1.jpg)
7533 ε.Κ. (A.M.) | 4722 黄帝历 | 4 | 7 | 2025 μ.Χ. | 1446 سنة هجرية (A.H.) | 6 μ.Κ. (VI A.Q.)
Μουσική Συνοδεία
I
Ο Πυθαγόρας γεννήθηκε περίπου 2200 χρόνια πριν από Ντεκάρτ και τον Πασκάλ, ενώ ο Ευκλείδης και ο Αρχιμήδης περίπου 2000 χρόνια πριν από τον Λάιμπνιτς και τον Νεύτωνα. Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης γεννήθηκαν περίπου 2150 χρόνια πριν από τον Καντ και τον Χέγκελ αντίστοιχα. Ο Αλέξανδρος ο Μέγας γεννήθηκε περίπου 2125 χρόνια πριν από τον Ναπολέοντα.
Φανερώνει την επιρροή που ασκεί η ισχύς και η αυτοκατανόηση του κυρίαρχου επί της πραγματικότητας και επί της αλήθειας να πιστεύει κανείς ότι όλοι αυτοί ανήκουν στον ίδιο πολιτισμό, όπως προσπαθούν να μας πείσουν ορισμένοι «Δυτικοί». Μιλάμε για διαφορετικούς πολιτισμούς.
Δεν υπάρχει κάποιος πολιτισμός που να ονομάζεται «Δυτικός» και να συνεχίζεται επί 3000 χρόνια. Αυτή η αντίληψη αποτελεί μια αναδρομικά δημιουργημένη γενεαλογία και μια ιστοριογραφική κατασκευή στο πλαίσιο ενός πολιτισμού που άρχισε να διαμορφώνεται στην Ευρώπη δύο και πλέον χιλιετίες μετά από τον Τρωικό Πόλεμο, ο οποίος έζησε μια τεράστια εσωτερική ρήξη με την Προτεσταντική εξέγερση, στη βάση της οποίας βρίσκονται οι Θρησκευτικοί Πόλεμοι, ο Τριακονταετής Πόλεμος κ.λπ, και στη συνέχεια κατέληξε σε αυτό που πολύ όψιμα και πρόσφατα ονομάζουμε «Δύση».
Και επειδή αυτή η ανιστόρητη παράνοια περί ενός τρισχιλιετούς «δυτικού» πολιτισμού, την οποία παρεμπιπτόντως δεν δέχεται κανείς μελετητής πολιτισμών, προφανώς δεν μπορεί να σταθεί σε μια σοβαρή δημόσια συζήτηση, μιλάνε για τη «Δύση» ως «συνέχεια» του ελληνικού πολιτισμού (συρρικνώνοντας τον ελληνικό πολιτισμό ουσιαστικά σε 250 χρόνια όλα κι όλα, προκειμένου να τους βγει ένα Αθηνοκεντρικό αφήγημα περί δημοκρατίας), ή για την Ελλάδα ως «κοιτίδα» του «Δυτικού Πολιτισμού» (μόνο που όπως έχω επισημάνει η μόνη «Δύση» που γνώριζαν οι Αμερικανοί τον 18ο και τον 19ο αιώνα ήταν η «Άγρια Δύση»).
Γιατί τα γράφω όλα αυτά;
Ο αιώνας της φιλοσοφίας, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, που ακολούθησε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ) μπορεί να θεωρηθεί ως αιώνας θεραπείας των Ελλήνων από τα δεινά του πολέμου που συγκλόνισε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο, όπως μας λέει ο Θουκυδίδης. Ο Καντ γράφει στο ιστορικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί από τον απόηχο του τέλους των Βόρειων Πολέμων (16ος-18ος αιώνας), δηλαδή του Μεγάλου Βόρειου Πολέμου (1700–1721), και ο Χέγκελ, ο οποίος ζει τους Ναπολεόντειους πολέμους (1803-1815), βλέπει στο πρόσωπο του Ναπολέοντα στην Ιένα το 1806 την ενσάρκωση του Παγκόσμιου Πνεύματος.
Αυτοί οι πόλεμοι καθόρισαν τη φιλοσοφία, τις ιδέες και το πνεύμα, και όχι κάποιο ex post facto αναδρομικό ιστοριογραφικό κατασκεύασμα το οποίο συνήθως οικειοποιείται οικουμενικά και πανανθρώπινα μοτίβα και στοιχεία που παρατήρησαν και κατέγραψαν οι αρχαίοι παρουσιάζοντάς τα ως μέρος ενός πολιτισμού, τον οποίον ονομάζει «δυτικό» (βασικά cultural appropriation έχουν κάνει οι άνθρωποι), και κατασκευάζοντας μια ιστοριούλα «από τον Πλάτωνα μέχρι το ΝΑΤΟ», προκειμένου να εξυπηρετήσει γεωπολιτικούς σχεδιασμούς.
II
Μετά από την ήττα και την υποταγή του ελληνικού κόσμου η πορεία είναι: Ρωμαϊκότητα, Χριστιανοσύνη, Ευρώπη και, τέλος, Δύση.
Προφανώς δίχως το ελληνικό πνεύμα δεν θα μπορούσε να υπάρξει Χριστιανοσύνη. Το θέμα δεν είναι αυτό.
Όλο το ζήτημα είναι τι υπήρχε πριν από την Αναγέννηση, η οποία Αναγέννηση είναι μια εποχή περίπου δύο αιώνων που διαμορφώθηκε σε μια πολύ περιορισμένη αρχικά γεωγραφία της ευρωπαϊκής ηπείρου (σποραδικά σε απομεινάρια της πρώην ρωμαϊκής αυτοκρατορίας με επίκεντρο την ιταλική χερσόνησο) που μικρή σχέση είχε π.χ. με τη Βαλτική, η οποία θα μας δώσει πολύ αργότερα τον Immanuel Kant.
Η Αναγέννηση ήταν μια προσπάθεια θεραπείας της λεγόμενης κρίσης του ύστερου Μεσαίωνα (Μαύρος Θάνατος, Εκατονταετής Πόλεμος, Δυτικό Σχίσμα κ.λπ) ―όπως ο αιώνας της φιλοσοφίας, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, αποτέλεσε προσπάθεια θεραπείας από τα δεινά του Πελοποννησιακού Πολέμου και η Χριστιανοσύνη θεραπεία από τα δεινά της Ρώμης―, και σηματοδοτεί τη σταδιακή μετάβαση από τη Χριστιανοσύνη προς την Ευρώπη.
Σε αυτό το σημείο μπορούμε να μιλάμε για ευρωπαϊκό (χωρίς εισαγωγικά) αλλά όχι για «δυτικό» (με εισαγωγικά) πολιτισμό. Ο τελευταίος προϋποθέτει την Προτεσταντική εξέγερση, την αποκοπή της Αγγλίας από τη Ρώμη κ.λπ, αλλά και πάλι τα προηγούμενα όχι ως συνείδηση αλλά ως προϋποθέσεις. Η συνείδηση έρχεται πολύ αργότερα.
Αντιθέτως, ακόμα και την εποχή της Αναγέννησης οι άνθρωποι πέθαιναν για Χριστό, ενώ σταδιακά θα αρχίσουν να πεθαίνουν για Ευρώπη. Δεν θα βρείτε όμως πουθενά καταγεγραμμένο πριν από τον 18ο-19ο αιώνα να πεθαίνουν για «Δύση».
Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι η περίφημη Αναγέννηση απέχει περίπου 1700 με 1900 χρόνια από την εποχή της κλασικής αρχαιότητας, ενώ ο Ευκλείδης και ο Αρχιμήδης γεννήθηκαν περίπου 1800 χρόνια πριν από τον Λεονάρντο ντα Βίντσι και τον Μιχαήλ Άγγελο. Πρέπει να γίνουν αντιληπτές οι ιστορικές και χρονικές αποστάσεις.
Το να παρουσιάζει κάποιος γραπτά ή τεχνουργήματα από την Αναγέννηση που απέχουν 1700-1900 χρόνια από τα αντίστοιχα της αρχαιότητας παραπλανά, δεν λέει τίποτα (καλά για τον 18ο-19ο αιώνα δεν το συζητώ καν). Τι υπήρχε ανάμεσα σε αυτές τις δύο εποχές;
Προκειμένου να μην παραπλανάται κανείς θα πρέπει:
Πρώτον, να μην ταυτίζει την Ευρώπη ως πολιτιστική κατηγορία ή τον ευρωπαϊκό με τον «δυτικό» πολιτισμό (ακόμη και σήμερα μπορούμε να ακούσουμε ότι η Ουγγαρία ή η Ρωσσία είναι Ευρώπη αλλά όχι Δύση, ή ότι το Άγιο Όρος ή το Βασίλειο της Σικελίας ή της Νεαπόλεως, ή ακόμα και η πρώην Αυστροουγγαρία, είναι μέρος του ευρωπαϊκού αλλά όχι του «δυτικού» πολιτισμού). Είναι η «Δύση» και ο «δυτικός» πολιτισμός που προσπαθεί να φέρει στα μέτρα του την Ευρώπη, μια έννοια με περιεχόμενο και ιστορία απείρως παλαιότερη από τη «Δύση», όχι το αντίστροφο.
Δεύτερον, και ουσιαστικότερο, πρέπει να θέσει το ερώτημα τι πολιτισμός υπήρχε από την πτώση του ελληνιστικού κόσμου (323-30 π.Χ.) ή του ρωμαϊκού κόσμου (στα εδάφη της δυτικής Ευρώπης: Κρίση του 3ου αιώνα: 235–284 και στη συνέχεια την τελική πτώση: 395–476) μέχρι και πριν από την Αναγέννηση ή την κρίση του ύστερου Μεσαίωνα (14ος-15ος αιώνας). Τι πολιτισμός υπήρχε αυτά τα χίλια και πλέον χρόνια;
Εκεί βρίσκεται το κλειδί.
III
Στην πράξη το μόνο εγκώμιο που έχουμε στη διάθεσή μας για τη δημοκρατία στον αρχαίο κόσμο, από τους ίδιους του αρχαίους Έλληνες, είναι ο Επιτάφιος του Περικλή όπως μας τον παρέδωσε ο Θουκυδίδης στην Ιστορία του.
Δεν υπάρχει ένα αρχαίο κείμενο που να μας λέει πόσο καλή ήταν η Αθήνα.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Ήταν άραγε οι αρχαίοι συγγραφείς από τη φύση τους αντιδημοκράτες;
Ένας βασικός λόγος, που όμως σπάνια αναδεικνύεται, για τον οποίον η πλειοψηφία των κειμένων που έχουμε στη διάθεσή μας δεν μιλούν με κολακευτικά λόγια για τη δημοκρατία, είναι επειδή οι αρχαίοι έζησαν αυτό που αναχρονιστικά μπορεί να ονομαστεί «αθηναϊκός ιμπεριαλισμός» (Δες το εξαιρετικό έργο της Jacqueline de Romilly για το θέμα). Δεν το χώραγε ο νους τους πόσο αλαζόνες και αμετανόητοι είχαν γίνει οι Αθηναίοι σε μια εποχή όπου η ύβρις σήμαινε κάτι πολύ ουσιώδες και πολύ βαρύ.
Ούτε, ασφαλώς, είναι τυχαίο ότι οι σύμμαχοι της Αθήνας, μόλις έβρισκαν ευκαιρία, ξεσηκωνόταν ο ένας μετά τον άλλον προκειμένου να αποστατήσουν από τη Δηλιακή Συμμαχία. Πριν από τα γεγονότα της Μήλου, που μας έδωσαν τον περίφημο διάλογο, είχαν προηγηθεί όσα έκαναν οι Αθηναίοι στους Αιγινήτες (τα οποία ως ιστορική αναλογία θα μπορούσαν να αποτελέσουν προειδοποίηση για τους Ισραηλινούς σε σχέση με την Παλαιστίνιους) αλλά αυτό που πρέπει να τονιστεί εδώ, καθώς η Μήλος και η Αίγινα δεν ήταν σύμμαχοι της Αθήνας, είναι ότι όσα συνέβησαν στη Μήλο το 416 π.Χ παραλίγο να συμβούν τα ίδια και χειρότερα, νωρίτερα, στην περίπτωση της συμμάχου Μυτιλήνης, η οποία προσπάθησε να αποστατήσει από τη Δηλιακή Συμμαχία (428-427 π.Χ). Δεν είναι τυχαίο ότι οι Σπαρτιάτες έφτασαν να θεωρούνται απελευθερωτές της Ελλάδας ― από την αθηναϊκή ηγεμονία και κυρίως αρχή: αυτός είναι ο σωστός όρος και όχι ο αναχρονιστικός όρος ιμπεριαλισμός.
Ο αναχρονισμός είναι πάντοτε λάθος και θανάσιμο σφάλμα. Εντούτοις, εφόσον κανείς έχει συνείδηση του σφάλματος, αλλά και των επαναλήψεων που λαμβάνουν χώρα στην ανθρώπινη ιστορία (Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, Σελ. 231-261), στο πλαίσιο ενός απλού κειμένου θα μπορούσε μιλήσει στη βάση δύο ιστορικών αναλογιών:
Πρώτη ιστορική αναλογία: οι αρχαίοι Έλληνες δεν μας άφησαν άλλο εγκώμιο για τη δημοκρατία, πέρα από τον Επιτάφιο του Περικλή, όχι επειδή ήταν εκ φύσεως αντιδημοκράτες αλλά επειδή διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο το γεγονός ότι έζησαν πόσο «Αμερικανοί πριν από τους Αμερικανούς» είχαν γίνει οι Αθηναίοι: με διαφορετικά λόγια επειδή έζησαν την ύβρη του «ιμπεριαλισμού» των Αθηναίων.
Ερώτημα που απορρέει από αυτή την πρώτη ιστορική αναλογία: η δημοκρατία της εποχής μας μπορεί να έχει ανάλογη τύχη με την δημοκρατία του αρχαίου κόσμου λόγω του ιμπεριαλισμού των Αμερικάνων; Με απλά λόγια, μπορεί να σιχαθεί ο κόσμος τη δημοκρατία λόγω της ύβρεως του αμερικανικού ιμπεριαλισμού;
Δεύτερη ιστορική αναλογία: μια πιθανή μελλοντική εκστρατεία των Αμερικανών στο Ιράν θα μπορούσε να γίνει αντιληπτή ως το ιστορικό ανάλογο της εκστρατείας των Αθηναίων στη Σικελία. Όπως γνωρίζουμε οι Αθηναίοι μετά από την πανωλεθρία τους στην καταστροφική εκστρατεία στη Σικελία δεν έβαλαν μυαλό. Έπρεπε να ακολουθήσει η συντριπτική ήττα στους Αιγός Ποταμούς.
Ερώτημα που απορρέει από αυτή την δεύτερη ιστορική αναλογία: θα προλάβουν οι Αμερικανοί να βάλουν μυαλό, και να αποφύγουν μια καταστροφική εκστρατεία στο Ιράν, ή θα την πατήσουν όπως οι Αθηναίοι, οι οποίοι δεν έβαλαν μυαλό και έπρεπε να ακολουθήσει η πανωλεθρία στους Αιγός Ποταμούς;
IV
Οι Αιγός ποταμοί, όπου έγινε η μάχη και υπέστησαν συντριπτική ήττα οι Αθηναίοι, βρίσκονταν στα Στενά. Kαι ο Τρωικός Πόλεμος εκεί έγινε, στα Στενά. Και η Κωνσταντινούπολη εκεί βρίσκεται, στα Στενά. Και όλη η ιστορία βοά για το κέντρο του ευρύτερου ιστορικού μας χώρου.
Αλλά κυριαρχεί μια ιδεολογία με κέντρο την Αθηνά και το κράτος του Αιγαίου. Όμως αυτή η αθηνοκεντρική ιδεολογία ―η οποία συν τοις άλλοις αναφέρεται σε 200-300 χρόνια αρχαίας ελληνικής ιστορίας πετσοκόβοντας και συρρικνώνοντας, επιπλέον, τη γεωγραφία του ελληνικού πολιτισμού, εκτός του ότι εξυπηρετεί διάφορες «ναυτικές δυνάμεις», ουσιαστικά προσπαθεί να κατασκευάσει μια γενεαλογία και μια ιστοριογραφία ενός τρισχιλιετούς «δυτικού» δημοκρατικού φιλελεύθερου πολιτισμού, προκειμένου να εξυπηρετήσει ιδεολογικούς σκοπούς (Ο λόγος που ποτέ δεν βλέπουμε κινηματογραφικές παραγωγές για το «Βυζάντιο» είναι επειδή τέτοιες παραγωγές δεν εξυπηρετούν τους ιδεολογικούς σκοπούς της «Δύσης»)―, δεν ήταν η αυτοκατανόηση των Μυκηναίων, των Ελλήνων της αρχαιότητας και των ελληνιστικών χρόνων, ή των Ρωμαίων που μιλούσαν ελληνικά και πίστευαν στον Χριστό («Βυζαντινών»), είναι μέρος της αυτοκατανόησης των «Δυτικών».
Ιδού τι δήλωσε ο Μπαράκ Ομπάμα, μεταξύ άλλων, κατά την επίσκεψή του στην Ακρόπολη των Αθηνών και τον Παρθενώνα: «Όχι μόνο αποκτάς καλύτερη κατανόηση της Ελλάδας και της δυτικής κουλτούρας, αλλά στέλνεις και ένα μήνυμα για τη συνέχεια που υπάρχει μεταξύ των γεγονότων που συνέβησαν εδώ και αυτών που συνέβησαν με τους Ιδρυτές Πατέρες της χώρας μας».
Αυτή η συνέχεια δεν θα μπορούσε να έχει κανένα λογικό νόημα για τους αρχαίους Αθηναίους, είναι όμως απαραίτητη και έχει νόημα για τους σύγχρονους Αμερικανούς.
Στο πλαίσιο των λεγομένων του Ομπάμα η «Δύση» και ο «Δυτικός Πολιτισμός» είναι ο Μύθος επί του οποίου οικοδομήθηκαν οι ΗΠΑ.
Εξηγούμαι:
Ο Μύθος λειτουργεί ως υποστύλωμα των θεσμών. Επί του μύθου οικοδομούνται θεσμοί και ταυτότητες. Εάν κανείς επιθυμεί αλλαγή θεσμών είναι απαραίτητη η μεταβολή του κυρίαρχου μύθου. Η επανάσταση μπορεί να οριστεί ως αλλαγή/μεταβολή καθεστώτος με παράλληλη ριζοσπαστική εισαγωγή νέων θεσμών και μεταβολή των κυρίαρχων μύθων (Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, Σελ. 260).
Όπως έχω τονίσει, κατ' επανάληψη, κανείς δεν μιλά για «Δύση» και «Δυτικό Πολιτισμό» πριν από τον 19ο αιώνα. Δεν υπάρχει αντίληψη περί «Δυτικού Πολιτισμού» ή αναφορά σε αυτόν. Υπάρχει Ευρώπη, Χριστιανοσύνη, Ρωμαϊκότητα κ.λπ [II]. Ο Μύθος που βρίσκεται σε ισχύ, αυτός περί «Δύσεως» και «Δυτικού Πολιτισμού», συμβάλλει στην προσπάθεια μια πολιτειακή μορφή που έχει λιγότερο από ενάμισι αιώνα ζωής, η φιλελεύθερη δημοκρατία, να αποκτήσει αρχαιότατη γενεαλογία και βαθύτατες πολιτισμικές και ιστορικές ρίζες. Υπό αυτή την έννοια, μιλώντας ευρύτερα, πέρα από τα λεγόμενα του Ομπάμα, η «Δύση» και ο λεγόμενος Δυτικός Πολιτισμός είναι ο Μύθος επί του οποίου εγκαθιδρύονται και επεκτείνονται οι φιλελεύθερες δημοκρατίες μέσω του Α΄ και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τα αμέσως προηγούμενα είναι μερικά απ' όσα κρύβονται πίσω από την αντίληψη του κυρίαρχου περί τρισχιλιετούς «Δύσης» με κέντρο την Αθήνα. Όμως αυτή δεν είναι η μόνη ερμηνεία της «Δύσης». Υπάρχει και αυτή που μιλά για έναν υπερχιλιετή πολιτισμό που είναι διαφορετικός από τον ελληνορωμαϊκό: σε αυτή τη γραμμή κινείται ο Oswald Spengler ο οποίος όμως, πρώτον, δεν μας εξηγεί πως κατέστη δυνατόν να μην έχει ονοματίσει αυτός ο πολιτισμός τον εαυτό του μετά από 8-9 αιώνες ύπαρξης και, δεύτερον, απορρίπτει μια έννοια που έχει μη αμφισβητήσιμη ιστορία και ουσία, την Ευρώπη, χάριν μιας έννοιας την οποία δεν αναφέρουν παρά μονάχα όψιμα οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της, τη «Δύση». Η άρνηση της Ευρώπης ως έννοιας από τον Σπένγκλερ είναι εύκολο να εξηγηθεί: είναι μέρος της επιδίωξης διαχωρισμού, απώθησης και εξοβελισμού της Ρωσσίας. Στο παρόν βλέπουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση επιτελεί μια χαρά αυτόν τον ρόλο. Ασφαλώς δεν περιορίζονται σε αυτές τις δύο οι προσπάθειες ορισμού της έννοιας της «Δύσης». Υπάρχει και αυτή του Auguste Comte στην οποία όμως δεν μπορώ να επεκταθώ εδώ γιατί θα ξεφύγουμε εντελώς. Σε κάθε περίπτωση, όλες αυτές οι προσπάθειες ορισμού της «Δύσης» περιορίζονται το νωρίτερο στον 19ο αιώνα. Και το τρίπτυχο «Αθήνα, Ρώμη, Ιερουσαλήμ», με το οποίο ο Σπένγκλερ θα στριφογυρίζει στον τάφο του, στο πλαίσιο της «Δύσης», του 19ου αιώνα είναι.
Με παρόμοιο τρόπο που κατασκευάστηκε η έννοια της Δύσης, ανεξάρτητα από το αν η Δύση υπήρχε νωρίτερα ως πράγμα, κατασκευάστηκε η έννοια του φιλελευθερισμού, επίσης ανεξάρτητα από το αν ο φιλελευθερισμός υπήρχε νωρίτερα ως πράγμα το οποίο δεν είχε ονοματιστεί (Διαβάστε μια πρώτη εισαγωγή επί του ζητήματος εδώ: IV. Ο φιλελευθερισμός και η δημοκρατία ως έννοιες και ως πράγματα. Ευελπιστώ να εμβαθύνω στο συγκεκριμένο ζήτημα σε μελλοντικό βιβλίο). Η εισαγωγή της έννοιας, δηλαδή ο ονοματισμός του πράγματος, σηματοδοτεί ότι πλέον έχουμε τη Δύση στη μια περίπτωση, τον φιλελευθερισμό στην άλλη, ως συνείδηση και ταυτότητα, κάτι που δεν υπήρχε νωρίτερα.
Αν οι σύγχρονοι Έλληνες ενστερνίζονται την αυτοκατανόηση των «Δυτικών» ως δική τους εθνική ιδεολογία και αυτοκατανόηση αυτό σημαίνει ότι μόλις βρεθεί σε κρίση ή μεταβληθεί η αυτοκατανόηση των «Δυτικών» οι σύγχρονοι Έλληνες θα βρεθούν μετέωροι (Όσοι και όσες δεν βλέπουν ότι ήδη ζούμε τους προσεισμούς μιας τέτοιας μεταβολής και κρίσης είναι «τυφλοί»).
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ο Αννίβας, ο οποίος σε όλη του τη ζωή δεν έκανε τίποτα άλλο από το να πολεμάει τη Ρώμη (είχε συμμαχήσει και με τον Φίλιππο Ε΄ της Μακεδονίας στον κοινό τους αγώνα ενάντια στην αναδυόμενη υπερδύναμη της Ρώμης ενώ αργότερα θα πολεμήσει και για τον Αντίοχο Γ' τον Μέγα εναντίον της Ρώμης), ίσως επειδή ήταν ο μόνος άνθρωπος που καταλάβαινε την κοσμοϊστορική σημασία και τομή που σηματοδοτούσε η άνοδος της Ρώμης, προκειμένου να μην πέσει στα χέρια των Ρωμαίων, αυτοκτόνησε το 183 π.Χ. πίνοντας δηλητήριο στη Λίμπισα. Μαντέψτε που βρισκόταν η συγκεκριμένη πόλη; Κοντά στην Κωνσταντινούπολη, στα Στενά.
Η αυτοκατανόηση με κέντρο την Αθήνα εξυπηρετεί αυτούς που τη δημιούργησαν. Τα Στενά ήταν, είναι και θα είναι το ζήτημα.
V
Αν μπορούμε να μιλήσουμε για τους λεγόμενους Μακεδονικούς πολέμους (214-148 π.Χ.) και τους Καρχηδονιακούς πολέμους (264-146 π.Χ.) ως το ιστορικό ανάλογο των δύο παγκόσμιων πολέμων (1914-1918 και 1939-1945) όχι στην ηπειρωτική Ευρώπη αλλά στη Μεσόγειο, είναι επειδή μιλάμε για ιστορικές αναλογίες, παρεμφερείς ιστορικές λειτουργίες και για επαναλήψεις στην ανθρώπινη ιστορία (Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, Σελ. 231-261), όχι για έναν κοινό πολιτισμό.
Αν μπορούμε να μιλήσουμε για ένα πιθανό ανάλογο μέλλον της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας με το παρελθόν της Δηλιακής Συμμαχίας, δηλαδή για τον ξεσηκωμό των συμμάχων εναντίον των ΗΠΑ με παρόμοιο τρόπο που ξεσηκώθηκαν οι σύμμαχοι εναντίον της Αθήνας (εδώ ήδη φαίνεται μια διαφορά ποιότητας μεταξύ Ελλήνων και «Δυτικών», που παρακαλούν τον daddy τους, προσώρας τουλάχιστον και υπό τις παρούσες ηγεσίες), ή για το πόσο «Αθηναίοι μετά από τους Αθηναίους» έχουν γίνει στις μέρες μας οι Αμερικανοί, είναι επειδή αναγνωρίζονται σταθερά μοτίβα, συνέχειες και επαναλήψεις στην ανθρώπινη ιστορία που σχετίζονται με χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης, τον άναρχο χαρακτήρα της διεθνούς πολιτικής, τη συνύπαρξη των γενιών στον χώρο και τη διαδοχή τους στον χρόνο, τη γεωγραφία και την αδυναμία υπέρβασης του χώρου κ.λπ (Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, Σελ. 231-261).
Αν, τέλος, παλαιότερα οι Μακιαβέλλι και Χομπς ανακαλύπταν και χρησιμοποιούσαν, εκ νέου, μετά από 2000 χρόνια, τα επιχειρήματα περί δικαίου και φύσης, περί δικαίου και ισχύος, ή τις αρχές της λεγόμενης Realpolitik, του Θρασύμαχου και του Καλλικλή, αυτό δεν συνέβαινε επειδή οι αρχαίοι Έλληνες, οι Ευρωπαίοι της Αναγέννησης και οι σημερινοί Αμερικανοί, ή «Δυτικοί», είναι μέρος του ίδιου πολιτισμού: Όλοι οι υπόλοιποι που διαφωνούσαν και είχαν διαφορετική κοσμοθεωρία από τον Μακιαβέλι και τον Χομπς, δηλαδή η πλειοψηφία (ενδεικτικά: οι Αγγλικανοί και οι Γάλλοι Καθολικοί, σε ό,τι αφορά τον Χομπς), μέρος ποιου πολιτισμού ήταν; Όσες ευρωπαϊκές περιοχές δεν συμμετείχαν στην Αναγέννηση μέρος ποιου πολιτισμού ήταν; Ο Σαλικός Νόμος (Salic/Salian law, Lex Salica), ο οποίος δεν ήταν ρωμαϊκό δίκαιο, ποιου πολιτισμού αποτελούσε μέρος; Το ρωμαϊκό δίκαιο που κωδικοποιήθηκε στην ηγεμονία των Ρωμαίων («Βυζάντιο») τον 6ο αιώνα μ.Χ. (Codex Justinianus), ήταν μέρος του ίδιου πολιτισμού; Αν ο Ιουστινιάνειος Κώδικας, ο οποίος υιοθετήθηκε μόλις τον 16ο αιώνα σε περιοχές της Ευρώπης, αποτέλεσε τη ραχοκοκαλιά του Ναπολεόντειου Κώδικα, της μεγαλύτερης νομικής μεταρρύθμισης της σύγχρονης εποχής, που σηματοδότησε ουσιαστικά την κατάργηση της φεουδαρχίας, τότε οι περιοχές που δεν ήταν ούτε υπό τον Ιουστινιάνειο ούτε υπό τον Ναπολεόντειο Κώδικα ποιου πολιτισμού ήταν μέρη; Οι περιοχές της Ευρώπης που δεν ήταν ούτε υπό τον Σαλικό Νόμο, ούτε υπό το ρωμαϊκό δίκαιο (Corpus Juris Civilis), ούτε υπό τον παλαιότερο Θεοδοσιανό Κώδικα (Codex Theodosianus), μπορούν να θεωρηθούν μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού; Οι «Βίκινγκς», οι οποίοι δεν είχαν την παραμικρή αναφορά στην αρχαία Ελλάδα, μέρος ποιου πολιτισμού ήταν; Αν ήταν «δυτικοί» τότε το ποιος είναι «δυτικός» δεν ορίζεται από τη σχέση του με τον αρχαίο ελληνικό ή ρωμαϊκό πολιτισμό. Αν δεν ήταν «δυτικοί» τότε, ξαναρωτάμε, μέρος ποιου πολιτισμού ήταν;
Όλα αυτά, λοιπόν, δεν συμβαίνουν επειδή οι αρχαίοι Έλληνες, οι Ευρωπαίοι της Αναγέννησης και οι σημερινοί Αμερικανοί, ή «Δυτικοί», είναι μέρος του ίδιου πολιτισμού αλλά επειδή ο ελληνικός πολιτισμός ήταν σπουδαίος και ικανός να αντιληφθεί, να διατυπώσει και να καταγράψει νόμους και ορισμούς που ισχύουν ες αεί, οικουμενικά και πανανθρώπινα, που τους οικειοποιήθηκαν και τους χρησιμοποιήσαν άνθρωποι μετά από 2000 χρόνια από τη στιγμή που καταγράφτηκαν (βασικά μια πρωταρχική μορφή cultural appropriation έκαναν), προκειμένου να κυβερνήσουν τις πόλεις τους, να αντιγράψουν πρότυπα, να δημιουργήσουν ιδρυτικούς μύθους, ή να παρακάμψουν και να καταπολεμήσουν τις κυρίαρχες αντιλήψεις της εκκλησίας και της μοναρχίας στη δυτική Ευρώπη και να νομιμοποιήσουν κάποιες άλλες.
Οι άνθρωποι αυτοί μελέτησαν τον σπουδαιότερο πολιτισμό που υπήρξε εγγύτερα γεωγραφικά σε αυτούς και ο οποίος άφησε γραπτά, τον κύριο όγκο των οποίων παρέλαβαν από τους Ρωμαίους/Βυζαντινούς της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης και του ελληνόγλωσσου ρωμαϊκού κράτους («Βυζάντιο», δηλαδή ηγεμονία ή βασιλεία των Ρωμαίων), κυρίως μέσω Ιταλίας, και από τους Άραβες του Ισλαμικού κόσμου, κυρίως μέσω Ιβηρικής (Χαλιφάτο των Ομεϋαδών και της Κόρδοβας, Al-Andalus) και της λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου (Χαλιφάτο των Αββασιδών).
Έχει διαμορφωθεί, αναδρομικά, μια συγκεκριμένη επιλεκτική γενεαλογία προκειμένου να προκύπτει μια πολύ συγκεκριμένη πολιτισμική αφηγηματική νοηματοδότηση και ιστοριογραφία. Παραδείγματος χάριν, οι Abu Ma'shar al-Balkhi (787-886), Al-Biruni (973-1050) and Al-Khazini (ο τελευταίος Ιρανός μεν αλλά Έλληνας Ρωμαίος/Βυζαντινός στην καταγωγή, πρώην δούλος, απελεύθερος, που έζησε στην Αυτοκρατορία των Σελτζούκων) αποτελούν οργανικό μέρος της πορείας και της εξέλιξης της βαρυτικής θεωρίας, αλλά ο κόσμος γνωρίζει μια ιστοριογραφία που από τον Αρχιμήδη (287 π.Χ.-212 π.Χ.), τον Ίππαρχο τον Ρόδιο (190 π.Χ-120 π.Χ.) και τον Κλαύδιο Πτολεμαίο (100-170) κάνει άλμα στον Κοπέρνικο (1473-1543), τον Γαλιλαίο (1564-1642), τον Κέπλερ (1571-1630) και, ασφαλώς, τον Ισαάκ Νεύτωνα (1643-1727), εξαφανίζοντας επιπλέον Ρωμαίους/Βυζαντινούς (π.χ. Ιωάννης ο Φιλόπονος: 490-570, ο οποίος ανακάλυψε το νόμο της ελεύθερης πτώσης, που αποδίδεται στον Γαλιλαίο, ενώ η κριτική του στα Φυσικά του Αριστοτέλη επηρέασε 1000 χρόνια μετά τον Giovanni Pico della Mirandola) και Ινδούς (Brahmagupta: 598-668 και Bhāskarāchārya: 1114-1185).
Η προηγούμενη παράγραφος αποτελεί κλασικό παράδειγμα ευρωκεντρισμού. Από την άλλη, η εικόνα και το μυθιστόρημα των Βαρλαάμ και Ιωάσαφ, «Η Χώρα των Ινδών», που κυκλοφόρησε διασκευασμένο στην αραβική, την περσική και τη συριακή, από τις οποίες προέκυψαν η γεωργιανή και ελληνική, η οποία αποτέλεσε το πρότυπο για την αρμενική, εβραϊκή, αιθιοπική, σλαβική και λατινική έκδοση, όχι (μια σκηνή του εμφανίζεται στον «Έμπορο της Βενετίας» του Σαίξπηρ).
.jpg)
Τέλος, είναι αμφίβολο κατά πόσο όχι μόνο ο Πλάτωνας (427 π.Χ.-347 π.Χ.) αλλά και ο Θρασύμαχος θα μπορούσαν να δεχθούν ότι οι παρακάτω σκέψεις, αλλά και ο άνθρωπος που τις έγραψε, ο Thomas Hobbes, αποτελούν μέρος ή «συνέχεια» του δικού τους πολιτισμού:
Τη φύση (ήτοι την τέχνη με την οποία ο Θεός έφτιαξε και κυβερνά τον κόσμο) η τέχνη του ανθρώπου τη μιμείται, όπως σε πολλά άλλα πράγματα, έτσι και ως προς το ότι μπορεί να κατασκευάσει ένα τεχνητό ζώο. Εφόσον η ζωή δεν είναι παρά μία κίνηση μελών του σώματος, με απαρχή της κάποιο κύριο εσωτερικό μέλος, γιατί δεν θα μπορούσαμε άραγε να πούμε ότι όλα τα αυτόματα (μηχανές που κινούνται από μόνες τους, με ελατήρια και τροχούς, όπως ένα ρολόι) διαθέτουν τεχνητή ζωή; Διότι τι άλλο είναι η καρδιά, αν όχι ελατήριο, τα νεύρα ισάριθμες χορδές και οι κλειδώσεις ισάριθμοι τροχοί, που μεταδίδουν κίνηση σε όλο το σώμα σύμφωνα ακριβώς με το σκοπό του κατασκευαστή; Η τέχνη προχωρεί ακόμα παραπέρα, μιμούμενη εκείνο τα έλλογο και ανυπέρβλητο έργο της φύσης, τον άνθρωπο. Πράγματι, με την τέχνη δημιουργήθηκε αυτός ο μέγας Λεβιάθαν, ο αποκαλούμενος πολιτική κοινότητα ή κράτος, στα λατινικά civitas, που άλλο δεν είναι παρά τεχνητός άνθρωπος.Είναι, βεβαίως, αυτός μεγαλύτερος και ισχυρότερος από τον φυσικό άνθρωπο, στην προστασία και υπεράσπιση του οποίου αποσκοπεί... Για να περιγράψω τη φύση αυτού του τεχνητού ανθρώπου θα εξετάσω, Πρώτον, την ύλη και τον τεχνίτη της, που είναι αμφότερα ο άνθρωπος. Δεύτερο, με ποιο τρόπο και με ποιες συμβάσεις γίνεται, ποια είναι τα δικαιώματα και ποια η νόμιμη ισχύς ή εξουσία του κυρίαρχου, καθώς και τι συντηρεί ή καταλύει τούτη την τελευταία. Τρίτον, τι είναι μια χριστιανική πολιτική κοινότητα. Τέλος, τι είναι το βασίλειο του σκότους.
Τόμας Χομπς (1588-1679 μ.Χ)
Λεβιάθαν ή Ύλη, Μορφή και Εξουσία μιας Εκκλησιαστικής και Λαϊκής Πολιτικής Κοινότητας
Αυτό το έργο γράφτηκε στο Παρίσι, όπου ο Χομπς βρισκόταν εξόριστος, και δημοσιεύτηκε στο Λονδίνο το 1651 μ.Χ, δηλαδή περίπου 2025 χρόνια μετά από την Πολιτεία, της οποίας τη συγγραφή ολοκλήρωσε ο Πλάτωνας στην Αθήνα γύρω στο 374 π.Χ, μετά από την επιστροφή του από τις Συρακούσες. Τέλος, γράφτηκε κατά τη διάρκεια του Αγγλικού Εμφυλίου Πολέμου (1642-1651 μ.Χ), δηλαδή περίπου 2050 με 2070 χρόνια μετά από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ).
Δημήτρης Β. Πεπόνης
.~`~.
Το βιβλίο μου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τόπος με τίτλο:
Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης
Από την Ουκρανία και την Πανδημία στη Νέα Πλανητική Τάξη
Δημήτρης Β. Πεπόνης
Μπορείτε να προμηθευτείτε και να παραγγείλετε Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης (Τόπος) σε όλα τα βιβλιοπωλεία πανελλαδικά. Ενδεικτικοί σύνδεσμοι με το βιβλίο: Πολιτεία, Ιανός, Πρωτοπορία, Public κ.λπ.
~
Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.
7533 ε.Κ. (A.M.) | 4722 黄帝历 | 4 | 7 | 2025 μ.Χ. | 1446 سنة هجرية (A.H.) | 6 μ.Κ. (VI A.Q.)