τους αντιστοιχούσε σε ποσοστό γύρω στο 3% των οποίων αντιπρόσωποι δεν παρευρίσκονταν στη Συνέλευση. Φαίνονται με θαλασσί χρώμα στον χάρτη).

Είχαμε τονίσει τότε ότι αυτούς τους συσχετισμούς θα ήταν καλό να τους θυμόμαστε όταν στο μέλλον ―για λόγους εξυπηρέτησης της κομματικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης στο εσωτερικό των κρατών και για λόγους πολεμικής―, θα γινόταν απόπειρα αναγωγής του ζητήματος και του περιεχομένου του ψηφίσματος (status της Παλαιστίνης) και του αποτελέσματος της ψηφοφορίας και του ποσοστού επί του παγκόσμιου πληθυσμού που αντιστοιχεί στο αποτέλεσμα (10-15% vs 90-85%) σε κάποιο από τα εξής δίπολα: Δημοκρατικοί-Ρεπουμπλικανοί, Δύση-Ισλάμ, Αριστερά-Δεξιά, Δημοκρατίες-Αυταρχίες κ.λπ.

Πριν από λίγες μέρες, στις 12 Σεπτεμβρίου 2025, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε τη Διακήρυξη της Νέας Υόρκης για την ειρηνική διευθέτηση του ζητήματος της Παλαιστίνης και την εφαρμογή της λύσης των δύο κρατών με το Ισραήλ. Η διακήρυξη υπήρξε αποτέλεσμα διεθνούς συνεδρίου που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο στην έδρα του ΟΗΕ, μετά από πρωτοβουλία και υπό την αιγίδα της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας.

Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών είχε ως εξής:

Υπέρ: 142 

Κατά: 10 

Αποχή: 12

Τα 10 κράτη που τοποθετήθηκαν Κατά της υιοθέτησης της διακήρυξης ήταν τα ίδια με αυτά που ψήφισαν Κατά του ψηφίσματος ES-10/23, με την εξής διαφορά: Η Τσεχία, που είχε ψηφίσει κατά του προηγούμενου ψηφίσματος, απείχε, ενώ καταψήφισαν δύο ακόμα κράτη, που απείχαν στην προηγούμενη ψηφοφορία: η Παραγουάη και το βασίλειο της Τόνγκα. 

Έτσι τα δέκα κράτη που τοποθετήθηκαν Κατά της υιοθέτησης της διακήρυξης ήταν τα εξής: Αργεντινή, Ουγγαρία, Ισραήλ, Μικρονησία, Ναούρου, Παλάου, Παπούα Νέα Γουινέα, Παραγουάη, Τόνγκα και ΗΠΑ. 

Τα κράτη που ψήφισαν Αποχή ήταν τα εξής: Αλβανία, Καμερούν, Τσεχία, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Εκουαδόρ, Αιθιοπία, Φίτζι, Γουατεμάλα, Βόρεια Μακεδονία, Μολδαβία, Σαμόα, Νότιο Σουδάν. 

Όπως είδαμε προηγουμένως, από κοινού τα κράτη που καταψήφισαν το ψήφισμα ES-10/23 μαζί με τα κράτη που απείχαν αντιπροσωπεύαν λιγότερο από το 10,5% του παγκόσμιου πληθυσμού. Πλέον τα κράτη αυτά δεν ξεπερνούν το 9,2% του παγκόσμιου πληθυσμού. Όμως το σημαντικό δεν είναι αυτό.

Το σημαντικό είναι η μεγάλη αλλαγή που έγινε στα κράτη που μετακινήθηκαν από την Αποχή ―η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια δεξαμενή κρατών από την οποία το Ισραήλ θα μπορούσε να αντλήσει υποστήριξη (εξ ου και είχαμε προσμετρήσει το ποσοστό που αντιπροσωπεύουν αυτά τα κράτη μαζί με το ποσοστό των κρατών που ήταν κατά του ψηφίσματος ES-10/23)―, σε μια θέση Υπέρ του ψηφίσματος, δηλαδή εις βάρος του Ισραήλ.

Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη που είχαν ψηφίσει αποχή στο προαναφερθέν ψήφισμα ES-10/23 αντί να μετακινηθούν κατά της διακήρυξης και υπέρ του Ισραήλ, μετακινήθηκαν προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή υπέρ της διακήρυξης και εις βάρος του Ισραήλ.  Με άλλα λόγια τα κράτη που αποτυπώνονται με κίτρινο χρώμα στον πρώτο χάρτη μετακινήθηκαν προς το πράσινο (Ο συγκεκριμένος χάρτης είναι κατά προσέγγιση).

Ορισμένα από τα κράτη που μετακινήθηκαν από την Αποχή στο ψήφισμα ES-10/23 σε μια θέση Υπέρ της Διακήρυξης της Νέας Υόρκης, ήταν τα εξής: Αυστρία, Βουλγαρία, Καναδάς, Κροατία, Φινλανδία, Γερμανία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Ολλανδία, Ρουμανία, Σουηδία, Ελβετία, Ουκρανία και Ηνωμένο Βασίλειο.

Ουσιαστικά το Ισραήλ έχασε σχεδόν όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Αγγλόσφαιρα και τη «Δύση», πλην των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. 

Επιπλέον, σε ψήφισμα που υιοθέτησε η  Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 19 Σεπτεμβρίου σχετικά με τη συμμετοχή του Κράτους της Παλαιστίνης κατά την ογδοηκοστή σύνοδό της, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν:

Υπέρ: 145 

Κατά: 5 

Αποχή: 6

Κατά ψήφισαν: Ναούρου, Παλάου, Παραγουάη, Ισραήλ και ΗΠΑ. Αποχή επέλεξαν: Αλβανία, Φίτζι, Ουγγαρία, Βόρεια Μακεδονία, Παναμάς, Παπούα Νέα Γουινέα. Η Αργεντινή δεν συμμετείχε στη ψηφοφορία.

Η ιδεολογική προσπάθεια εξαπάτησης/φενακισμού των συνειδήσεων μέσω της αναγωγής των συσχετισμών μεταξύ των κρατών που ψήφισαν Υπέρ και αυτών που ψήφισαν Κατά στα δίπολα «Αριστερά-Δεξιά, Δύση-Ισλάμ, Δημοκρατίες-Αυταρχίες» κ.λπ, δεν αντέχει σε κριτική και βασίζεται στην άγνοια των ανθρώπων για τα δεδομένα.

Ολοκληρώνουμε με το ζήτημα της αναγνώρισης παλαιστινιακού κράτους. Από τις επιθέσεις υπό την ηγεσία της Χαμάς, στις 7 Οκτωβρίου 2023, και την εισβολή του Ισραήλ και την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, και μέχρι σήμερα, ένα πλήθος κρατών έχει αναγνωρίσει παλαιστιανιακό κράτος, ορισμένα εκ των οποίων είναι τα εξής: Ιρλανδία, Νορβηγία, Ισπανία, Αρμενία, Μεξικό, Σλοβενία, Τζαμάικα, ενώ έχουν διακηρύξει ότι θα αναγνωρίσουν, επίσης, το Βέλγιο και η Γαλλία (πιθανώς όσο διαβάζετε αυτές τις γραμμές). 

Στις 21 Σεπτεμβρίου αναγνώρισαν το κράτος της Παλαιστίνης το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία και ο Καναδάς (αργότερα κατά τη διάρκεια της μέρας και η Πορτογαλία). 

Ο «Χαμασοκεντρισμός», δηλαδή η ιδεολογική προσπάθεια πλήρους αναγωγής και ταύτισης του Παλαιστινιακού με τη Χαμάς, έχει καταρρεύσει διπλωματικά: (Keir Starmer: Hamas is a brutal terror organisation. A call for a genuine two-state solution is the exact opposite of their hateful vision. So, we are clear this solution is not a reward for Hamas, because it means Hamas can have no future, no role in government, no role in security), δεν λειτουργεί παρά μόνο ιδεολογικά (στον δημόσιο λόγο και διάλογο). Ο συνδυασμός του παράλληλα με την απόρριψη της λύσης των δύο κρατών έχει οδηγήσει το Ισραήλ σε διεθνοπολιτική αυτοκτονία. 

Παρόλα αυτά, απτόητος, ο υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ, μετά τις ανακοινώσεις για την αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, πήγε ένα βήμα παραπέρα δηλώνοντας ότι η αναγνώριση απαιτεί άμεσα αντίμετρα: «Άμεση εφαρμογή κυριαρχίας στην Ιουδαία και τη Σαμάρεια [Δυτική Όχθη] και πλήρης συντριβή της Παλαιστινιακής Αρχής. Σκοπεύω να υποβάλω πρόταση στην επόμενη συνεδρίαση της κυβέρνησης για την εφαρμογή κυριαρχίας». 

Προ-2023

Μετά-2023

Το Ισραήλ έχει περιέλθει σε δεινή ή δυσχερής θέση σε τρία επίπεδα. Στο διεθνές επίπεδο, στο οποίο μόλις αναφερθήκαμε, το οποίο αποτυπώνει το ζήτημα των διεθνών πιέσεων και της διεθνούς απομόνωσης/κοινωνικοποίησης, στο περιφερειακό επίπεδο, στο οποίο θα αναφερθούμε αμέσως παρακάτω (III), και στο εσωτερικό επίπεδο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, στο εσωτερικό του αμερικανικού κράτους και της αμερικανικής κοινωνίας, το οποίο έχουμε εξετάσει παλαιότερα και όπου έχουν παρατηρηθεί τα εξής δύο φαινόμενα: πρώτον, η έντονη πολιτικοποίηση του ζητήματος της στήριξης του Ισραήλ, τόσο από κάτω προς τα πάνω (bottom-up) όσο και από πάνω προς τα κάτω (top-down), ανεξάρτητα από το αν αυτή η πολιτικοποίηση συμβαίνει σε πανεπιστήμια, στο διαδίκτυο και σε δεξαμενές σκέψεις, ή την εκφράζουν πρώην διπλωμάτες, βετεράνοι του στρατού και των υπηρεσιών πληροφοριών και υψηλόβαθμα στελέχη στο εσωτερικό των αμερικανικών θεσμών και, δεύτερον, η μείωση της συμπάθειας προς το Ισραήλ, καθώς οι νεότερες γενιές τείνουν να συμπαθούν λιγότερο τους Ισραηλινούς σε σύγκριση με τις παλαιότερες (I).

Αφού είδαμε το διεθνές επίπεδο, με αφορμή τα ζητήματα της Διακήρυξη της Νέας Υόρκης και της αναγνώρισης του Κράτους της Παλαιστίνης (II), ας περάσουμε τώρα στο περιφερειακό επίπεδο (III).

Δεύτερη Γέφυρα

Όπως έχουμε επισημάνει το ζήτημα των σχέσεων Ισραήλ και Παλαιστίνης αποτελεί τη μια εκ των τριών περιπτώσεων όπου παρατηρείται διαίρεση της Αγγλόσφαιρας (ή Αμερικανόσφαιρας), η οποία βρίσκεται στην καρδιά μιας νέας διαίρεσης που διαμορφώνεται στο εσωτερικό της «Δύσης»: Οι άλλες δύο περιπτώσεις είναι η Ρωσσία και ο πόλεμος στην Ουκρανία και η στάση υπέρ ή κατά της «Συντηρητικής Επανάστασης» ή του Τραμπισμού. 

Επιπλέον, είναι φανερό ότι γίνεται μια μάχη για την επιβολή μιας νέας μεταφιλελεύθερης Αμερικανοϊσραηλινό-χριστιανοσιωνιστικής ηγεμονίας στο εσωτερικό της «Δύσης». Υπό αυτή την έννοια, εστιάζοντας αποκλειστικά στο εσωτερικό της «Δύσης», όλοι οι προηγούμενοι χάρτες μπορούν να διαβαστούν και υπό το εξής πρίσμα: του μεταφιλελεύθερου αμερικανοϊσραηλινού χριστιανοσιωνιστικού στρατοπέδου από τη μια μεριά και του φιλελεύθερου κοσμικού στρατοπέδου από την άλλη.

II

Το Ιράν, και όχι οι Παλαιστίνιοι, είναι ο κύριος εχθρός του Ισραήλ. Οι Παλαιστίνιοι αποτελούν το εμπόδιο για την εξομάλυνση των αραβοϊσραηλινών σχέσεων και την οικοδόμηση μιας αραβοεβραϊκής σημιτικής ιουδαιοϊσλαμικής Αβρααμικής αντιϊρανικής περιφερειακής συμμαχίας. 

Αυτό ισχύει από την εποχή του δολοφονημένου Γιτζάκ Ράμπιν, ο οποίος είχε διατελέσει στρατηγός, όπως και όλοι οι πρόσφατοι πρωθυπουργοί του Ισραήλ έχουν διατελέσει στρατηγοί ή μέλη των ειδικών δυνάμεων. Αυτό που ενώνει τον Γιτζάκ Ράμπιν και τον Μπενιαμίν Νετανιαχού είναι το Ιράν ως κύρια απειλή για το Ισραήλ. Αυτό που τους διαφοροποιεί είναι η μέθοδος μέσω της οποίας επιδιώχθηκε ή έγινε προσπάθεια να επιτευχθεί η αδρανοποίηση ή η απομάκρυνση του «παλαιστινιακού εμποδίου», προκειμένου να επιτευχθεί ο αραβοεβραϊκός αντιϊρανικός συνασπισμός. 

Ωστόσο τα προηγούμενα ίσχυαν για όσο χρονικό διάστημα το Ισραήλ παρέμενε μια status quo δύναμη, επιδιώκοντας έναν αραβοεβραϊκό συνασπισμό διατήρησης και υπεράσπισης του περιφερειακού status quo, υπό την υψηλή εποπτεία των ΗΠΑ, που εναντιωνόταν σε μια περιφερειακή συμμαχία του λεγόμενου άξονα της αντίστασης υπό μια αναθεωρητική δύναμη, το Ιράν, που επιδίωκε την αλλαγή του περιφερειακού status quo. 

Το Ισραήλ, πέρα από τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, έχει διεξάγει στρατιωτικές επιχειρήσεις ή έχει κάνει επιθέσεις στον Λίβανο, τη Συρία και την Υεμένη. Επιπλέον, είχαμε την δωδεκαήμερη πολεμική αντιπαράθεση με το Ιράν, που ξεκίνησε στις 13 Ιουνίου 2025, και, πιο πρόσφατα την επίθεση στο Κατάρ. 

Αυτή είναι η πρώτη φορά που έχουμε επιθετική ενέργεια από το Ισραήλ σε κράτος-μέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (Παλαιότερα είχαμε επιθετικές ενέργειες από Υεμένη και Ιράν), το οποίο αποτελείται από τα εξής κράτη: Μπαχρέιν, Κουβέιτ, Ομάν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Και αυτή η επίθεση του Ισραήλ έρχεται μετά από την κοινή πρωτοβουλία της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας για την Διακήρυξη της Νέας Υόρκης (II). 

Στην πραγματικότητα, μετά από τις παλαιστινιακές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου υπό την ηγεσία της Χαμάς, και την ισραηλινή εισβολή και την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, αργά αλλά σταθερά το 2024, και με επιταχυνόμενους ρυθμούς μέσα στο 2025, το Ισραήλ άρχισε να μετατρέπεται από μια παραδοσιακή δύναμη υπεράσπισης του status quo σε μια αναθεωρητική δύναμη. 

Αυτή είναι η μεγάλη μεταβολή που έχει συμβεί και σε αυτό το πλαίσιο αποκτούν νόημα και ερμηνεύονται οι πράξεις του ισραηλινού κράτους, αλλά και οι αντισυσπειρώσεις που διαμορφώνονται. 

Το Ισραήλ, πλέον, είναι ένα αναθεωρητικό κράτος εν τω γίγνεσθαι, στην πράξη, επί του εδάφους. Αντιθέτως, το Ιράν, το οποίο μέχρι πρότινος ήταν το βασικό αναθεωρητικό κράτος στη Μέση Ανατολή, φαίνεται να μετατρέπεται σε δύναμη υπεράσπισης του status quo. Από την άλλη μεριά, τα φιλοδυτικά αραβικά κράτη αποτελούν δυνάμεις υπεράσπισης του περιφερειακού status quo που επιθυμούν τον τερματισμό των πολέμων. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα αραβικά κράτη του Κόλπου είναι υπέρ του status quo όχι επειδή ευνοούνται από την υπάρχουσα ισορροπία δυνάμεων και την κυρίαρχη τάξη στην περιοχή (Αυτό ισχύει για κάθε status quo δύναμη). 

Στο πλαίσιο των αραβοϊσραηλινοϊρανικών σχέσεων, αυτή τη στιγμή, το Ισραήλ φαντάζει πιο επικίνδυνο από το Ιράν για τους Άραβες.

Εξ ου και μετά από την ισραηλινή επίθεση στο Κατάρ, την ημέρα της έκτακτης Αραβό-Ισλαμικής Συνόδου Κορυφής, είχαμε τη συνάντηση του διαδόχου του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, και του προέδρου του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, η οποία έρχεται σε συνέχεια της επίτευξης συμφωνίας εξομάλυνσης των σχέσεων Ιράν και Σαουδικής Αραβίας, με τη διαμεσολάβηση της Κίνας, και του εκτροχιασμού των σχέσεων Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας, μετά από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα. Τη φωτογραφία δημοσίευσε το Υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας.

Στις 5 Αυγούστου, με αφορμή την πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην Ινδία, σημείωνα: Όπως (υποτίθεται ότι) είπε ο Ναπολέων Βοναπάρτης «ποτέ μην διακόπτεις τον εχθρό σου όταν κάνει μια λάθος κίνηση» ή «ποτέ μην παρεμβαίνεις όταν ο εχθρός σου κάνει λάθος»... Η άλλη παραλλαγή της φράσης που αποδίδεται στον Ναπολέοντα έχει ως εξής: «Ποτέ μην παρεμβαίνεις όταν ο εχθρός σου βρίσκεται σε διαδικασία αυτοκαταστροφής». Στις 31 Αυγούστου, είκοσι έξι μέρες μετά, είχαμε τη συνάντηση των Ναρέντρα Μόντι και Σι Τζινπίνγκ. Κάτι ανάλογο μπορεί να ειπωθεί και για τη συγκεκριμένη συνάντηση των Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν και Μασούντ Πεζεσκιάν.

Οι δύο φωτογραφίες, μεταξύ του πρωθυπουργού της Ινδίας και του προέδρου της Κίνας, από τη μια μεριά, και του προέδρου του Ιράν και του διαδόχου του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, από την άλλη, είναι ανάλογες. Η πρώτη προκύπτει από τη συμπεριφορά των Ηνωμένων Πολιτειών στην παγκόσμια κλίμακα, η δεύτερη από τη συμπεριφορά του Ισραήλ στην περιφερειακή κλίμακα. Και τα δύο κράτη, τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ισραήλ, συμπεριφέρονται σαν ο πλανήτης Γη και η περιφέρεια της Μέσης Ανατολής να αποτελεί, απλά, «τσιφλίκι» τους. Παρακάτω, στο μέρος VI, αναδεικνύονται, πιο συγκεκριμένα, παραλληλίες και ομοιότητες ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ισραήλ.

Τρίτη Γέφυρα

Ο πόλεμος του Ιράκ με το Ιράν, από το 1980 μέχρι το 1988, μπορεί να θεωρηθεί ως σύγκρουση μεταξύ δύο γειτονικών αναθεωρητικών κρατών, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι το Ιράκ υπήρξε ο επιτιθέμενος. Η δωδεκαήμερη πολεμική σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν μπορεί να θεωρηθεί, επίσης, οριακά, ως σύγκρουση μεταξύ δύο αναθεωρητικών κρατών, αν και η πορεία για τη μετατροπή του Ιράν σε δύναμη υπεράσπισης του status quo έχει ξεκινήσει νωρίτερα, από τη Συρία. Οι δύο φωτογραφίες οριοθετούν την περίοδο μετάβασης του Ιράν από αναθεωρητική δύναμη σε δύναμη υπεράσπισης του status quo. 

Η μετακίνηση του Ιράν από αναθεωρητική σε status quo δύναμη, σε συνδυασμό με τον πρόσφατο αναθεωρητισμό του Ισραήλ έχει φέρει την αραβοεβραϊκή συμμαχία σε σημείο κρίσης καθώς, πλέον, το Ισραήλ, υπό την άνευ όρων υποστήριξη των ΗΠΑ, αποδεικνύεται απείρως πιο επικίνδυνο από το Ιράν, προκαλώντας  αντισυσπειρώσεις, όπως η προηγούμενη (III) ―δηλαδή μια αραβική μετατόπιση προς το Ιράν ή μια περιορισμένη μεν υπαρκτή δε αραβοϊρανική σύγκλιση―, και όπως η αμέσως επόμενη.

III

Η ισραηλινή επίθεση στο Κατάρ υπήρξε καταστροφική για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής διότι, πρώτον, η αρχιτεκτονική ασφάλειας του Κόλπου είναι ως επί το πλείστον αμερικανική, και όταν ο αμερικανικός εξοπλισμός ανιχνεύει ιρανικούς αλλά όχι ισραηλινούς πυραύλους αυτό σημαίνει ότι έχεις άμυνα a la carte, όπου και όποτε θέλει ο Αμερικανός, δηλαδή ότι δεν έχεις άμυνα. Δεύτερον, οι Ηνωμένες Πολιτείες απονομιμοποίησαν τον εαυτό τους ως προμηθευτή ασφάλειας και ως εγγυητή μιας ομπρέλας ασφάλειας, ενισχύοντας μια εικόνα αναξιοπιστίας (Μια ανάλογη εικόνα αν όχι αναξιοπιστίας τουλάχιστον αδυναμίας επέδειξε η Μόσχα με την αλλαγή του καθεστώτος στη Δαμασκό και την απώλεια της Συρίας ως εξαρτημένου κράτους-πελάτη). 

Η ιρανική επίθεση στο Κατάρ δημιούργησε λιγότερο θυμό και μικρότερη κατακραυγή λόγω της διαχείρισης, του συντονισμού και της ανυπαρξίας σημαντικών ζημιών, απ' ό,τι δημιούργησε η ισραηλινή επίθεση στο Κατάρ. Μόνο που ο θυμός δεν κατευθύνθηκε τόσο απέναντι στο Ισραήλ όσο απέναντι στις ΗΠΑ. Οι Άραβες του Κόλπου, όπως και οι Ευρωπαίοι της Δυτικής Ευρώπης, γίνονται ολοένα και πιο επιφυλακτικοί σχετικά με την αξιοπιστία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής ως μακροχρόνιου εγγυητή της ασφαλείας τους.

Αποτέλεσμα, στις 18 Σεπτεμβρίου, ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν δημοσίευσε εικόνα από συνάντησή του με τον Σεχμπάζ Σαρίφ, πρωθυπουργό του Πακιστάν, με την εξής φράση: «Σαουδική Αραβία και Πακιστάν.. Ένα μέτωπο ενάντια σε κάθε επιτιθέμενο.. Πάντοτε και για πάντα.». 

Η δημοσίευση παρέπεμπε σε κοινή δήλωση των δύο ηγετών που ανακοίνωνε την υπογραφή «Συμφωνίας Στρατηγικής Αμοιβαίας Άμυνας» μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Πακιστάν. Σύμφωνα με την κοινή δήλωση, η συμφωνία στοχεύει στην ανάπτυξη πτυχών της αμυντικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών και στην ενίσχυση της κοινής αποτροπής έναντι οποιασδήποτε επιθετικότητας. Επίσης, η συμφωνία ορίζει ότι οποιαδήποτε επιθετικότητα εναντίον μιας εκ των δύο κρατών θα θεωρείται επιθετικότητα εναντίον και των δύο. 

Αυτό δεν σηματοδοτεί, απαραίτητα, μια οριστική απομάκρυνση και ρήξη ανάμεσα σε Αμερικανούς και Σαουδάραβες, ωστόσο, μια τέτοια παρατήρηση, υπό μια έννοια, αποτελεί παρηγοριά στον άρρωστο, για τους εξής λόγους. Πρώτον, μια τέτοια ρήξη είχε έρθει έντονα στην επιφάνεια, επίσης, και επί Δημοκρατικών το 2019, με τον χαρακτηρισμό της Σαουδικής Αραβίας ως κράτους παρία από τον Τζο Μπάιντεν με αφορμή τη δολοφονία του Τζαμάλ Χασόγκτζι, δηλαδή η κρίση υποβόσκει. Δεύτερον, οι Άραβες του Κόλπου, εκ των πραγμάτων, αναγκάζονται να διαφοροποιήσουν τις επιλογές τους από μια μονοπολική απολύτως αμερικανοκεντρική σε μια πολυκεντρική σχέση ή εξάρτηση σε επίπεδο ασφάλειας (Ανάλογη πραγματικότητα αντιμετωπίζουν και οι Ευρωπαίοι ανεξάρτητα από το αν μπορούν να κάνουν κάτι γι' αυτό), όπως συμβαίνει και σε επίπεδο εμπορίου και ενέργειας, με τη μετάβαση από μια μονοπολική δυτικοκεντρική προς μια πολυπολική κατεύθυνση, με βασικούς πόλους την Ινδία και την Κίνα, που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τρίτο των ανθρώπων στον πλανήτη, περίπου το 35% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχοντας τις ανάλογες ενεργειακές ανάγκες. Επιπλέον, μετά από την Κίνα και την Ινδία, και δεύτερο κράτος της Ινδικής Υποηπείρου, το Πακιστάν, επιστρέφει στη Μέση Ανατολή, και μάλιστα όχι απλώς οικονομικά και εμπορικά αλλά στρατιωτικά. Τρίτον, το βασικό κίνητρο διαμόρφωσης μιας αμερικανοκεντρικής αρχιτεκτονικής ασφαλείας στον Κόλπο κατά τη μεταψυχροπολεμική περίοδο ήταν ο αναθεωρητισμός του Ιράκ και του Ιράν. Αν υπάρξει υποτυπώδης συνεννόηση με το Ιράν, ή μια περιφερειακή μουσουλμανική εξισορρόπησή του, δίχως το Ισραήλ (Τουρκία και Σ. Αραβία, με ή χωρίς το Πακιστάν), ή σχετικοποίηση της ιρανικής απειλής λόγω της ανόδου της ισραηλινής απειλής, υπό μια μάλιστα απόλυτη στήριξη από τις ΗΠΑ, τότε, ουσιαστικά, φανερώνεται ότι οι οι Άραβες του Κόλπου βασίζονται στις ΗΠΑ κυρίως λόγω της αδράνειας που προέκυψε από την απειλή του αναθεωρητικού Ιράκ εναντίον του Κουβέιτ, το 1990, η οποία πλέον έχει πάψει να υπάρχει. Τέλος, η στρατιωτική συμφωνία της Σαουδικής Αραβίας με το Πακιστάν, δυνητικά, μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για την αμφισβήτηση του πυρηνικού μονοπωλίου του Ισραήλ.

Τέταρτη Γέφυρα

Ο μεγάλος διαπραγματευτής και ειρηνοποιός Ντοναλντ Τραμπ αδυνατεί να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα, όπως και τον πόλεμο στην Ουκρανία, καθώς, όπως και στην περίπτωση του Βλαντίμιρ Πούτιν, στην πραγματικότητα, δεν έχει να προσφέρει κάτι αρκετά δελεαστικό στον Μπενιαμίν Νετανιάχου. Όταν έχεις δώσει σχεδόν τα πάντα τι άλλο μπορείς να προσφέρεις; Ο πόλεμος, πέραν όλων των άλλων, αποτελεί και μορφή επικοινωνίας. Εδώ υπάρχει ένα αμερικανοϊσραηλινό πάρε-δώσε. Παραδείγματος χάριν, εάν ο Τραμπ επιδιώκει να δημιουργήσει μια υποτυπώδη τουρκόϊσραηλινή συνεννόηση, ένα modus vivendi μεταξύ Τεβ Αβίβ και Άγκυρας, τότε μια τουρκόϊσραηλινή ένταση και κρίση μπορεί να ανεβάσει τη διαπραγματευτικό κεφάλαιο του Νετανιάχου έναντι του Τραμπ («Εδώ έχουμε κρίση με την Τουρκία, η οποία είναι αναθεωρητικό κράτος, και εσύ θες να συνεννοηθώ; Τι περισσότερο μπορείς να μου δώσεις;») (Στο Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης αναφέρομαι παράλληλα στο ζήτημα της ιστορικότητας της Ιερουσαλήμ και της Κωνσταντινούπολης σε συνάφεια με τα κράτη της Άγκυρας και του Τελ Αβίβ, Σελ. 277-278). Από την άλλη μεριά, η μόνη προσωπικότητα που μπορεί να σταματήσει τον Μπενιαμίν Νετανιαχού, ο οποίος προσπαθεί να ρυμουλκήσει τις ΗΠΑ σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις, είναι ο Ντόναλντ Τραμπ. Δεν υπάρχει κάποιος άλλος. Νετανιάχου: «Η Αμερική δεν έχει καλύτερο σύμμαχο από το Ισραήλ... Η αμερικανο-ισραηλινή συμμαχία δεν ήταν ποτέ τόσο ισχυρή όσο είναι τώρα... Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ο μεγαλύτερος φίλος που είχε ποτέ το Ισραήλ στον Λευκό Οίκο».

Αν το Ισραήλ δεν πληρώσει κόστος για όσα κάνει δεν έχει λόγο να σταματήσει όσα κάνει. Είναι τόσο απλό. Το Ισραήλ θα σταματήσει μόνο όταν υπάρξει συνδυασμός συντονισμένης πίεσης στο διεθνές, περιφερειακό και εσωτερικό αμερικανικό και ισραηλινό επίπεδο. Στο διεθνές επίπεδο, όπως είδαμε, το Ισραήλ πληρώνει υψηλότατο τίμημα. Ωστόσο, το Ισραήλ έχει κάθε λόγο να κλιμακώνει αν είτε οι Αμερικανοί είτε οι Άραβες δεν το κάνουν να πληρώσει βαρύ τίμημα. 

Οι Άραβες, από την πλευρά τους, ξυπνάνε σε μια εφιαλτική πραγματικότητα όπου την ίδια στιγμή που το Ισραήλ φαντάζει πιο επικίνδυνο από το Ιράν δεν μπορούν πλέον να βασίζονται, ουσιαστικά, για την ασφάλειά τους στις ΗΠΑ. Οι Αμερικανοί, από την δική τους πλευρά, βρίσκονται σε παρόμοια θέση με αυτή που βρέθηκαν οι Ρώσσοι στη Συρία, δηλαδή απαξιώνεται η εικόνα τους ως μεγάλη δύναμη που αποτελεί πάροχο και προμηθευτή ασφαλείας, και στα μάτια των Αράβων του Κόλπου μετά από αυτά των Ευρωπαίων. Όλα αυτά είναι προβλήματα που προκύπτουν από την κατάρρευση της ηγεμονικής ισχύος και την αδυναμία των ΗΠΑ. Μόνο η στάση των Ευρωπαίων διασώζει, σε κάποιο βαθμό, μια ψευδαίσθηση ηγεμονικής αμερικανικής ισχύος και επιρροής. Δίχως αυτούς ο βασιλιάς θα ήταν όχι απλώς γυμνός αλλά και όλοι θα έβλεπαν και θα καταδείκνυαν τη γύμνια του.

ΙV

Αν ο λόγος και η αιτία που εξώθησε στις παλαιστινιακές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου υπό την ηγεσία της Χαμάς ήταν ο φόβος ότι το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία βρίσκονταν στο πρόθυρα της ομαλοποίησης των σχέσεών τους, και άρα της υπέρβασης του Παλαιστινιακού Ζητήματος και της αδρανοποίησης του «παλαιστιανικού εμποδίου» (III), εξέλιξη που έπρεπε να αποτραπεί από παλαιστινιακή σκοπιά, τότε η κρίση στο εσωτερικό της αραβοεβραϊκής περιφερειακής συμμαχίας, μετά από τις κατηγορίες τις Σαουδικής Αραβίας για «συνεχιζόμενα εγκλήματα λιμού, βαρβαρότητας και εθνοκάθαρσης» από το Ισραήλ στη Γάζα, και η συνάντηση Μπιν Σαλμάν-Πεζεσκιάν, που έρχεται σε συνέχεια της εξομάλυνσης των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας και Ιράν και μετά από την ισραηλινή επίθεση στο Κατάρ, καθώς και η αμυντική συμφωνία Σαουδικής Αραβίας και Πακιστάν, αντί για την εξομάλυνση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ, όλα τα προηγούμενα, φανερώνουν ότι οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου έχουν επιτύχει τον στόχο τους και με το παραπάνω. 

Από την άλλη πλευρά, βέβαια, οι επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου αποτέλεσαν την αιτία ή έδωσαν την αφορμή να μετατραπεί το Ισραήλ από μια δύναμη status quo σε μια αναθεωρητική δύναμη, ενώ το τίμημα που πλήρωσαν και συνεχίζουν να πληρώνουν οι Παλαιστίνιοι είναι τρομακτικό.

Σε μια μακάβρια στατιστική στις επιθέσεις της 7η Οκτωβρίου σκοτώθηκαν περίπου 1200 ισραηλινοί. Στον πόλεμο στη Γάζα, μέχρι στιγμής, με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν διαθέσιμα, έχουν σκοτωθεί περίπου 65000 Παλαιστίνιοι. Δηλαδή για κάθε θάνατο ενός (1) Ισραηλινού αντιστοιχεί ο θάνατος περίπου πενήντα πέντε (55) Παλαιστινίων. Αν προσμετρηθούν όλοι οι θάνατοι και προστεθούν ως νεκροί και οι αγνοούμενοι από την 7η Οκτωβρίου μέχρι σήμερα τότε έχουν σκοτωθεί περίπου 3300 Ισραηλινοί και περίπου 80000 Παλαιστίνιοι (τα στοιχεία μπορεί να μην είναι ακριβή), δηλαδή για κάθε θάνατο ενός (1) Ισραηλινού αντιστοιχεί ο θάνατος περίπου είκοσι πέντε (25) Παλαιστινίων.

Βέβαια αυτοί οι αριθμοί, που περιλαμβάνουν μωρά, παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένους, συνοδεύονται από διεθνείς πιέσεις και από το ζήτημα της διεθνούς αλλά πλέον, ολοένα και εντονότερα, και περιφερειακής απομόνωσης του Ισραήλ, από την αναγνώριση της Παλαιστίνης από τα πλέον υποστηρικτικά και θετικά προσκείμενα κράτη προς το Ισραήλ, από την κατηγορία ότι το ισραηλινό κράτος διεξάγει γενοκτονία κ.λπ. Δηλαδή το Ισραήλ πληρώνει τίμημα που δεν αποτυπώνεται σε αριθμούς θανάτων Ισραηλινών. 

V

Ωστόσο κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι το Ισραήλ διεκδικεί περιφερειακή ηγεμονία. Όταν επιδιώκεις να επιβάλεις την ηγεμονία σου στους Παλαιστίνιους, τους Λιβανέζους, τους Σύριους και τους Ιορδανούς, και το αποτέλεσμα είναι να χάνεις τους Βρετανούς, τους Αυστραλούς, τους Καναδούς και τους Άραβες του Κόλπου, κάτι δεν πάει καλά με την κατοχύρωση και την αναγνώριση της επιδιωκόμενης ηγεμονίας σου. Δεν υπάρχει ηγεμόνας που να μην αναγνωρίζεται είτε από τους υπηκόους είτε από τους συμμάχούς του. Αλλά ας το αφήσουμε αυτό στην άκρη. Δεν μπορεί να επιτευχθεί περιφερειακή ηγεμονία αποκλειστικά μέσω αεροπορικής υπεροχής και ισχύος. Tο Ισραήλ έχει δυσάρεστες και αποτυχημένες εμπειρίες κατοχής. Από το μεγαλύτερο μέρος της Γάζας αποσύρθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και ολοκληρωτικά το 2005: εγένετο Χαμάς, από το Νότιο Λίβανο το 2000: εγένετο Χεζμπολάχ, από τη χερσόνησο του Σινά το 1982: υποβόσκει ένταση καθώς το Ισραήλ κατηγορεί την Αίγυπτο για επαναστρατικοποίηση της χερσονήσου του Σινά. Η πιο κρίσιμη κατοχή είναι αυτή της Δυτικής Όχθης και η πιο πετυχημένη αυτή των Υψιπέδων του Γκολάν (Το 2019 οι Ηνωμένες Πολιτείες του Τραμπ έγιναν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε ισραηλινή κυριαρχία επί του Γκολάν). Επιπροσθέτως, όπως είπαμε, το ισραηλινό κράτος είναι μικροσκοπικό, εξ ου και είναι αδύνατον να αποτελέσει περιφερειακό ηγεμόνα (Υπάρχει ένα ποιοτικό στοιχείο που θα αποτελούσε ένδειξή ότι το Ισραήλ κινείται ρεαλιστικά προς μια συνθήκη περιφερειακής ηγεμονίας αλλά δεν είναι του παρόντος). Το γεγονός αυτό όμως δεν το εμποδίζει από το να επιδιώξει την αναδιαμόρφωση ολόκληρης της περιοχής, σύμφωνα με τα λόγια του Νετανιάχου «της στρατηγικής πραγματικότητας στη Μέση Ανατολή», μέσω της χρήσης στρατιωτικής ισχύος και τη δημιουργία χάους, ακριβώς όπως έκαναν επί δεκαετίες οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. 

Το όραμα του Ισραήλ είναι να χρησιμοποιήσει τη στρατιωτική του δύναμη για να δημιουργήσει μια νέα τάξη πραγμάτων στη Μέση Ανατολή. Η συνθήκη της ισραηλινής πολιτικής μετά την 7η Οκτωβρίου είναι ανάλογη με τη συνθήκη της αμερικανικής πολιτικής μετά την 11η Σεπτεμβρίου. 

«Βλέπουν το Ισραήλ ως την πρώτη γραμμή του αμερικανικού πολιτισμού εδώ στη Μέση Ανατολή... Να προστατεύσουμε τον κοινό μας πολιτισμό επειδή συμμετέχουμε στη μάχη του πολιτισμού ενάντια στη βαρβαρότητα... οι ηγέτιδες δημοκρατίες παρεμβαίνουν σε άλλα κράτη προκειμένου να εξουδετερώσουν τρομοκράτες», ορισμένες από τις πρόσφατες φράσεις του Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Η δεινή/δυσχερής διεθνής θέση στην οποία έχει περιέλθει το Ισραήλ οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στο γεγονός ότι σκέφτεται, συμπεριφέρεται και λειτουργεί σαν να αποτελεί τις μικροσκοπικές Ηνωμένες Πολιτείες της Μέσης Ανατολής ή της Δυτικής Ασίας. Η λογική, η νοοτροπία και ο τρόπος σκέψης και δράσης είναι σχεδόν ίδιος, Αμερικάνικος. Τα λάθη είναι, επίσης, σχεδόν ίδια. Ακόμα και η στρατηγική του αποκεφαλισμού, την οποία εφαρμόζει το Ισραήλ, αποτελεί μια σύλληψη των Αμερικανών που δεν ξεπερνά τις τρεις δεκαετίες ζωής. 

Το Ισραήλ ζει, ή πιστεύει ότι ζει, ή χειραγωγείται να πιστεύει ότι ζει, με χρονοκαθυστέρηση, με διαφορά φάσης, την ισραηλινή μονοπολική στιγμή περιφερειακής κυριαρχίας στη Μέση Ανατολή, με παρόμοιο τρόπο που την έζησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε ολόκληρο τον πλανήτη. Και όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξαν αναθεωρητικό κράτος κατά τη διάρκεια της μονοπολικής τους στιγμής έτσι και το Ισραήλ αποτελεί (πλέον) αναθεωρητικό κράτος. Όμως όπως ήρθε το τέλος της μονοπολικής στιγμής κυριαρχίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Β. Αμερικής στην πλανητική κλίμακα, δεν μπορεί παρά να έρθει, σύντομα, και το τέλος της μονοπολικής στιγμής κυριαρχίας των μικροσκοπικών Ηνωμένων Πολιτειών της Μ. Ανατολής, δηλαδή του Ισραήλ, στην περιφερειακή κλίμακα. 

Δεν είναι τυχαίο που αυτή η ισραηλινή μονοπολική περιφερειακή στιγμή έρχεται μετά από το τέλος της αμερικανικής μονοπολικής ηγεμονικής στιγμής και στην αρχή της μετα-αμερικανικής/μονοπολικής περιόδου στη Μέση Ανατολή: ουσιαστικά αποτελεί το κύκνειο άσμα της πρώτης, ή μια απέλπιδα προσπάθεια κατοχύρωσης της αμερικανικής επιρροής στην περιοχή, μέσω του Ισραήλ. 

Οι Ισραηλινοί θα ήταν φρόνιμο να μην αγνοήσουν την Ηχώ από τα βάθη των αιώνων I: Αθηναίοι, Αμερικανοί, Ισραηλινοί και Σύμμαχοι | Από την Ύβρη στη Νέμεση.

VI

Ακόμα και αν κάποιος θεωρήσει εσφαλμένη την εκτίμηση ότι το Ισραήλ είναι πλέον ένα αναθεωρητικό κράτος, υπάρχει ένα ακόμα πλαίσιο, το οποίο σε συνδυασμό με το ζήτημα της διεθνούς απομόνωσης, καταδεικνύει ότι πιθανότατα κινούμαστε προς μια τέτοια κατεύθυνση, η οποία, παρεμπιπτόντως, είναι απολύτως παράλληλη και συμβαδίζει εντελώς με τις ΗΠΑ του Τραμπ.

Και το πλαίσιο αυτό είναι το εξής: Αν δούμε τα πράγματα από τη σκοπιά της πιθανότητας αποχώρησης από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, με ανάλογο τρόπο που αποχώρησαν από την Κοινωνία των Εθνών η εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία και η μιλιταριστική Ιαπωνία, τότε τα κεντρικά αναθεωρητικά κράτη της εποχής μας, δηλαδή τα κράτη που είναι πιθανότερο να αποχωρήσουν από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, είναι το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Συνήθως η Ρωσσία και η Κίνα χαρακτηρίζονται ως αναθεωρητικά κράτη (η πρώτη πιο πειστικά λόγω της εισβολής στην Ουκρανία, αν και έχουμε γράψει ολόκληρο βιβλίο για όσα συμβαίνουν, δηλαδή τα πράγματα δεν είναι τόσο απλοϊκά) επειδή αμφισβητούν τη διεθνή φιλελεύθερη τάξη, δηλαδή τη «δυτική» ηγεμονία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, κατά τη μεταδιπολική μεταψυχροπολεμική περίοδο, και ιδιαίτερα μετά από την αμερικανική μονοπολική ηγεμονική στιγμή. Ωστόσο, από τη σκοπιά της σχέσης των κρατών με τον ΟΗΕ, η Ρωσσία και η Κίνα ουδέποτε έχουν φανερώσει οποιαδήποτε πρόθεση να αποχωρήσουν από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και συνεχώς και κατ' εξακολούθηση δηλώνουν την ανάγκη υπεράσπισης και όχι αμφισβήτησης του ΟΗΕ (παρόλο που αποδέχονται την ανάγκη μεταρρύθμισης του Οργανισμού), σε αντίθεση με το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Ακόμα και αν κάποιος επιμένει να μην δέχεται ότι το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες αμφισβητούν τον Οργανισμό, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με την πραγματικότητα, ή ότι έχουν οποιαδήποτε πρόθεση να αποχωρήσουν από τον ΟΗΕ, η απομόνωση των δύο κρατών στον Οργανισμό διαμορφώνει το περιβάλλον προκειμένου να πάρουν μια τέτοια απόφαση και να προχωρήσουν σε μια τέτοια πράξη, δηλαδή το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες να αποχωρήσουν από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.

Έξοδος

Θα ολοκληρώσω με έναν διάλογο ανάμεσα στον Κινέζο Yan Xuetong, εισηγητή της νεοκλασικής διεθνοπολιτικής προσέγγισης του ηθικού ρεαλισμού ―στο εξαιρετικό βιβλίο του οποίου: Leadership and the Rise of Great Powers, έχω αναφερθεί μέσα από την Κοσμοϊδιογλωσσία―, και σε έναν Ισραηλινό στρατιωτικό αξιωματούχο, τον Υπολοχαγό Elad Shoshan, ο οποίος, αν δεν κάνω λάθος, είναι στρατιωτικός ακόλουθος στην πρεσβεία του Ισραήλ στο Πεκίνο. Ο διάλογος, και ιδίως το τμήμα που έχω τονίσει με έντονη γραφή, μπορεί να λειτουργήσει ως μια δεύτερη υπενθύμιση/προειδοποίηση, μετά από το κείμενο Ηχώ από τα βάθη των αιώνων I: Αθηναίοι, Αμερικανοί, Ισραηλινοί και Σύμμαχοι | Από την Ύβρη στη Νέμεση, που βασίζεται στη σκέψη του Θουκυδίδη, για όσους αυτοκατανοούνται ή αυτοπροβάλλονται ως δήθεν «ρεαλιστές».

Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος: Ο λόγος αυτού του πολέμου είναι ότι η τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς εξακολουθεί να κρατάει ομήρους μας. [Μετά αναφέρεται στον ΟΗΕ ισχυριζόμενος ότι κάποια πρόταση του Xuetong, το περιεχόμενο της οποίας δεν γνωρίζουμε] «ακούγεται πολύ έξυπνη μεταξύ των χωρών. Τι πρέπει να κάνουμε με την τρομοκρατική οργάνωση;»

Yan Xuetong: Οι στρατιώτες σας θα πρέπει να πυροβολούν τους τρομοκράτες, όχι τα παιδιά, όχι τις γυναίκες. 

Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος: Έχετε δίκιο.

Yan Xuetong: Όταν πυροβολείτε τα παιδιά και τις γυναίκες χάνετε τη νομιμοποίηση να προβείτε σε οποιεσδήποτε ενέργειες για αυτόν τον λόγο...

Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος: Κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην πληγώσουμε τους πολίτες. Για παράδειγμα, αυτές τις μέρες - στην πραγματικότητα σήμερα..

Yan Xuetong: Έχετε σκοτώσει περισσότερους από 70.000 αμάχους.

Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος: Όχι, όχι... 

Yan Xuetong: Είναι περισσότεροι από τους τρομοκράτες.

Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος: Αυτό δεν είναι γεγονός. Το γεγονός είναι... 

Yan Xuetong: Λοιπόν. Το γεγονός δεν αποφασίζεται από εσένα. Τα γεγονότα αποφασίζονται από τη διεθνή κοινότητα. Δεν αποφασίζονται από την κυβέρνηση σου. Η κυβέρνησή σου δεν έχει καμία νομιμοποίηση και κανένα δικαίωμα να αποφασίζει ή να υπερασπίζεται τι είναι γεγονός.

Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος: Ποια είναι η λύση κατά τη δική σας άποψη εναντίον της τρομοκρατικής οργάνωσης;

Yan Xuetong: Η λύση μου είναι να πάτε στον ΟΗΕ, να συνεργαστείτε με τον ΟΗΕ και να συμφωνήσετε σε μια λύση δύο κρατών για την εγκαθίδρυση ενός κράτους Παλαιστίνης. Τότε θα έχετε δύο κράτη και θα μπορείτε να συνεργαστείτε με τους Παλαιστίνιους για να πολεμήσετε την τρομοκρατία. Αν δεν συνεργαστείτε με τους Παλαιστίνιους, δεν μπορείτε ποτέ να κερδίσετε τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.

Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος: Αλλά ο συγκεκριμένος πόλεμος θα τελειώσει όταν η τρομοκρατική οργάνωση απελευθερώσει όλους τους ομήρους μας και παραδώσει τα όπλα της. Γιατί δεν μπορούμε - δεν μπορούμε να σταματήσουμε τον πόλεμο όσο έχουμε ομήρους.

Yan Xuetong: Αυτού του είδους η προπαγάνδα έχει παραγίνει. Κανείς δεν την πιστεύει. Εκτός από λίγους Ισραηλινούς.

Είχα επισημάνει παλαιότερα ότι από τότε που αναγγέλθηκε το Τέλος της Ιστορίας διαμορφώθηκε ένας νέος ορισμός για το τι είναι αλήθεια: Αλήθεια είναι αυτό που θέλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Θα συγκρουστούν δύο διαφορετικές αντιλήψεις για την αλήθεια, για τα γεγονότα και για την πραγματικότητα: των Αμερικάνοϊσραηλινών και των Υπολοίπων. Μένει να δούμε ποια από τις δύο θα επικρατήσει.

Δημήτρης Β. Πεπόνης

~

Bonus

Αποσπάσματα ηθικού ρεαλισμού από το έργο «Ηγεσία και η Άνοδος των Μεγάλων Δυνάμεων»

Εισαγωγή

Από τότε που ο Hans J. Morgenthau εκσυγχρόνισε την κλασική ρεαλιστική θεωρία των διεθνών σχέσεων, πολλοί μελετητές έχουν λανθασμένα υποθέσει ότι ο ρεαλισμός αρνείται οποιαδήποτε ηθική επιρροή στη συμπεριφορά των κρατών... Όπως έχει σημειώσει ο Brostrom, τα κλασικά ρεαλιστικά έργα των Hans Morgenthau, Reinhold Niebuhr και George Kennan τονίζουν όλα τη σχέση μεταξύ ηθικής και εξουσίας. Μετά από μια προσεκτική εξέταση των κλασικών ρεαλιστικών γραπτών, ο Lebow υποστηρίζει ότι «ο «κλασικός» ρεαλισμός, όπως παρουσιάζεται από τον Θουκυδίδη, τον Carl Von Clausewitz και τον Hans J. Morgenthau, ασχολήθηκε πολύ με ζητήματα δικαιοσύνης».

1.

Η ηθική μπορεί να επηρεάσει άμεσα τη δύναμη των κρατών, διότι οι ηθικές ενέργειες αυξάνουν τη νομιμότητα της ηγεσίας ενός κράτους, προσδίδοντας έτσι σε αυτό μεγαλύτερη επιρροή. Η ηθική μπορεί επίσης να επηρεάσει την ικανότητα ενός κράτους, αλλά αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο έμμεσα. Δηλαδή, η ηθική ενός κράτους επηρεάζει πρώτα άλλους παράγοντες μέσω της επιρροής του, οι οποίοι στη συνέχεια αλλάζουν την υποστήριξη ή την αντίθεση άλλων παραγόντων προς αυτό, με αποτέλεσμα να αλλάζει η ικανότητα του κράτους. Η ηθική έχει άμεση επίδραση στη δύναμη ενός κράτους, αλλά η κατεύθυνση αυτής της επίδρασης εξαρτάται από το αν οι ενέργειες του κράτους είναι σύμφωνες με τους καθολικά αποδεκτούς ηθικούς κώδικες.    

Η Παλαιστίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να απεικονίσει το φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο οι ηθικές ενέργειες αυξάνουν τη δύναμη ενός κράτους, αλλά όχι την ικανότητά του. Η διαμαρτυρία της Παλαιστίνης κατά της πολιτικής εποικισμού του Ισραήλ για την κατάληψη παλαιστινιακού εδάφους ήταν σύμφωνη με τους διεθνείς ηθικούς κώδικες συμπεριφοράς. Κατά συνέπεια, η Παλαιστίνη έλαβε τόσο συμπάθεια όσο και πολιτική υποστήριξη από τη διεθνή κοινότητα, όπως φαίνεται από τις εβδομήντα επτά αποφάσεις του ΟΗΕ από το 1955 έως το 2013 που καταδίκασαν το Ισραήλ. Οι ηθικές ενέργειες της Παλαιστίνης, επομένως, ενίσχυσαν τη νομιμότητα του αιτήματός της για κυριαρχία, αλλά δεν κατάφεραν να αυξήσουν την ικανότητα της Παλαιστίνης στο βαθμό που απαιτείται για την προστασία της εδαφικής της κυριαρχίας. Κατά συνέπεια, η Παλαιστίνη παραμένει ευάλωτη στις ισραηλινές παραβιάσεις των συνόρων της.

2.

Η επίδραση της ηθικής στην ικανότητα ενός κράτους ποικίλλει ανάλογα με το αν η επίδραση αυτή την ενίσχυσε ή την υπονόμευσε. Η τήρηση των διεθνών ηθικών κωδίκων ενισχύει τη νομιμότητα της κινητοποίησης υποστήριξης ενός ηγετικού κράτους τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Αυτό αυξάνει τη διεθνή δύναμη του κράτους, η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται σε υλική ικανότητα. Αυτό είναι ιδιαίτερα ορατό στη δημιουργία δικτύων συμμαχιών. Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες σχημάτισαν μια ισχυρή πολυεθνική δύναμη για να σώσουν το Κουβέιτ από την προσάρτηση του Σαντάμ Χουσεΐν και τιμώρησαν τον επιτιθέμενο τον Ιανουάριο του 1991. Η απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν σύμφωνη με τις αρχές της εδαφικής ακεραιότητας που υποστηρίζονται από τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και θεωρήθηκε ηθική σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Ως αποτέλεσμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες κέρδισαν τριάντα τέσσερις χώρες ως συμμάχους, γεγονός που αύξησε την υλική τους ικανότητα στον Πόλεμο του Κόλπου.

Αντίθετα, η κυβέρνηση του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ παραβίασε το διεθνές δίκαιο, μια πράξη που θεωρήθηκε ανήθικη σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Κατά συνέπεια, έχασε την υποστήριξη του κοινού τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, και η στρατιωτική ανισότητα μεταξύ του Ιράκ και των Ηνωμένων Πολιτειών διευρύνθηκε σημαντικά. Αυτή η περίπτωση δείχνει ότι, ακόμη και αν οι ανήθικες ενέργειες δεν υπονομεύουν την απόλυτη ικανότητα ενός κράτους, μπορούν να αποδυναμώσουν σημαντικά τη σχετική του ικανότητα.

3. 

Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ηγετικών κρατών και άλλων κρατών επηρεάζουν τους υπάρχοντες κανόνες συνεπάγεται τη διαφοροποίηση μεταξύ των μηχανισμών των αλλαγών των διεθνών κανόνων και των αποτελεσμάτων τους. Ο Wendt υποστηρίζει ότι υπάρχουν τρεις οδοί/τρόποι για την εσωτερίκευση των διεθνών κανόνων: η ισχύς, το κόστος και η νομιμότητα. Αυτή η κατηγοριοποίηση, ωστόσο, συσκοτίζει τους μηχανισμούς και τα αποτελέσματα της εσωτερίκευσης των διεθνών κανόνων... 

η συναίνεση και όχι ο εξαναγκασμός είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να ασκήσουν επιρροή τα ηγετικά κράτη κατά τη διαμόρφωση νέων διεθνών κανόνων. Η συναίνεση διευκολύνεται σε μεγάλο βαθμό από ένα ηγετικό κράτος που θέτει τον εαυτό του ως παράδειγμα για να πείσει τους άλλους για τα οφέλη της τήρησης της αρχής συμπεριφοράς του. Ο Robert Gilpin λέει ότι «η διακυβέρνηση του διεθνούς συστήματος διατηρείται εν μέρει από το κύρος και την ηθική ηγεσία της ηγεμονικής δύναμης». Εδώ, θα αντικαθιστούσα τις οδούς/τους τρόπους του Wendt με τρεις μηχανισμούς μέσω των οποίων όλα τα είδη ηγετικών κρατών αλλάζουν τους διεθνείς κανόνες. Αυτοί είναι: (1) παράδειγμα-μίμηση: δημιουργία παραδείγματος για μίμηση από άλλα κράτη· (2) υποστήριξη-ενίσχυση: επιβράβευση κρατών που θεσπίζουν παρόμοια αρχή συμπεριφοράς· και (3) τιμωρία-διατήρηση: τιμωρία όσων παραβιάζουν αυτήν την αρχή. Όταν η πλειοψηφία των κρατών μετατρέπει την αρχή συμπεριφοράς τους σε μια αρχή που συμμορφώνεται με εκείνη των ηγετικών κρατών, μπορεί να ειπωθεί ότι μια τέτοια αρχή έχει εξελιχθεί σε διεθνή κανόνα.

Έξοδος

Η αξία της δικαιοσύνης μπορεί να συμβάλει στον περιορισμό της άδικης νομιμότητας της συμπεριφοράς των ηγετικών κρατών, απαιτώντας δικαιοσύνη τόσο στη μορφή όσο και στο αποτέλεσμα. Συνδυάζοντας τη δημοκρατία με τη δικαιοσύνη, μπορούμε να διαδώσουμε την αξία της δικαιοσύνης και να συμβάλουμε στη διασφάλιση της νομιμότητας των αποφάσεων των διεθνών οργανισμών στη μορφή και της δικαιοσύνης στο αποτέλεσμα. Όταν τα δύο αυτά στοιχεία είναι ενωμένα, η δικαιοσύνη υπερασπίζεται. Για παράδειγμα, τα περισσότερα κράτη επέβαλαν κυρώσεις κατά του καθεστώτος του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Οι ενέργειες αυτές δεν είχαν μόνο νομιμότητα με τη μορφή ψηφίσματος του ΟΗΕ που υιοθετήθηκε από την πλειοψηφία των μελών του ΟΗΕ, αλλά, το πιο σημαντικό, οι πολιτικές κατά του απαρτχάιντ ήταν δίκαιες και σύμφωνες με την αρχή της δικαιοσύνης. Ο συνδυασμός των δύο εξηγεί γιατί αυτή η συγκεκριμένη χρήση κυρώσεων δεν θεωρήθηκε παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις.

Yan Xuetong

Leadership and the Rise of Great Powers

.~`~.

Το βιβλίο μου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τόπος με τίτλο:

Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης

Από την Ουκρανία και την Πανδημία στη Νέα Πλανητική Τάξη

Δημήτρης Β. Πεπόνης

Μπορείτε να προμηθευτείτε και να παραγγείλετε Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης (Τόπος) σε όλα τα βιβλιοπωλεία πανελλαδικά. Ενδεικτικοί σύνδεσμοι με το βιβλίο: Πολιτεία, Ιανός, Πρωτοπορία, Public κ.λπ.

~

Κοσμοϊδιογλωσσία στο facebook

Επικοινωνία: cosmoidioglossia@gmail.com

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.

7533 ε.Κ. (A.M.) | 4722 黄帝历 | 22 | 9 | 2025 μ.Χ. | 1446 سنة هجرية (A.H.) | 6 μ.Κ. (VI A.Q.)