22 | 1 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021
Μουσική Συνοδεία
Ένα μουσικό έργο μας παρασύρει μέσα του, μας διδάσκει τη δομή και τα μυστικά του, είτε το ακούμε συνειδητά είτε όχι. Αυτό γίνεται ακόμη κι αν πρόκειται για το πρώτο μουσικό κομμάτι που ακούμε στη ζωή μας. Η ακρόαση της μουσικής δεν είναι μια διαδικασία παθητική αλλά εντατικά ενεργητική, ξεσηκώνοντας ένα ρεύμα συναγωγών, υποθέσεων, προσδοκιών και προβλέψεων. Μπορούμε να συλλάβουμε ένα νέο κομμάτι ―πως είναι δομημένο, που πάει, τι θα επακολουθήσει― με τόση ακρίβεια ώστε ύστερα από μερικά μόνο μέτρα να είμαστε σε θέση να το μουρμουρίζουμε ή να το τραγουδάμε. Αυτή η πρόβλεψη, αυτή η δυνατότητα να τραγουδάμε ένα κομμάτι που ακούμε για πρώτη φορά, οφείλεται στην άρρητη σε μεγάλο βαθμό γνώση μας των μουσικών «κανόνων» (του πως μια καντέντσα καταλήγει για παράδειγμα) και στην εξοικείωση με συγκεκριμένες μουσικές συμβάσεις (τη μορφή μιας σονάτας ή την επανάληψη ενός θέματος). Βεβαίως, η πρόβλεψη αυτή είναι αδύνατη στη μουσική ενός διαφορετικού πολιτισμού ή παράδοσης ― ή εάν οι μουσικές συμβάσεις παραβαίνονται ηθελημένα. Στην πρώτη παράσταση του έργου Η ιεροτελεστία της άνοιξης του Στραβίνσκυ, το 1913, ξέσπασαν μεγάλες ταραχές και χρειάστηκε η επέμβαση της αστυνομίας του Παρισίου για να ηρεμήσουν τα πνεύματα. Το κοινό, που περίμενε ένα παραδοσιακό κλασικό μπαλέτο, εξοργίστηκε με την παράβαση των κανόνων. Με τον καιρό όμως και με την επανάληψη το παράξενό έγινε οικείο και Η ιεροτελεστία της άνοιξης είναι σήμερα ένα από τα αγαπημένα έργα στα κονσέρτα, όσο κι ένα μενουέττο του Μπετόβεν (αν και ο Μπετόβεν είχε επίσης αποδοκιμαστεί στον καιρό του και κάποιες από τις συνθέσεις του είχαν θεωρηθεί ακατανοήτες, «σκέτος θόρυβος»).
Oliver Sacks
Η αποδιάρθρωση της κλασικής μορφής άρχισε όταν η αισθηματικά φορτισμένη χρωματική γραφή κατέκλυσε και βαθμηδόν συμπαρέσυρε τους φραγμούς της τονικότητας... Η απεμπόληση της τονικής είχε ως συνέπεια τη διεύρυνση του ήχου, κι αυτό πάλι έκαμε το αναλίωμα των ήχων και την αδιάκοπη μετατροπία σπουδαία μέσα μουσικής έκφρασης. Οι ήχοι λογίζονταν τώρα κατά πρώτον λόγο ως χρωματικές αξίες, και στον βαθμό που οι κύριοι τόνοι αντικαταστάθηκαν από απλώς κατευθυντήριους τόνους, οι ήχοι αυτονομήθηκαν και μπορούσαν ή αναγκάσθηκαν να συνυπάρξουν σε μια σχέση έντασης, πλούσια σε αποχρώσεις... Στη θέση της ατελείωτης μελωδίας, στο πλαίσιο της οποίας η χρωματική γραφή απώθησε για πρώτη φορά την τονική, μπήκαν γρήγορα κλειστές και σύντομες μελωδίες, που σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα εδράζονταν σε λίγες νότες ή παράλληλες μελωδικές γραμμές που δεν σχηματίζονταν με βάση νόμους ηχητικής αρμονίας... Η σύνθεση νοούνταν όλο και περισσότερο ως παιχνίδι με θέματα, ήχους, ρυθμούς... Η μετατόπιση του μουσικού κέντρου βάρους από το αρμονικό-ηχητικό στοιχείο στο μορφολογικό-δομικό συνεπαγόταν τον υποβιβασμό εκείνου που ίσαμε τότε λογιζόταν ως πνευματικό περιεχόμενο της μουσικής και την αντίστοιχη ανατίμηση του τεχνικού-κατασκευαστικού παράγοντα.
Παναγιώτης Κονδύλης
.~`~.
...
..
.
...
..
.
.~`~.
22 | 1 | 2 μ.Κ (Year ΙΙ AQ) | 2021
