Μπορούν να συνεχιστούν οι εντάσεις στην Ευρώπη ανεξάρτητα από τη στάση των ΗΠΑ;

7533 ε.Κ. (A.M.) | 4722 黄帝历 | 14 | 3 | 2025 μ.Χ. | 1446 سنة هجرية (A.H.) | 6 μ.Κ. (VI A.Q.)

Το κείμενο αποτελεί μέρος μιας σειράς δημοσιεύσεων για την έναρξη της μετα-αμερικανικής/μονοπολικής ηγεμονικής εποχής στην Ευρώπη και συνέχεια ή συμπλήρωμα των εξής κειμένων: (1) ΗΠΑ προ και μετά Τραμπ, Ευρώπη, Ρωσσία, Ουκρανία και παγκόσμιος Βορράς. (2) Τι φανερώνουν τα ψηφίσματα για την Ουκρανία της Γενικής Συνέλευσης (ES-11/7) και του Συμβουλίου Ασφαλείας (2774) του ΟΗΕ;

Η πρώτη περίοδος του μεταψυχροπολεμικού κόσμου έχει τις ρίζες της στη βαθμιαία αποδυνάμωση και τελική κατάρρευση της ισχύος της Ρωσσίας, η οποία οδήγησε στην αποσύνθεση της Σοβιετικής Ένωσης στην Ανατολική Ευρώπη, άνοιξε τον δρόμο για την επανένωση της Γερμανίας και, σε συνδυασμό με την επίσημη λήξη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, είχε ως αποτέλεσμα την ανασύσταση της Κεντρικής Ευρώπης και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη – με τελικό αποτέλεσμα τη ριζική μεταβολή της δομής ισχύος σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. [...] Αυτή η πρώτη φάση διαμόρφωσης του μεταψυχροπολεμικού κόσμου ολοκληρώθηκε με την επέκταση του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) στην ανασυσταθείσα πλέον Κεντρική Ευρώπη το 1999.

Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, Σελ. 145

Για όσο χρονικό διάστημα αυτή η ριζική μεταβολή και αλλαγή στη δομή ισχύος στην Ευρώπη είχε οδηγήσει στην εξάλειψη της απειλής της Ρωσσίας οι ευρωπαϊκές εξελίξεις συνοδεύονταν από ένα λανθάνον και υπόκωφο αλλά σαφές αντιγερμανικό αίσθημα, πρόσημο και χαρακτήρα, από μια λανθάνουσα αντιγερμανική στάση. Εξ ου και έχω επισημάνει ότι, μεταξύ άλλων, «αποτέλεσμα της αλλαγής αυτής, σε συστημικό επίπεδο, είναι το Brexit.» (Σελ. 306).

Υπό αυτήν την έννοια, η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας από την Ε.Ε. αποτελεί μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα της ενοποίησης της Γερμανίας και της σταδιακής μεταβολής της δομής ισχύος της Ευρώπης σε ηπειρωτική και γερμανοκεντρική, μέσω της υπεροχής της επανενωμένης Γερμανίας. (Σελ. 193).

Όμως όταν η αντίληψη και η πρόσληψη της απειλής της Ρωσσίας επανήλθε στο προσκήνιο, είτε τοποθετήσει κανείς ως ορόσημο το έτος 2008, είτε το 2014, όπως έκανε πρόσφατα ο Μακρόν, είτε το 2022, τα πράγματα άλλαξαν (Η αέναη αναβολή της ουσιαστικής πολιτικής αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από τα ευρωπαϊκά δρώμενα μπορεί να ενταχθεί σε αυτό το πλαίσιο).

Η οριστικοποίηση του τέλους της μεταψυχροπολεμικής αμερικανοκεντρικής αταξίας, δηλαδή η ολοκλήρωση της εποχής της επικυριαρχίας των ΗΠΑ, σφραγίζεται από την επαναβεβαίωση της ισχύος της Ρωσσίας. [...] Αυτό που διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας είναι η επανάκαμψη και η επαναβεβαίωση της ρωσσικής ισχύος. Η εκτίμηση της Μόσχας ότι η Ουάσινγκτον δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να πολεμήσει στην Ευρώπη εναντίον μιας πυρηνικής δύναμης έχει οδηγήσει τη Ρωσσία στις προσπάθειες επαναβεβαίωσης της ισχύος της, οι οποίες δεν πρέπει να αγνοηθούν. Η Μόσχα, πέρα από τη μερική αλλαγή των ισορροπιών που προέκυψαν μεταψυχροπολεμικά από τη ριζική μεταβολή της δομής ισχύος στο σύνολο της ευρωπαϊκής ηπείρου, επιπλέον αποσκοπεί στην αντικατάσταση της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων στην Ευρώπη σε επίπεδο ασφάλειας, που βασίζεται στη μονομερή εξάρτηση από τις ΗΠΑ και στην κεντρικότητα του ΝΑΤΟ, από μια νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ή τάξη ασφάλειας που θα εδράζεται σε δύο πυλώνες, με κέντρα την Ουάσινγκτον και τη Μόσχα. Το Παρίσι, από την πλευρά του, παρά την αδυναμία του, προσπαθεί να προωθήσει μια κάποια ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία, δηλαδή ένα είδος στρατηγικής απεξάρτησης κρατών της Ε.Ε. από τις ΗΠΑ, καθώς το τέλος του μεταψυχροπολεμικού κόσμου δεν είναι παρά η αρχή της μετα-αμερικανικής εποχής.

Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης, Σελ. 147

Η πρώτη μεταψυχροπολεμική περίοδος, λοιπόν, έχει τις ρίζες της στη βαθμιαία αποδυνάμωση και τελική κατάρρευση της ισχύος της Ρωσσίας, στην επανένωση της Γερμανίας και στη μονοπολική στιγμή ηγεμονίας των ΗΠΑ. Το τέλος της μεταψυχροπολεμικής περιόδου σφραγίζεται από την επαναβεβαίωση της ισχύος της Ρωσσίας, την επιστροφή της Γερμανίας ως ακρογωνιαίου λίθου της δομής ισχύος στην Ευρώπη και την υποχώρηση της μονοπολικής ηγεμονικής ισχύος των ΗΠΑ.

Με την εισβολή της Ρωσσίας στην Ουκρανία, το 2022, συνέβη μια τεκτονική αλλαγή στην ευρωπαϊκή ιστορία και ξεκίνησε μια νέα ψυχροπολεμική περίοδος. Η βασική διαφορά μεταξύ των κυβερνήσεων Μπάιντεν και Τραμπ δεν έγκειται στο εάν θα υπάρχει αυτή η νεοψυχροπολεμική περίοδος αλλά στον χαρακτήρα της, δηλαδή στο εάν αυτός ο νέος ψυχρός πόλεμος θα είναι πρώτιστα διατλαντικός (Δύση εναντίον Ρωσσίας) ή ενδοευρωπαϊκός (Ευρώπη εναντίον Ρωσσίας).

Η συμβολή των ΗΠΑ στη διαμόρφωση αυτής της νεοψυχροπολεμικής συνθήκης δεν σχετίζεται τόσο με το θεμελιώδες αίτιο όσο με την εξώθηση των πραγμάτων στα άκρα, με τη σπίθα που άναψε το φυτίλι, με το έναυσμα και την πυροκρότηση της πολεμικής έντασης, δηλαδή με την αμερικανική υποκειμενική επιδίωξη για επέκταση του ΝΑΤΟ. Και τούτο διότι, όπως φανερώνουν τα προηγούμενα, οι ιστορικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στην Ευρώπη έχουν ως θεμέλιο τους την αντικειμενική εξέλιξη της μεταβολής της ευρωπαϊκής δομής ισχύος και οριοθετούνται από την κατάρρευση της ισχύος της Ρωσσίας και την επανένωση της Γερμανίας, από τη μια μεριά, και από τις προσπάθειες επαναβεβαίωσης της ισχύος της Ρωσσίας και τον φόβο της επανόδου της υπεροχής μιας επανενωμένης Γερμανίας, από την άλλη.

Σε αυτό το ευρωκεντρικό πλαίσιο, όχι απλώς το Brexit αλλά και η άνοδος του Τραμπ μπορούν να ερμηνευτούν ως φυγόκεντρες δυνάμεις και ως φαινόμενα που ετεροκαθορίζονται από τη μεταβολή της ευρωπαϊκής δομής ισχύος σε περισσότερο ηπειρωτική και γερμανοκεντρική κατεύθυνση, αλλά ακόμα και αν αγνοηθούν τα δύο προηγούμενα δεν μπορούμε παρά να σκεφτούμε το σαμποτάζ στους αγωγούς Nord Stream επί κυβερνήσεως Μπάιντεν και την παρακολούθηση της Μέρκελ επί κυβερνήσεως Ομπάμα, τον εξοπλισμό και τη στρατιωτικοποίηση της Πολωνίας, την προσεκτική και διαφοροποιημένη στάση των κρατών της πρώην Αυστροουγγρικής σφαίρας αλλά και την ιδιαίτερη στάση της Τουρκίας απέναντι στη Ρωσσία, την αέναη μη αποχώρηση της Αγγλίας από τα ευρωπαϊκά πράγματα, την ίδια την επαναβεβαίωση της ισχύος της Ρωσσίας του Πούτιν, την άνοδο της Γαλλίας της Λε Πεν και, τέλος, το πρόσφατο άνοιγμα της συζήτησης για την προστασία μέσω πυρηνικής αποτροπής ευρωπαϊκών συμμάχων από τον Μακρόν, μετά από το ιστορικό κάλεσμα του καγκελαρίου της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς. Με λίγα λόγια, σε ένα τέτοιο ευρωκεντρικό πλαίσιο, όλα τα προηγούμενα μπορούν να γίνουν αντιληπτά ως μεσοπρόθεσμες αντιδράσεις απέναντι στη δυνητική επιστροφή του Γερμανικού Ζητήματος στην Ευρώπη ― παρόλο που κάτι τέτοιο μπορεί να φαντάζει αλλόκοτο αυτή τη στιγμή επειδή επικρατεί η αντίληψη της απειλής της Ρωσσίας και η Γερμανία δεν έχει ακόμη επανεξοπλιστεί (Με το τελευταίο δεν αναφέρομαι τόσο στα κίνητρα και τις προθέσεις του γερμανικού κράτους όσο στην πρόσληψη και την αντίληψη ευρωπαϊκών κρατών μιας διαφορετικής περισσότερο κυρίαρχης Γερμανίας).

Στο συγκεκριμένο πλαίσιο η διαφορά μεταξύ της Γαλλίας του Μακρόν και της Λε Πεν είναι διαφορά διαχείρισης της γαλλογερμανικής σχέσης και της έναρξης της μετα-αμερικανικής/μονοπολικής ηγεμονικής εποχής στην Ευρώπη. Η δε συνεχής επιμονή του Μερτς να μιλάει πάντα για Γαλλία και Πολωνία, δηλαδή να είναι προσανατολισμένος στο Τρίγωνο της Βαϊμάρης, είναι ένα χαρακτηριστικό που τον διαφοροποιεί από τη Μέρκελ και τον Σολτς, που αγνοούσαν συστηματικά την Πολωνία και ήταν περισσότερο εστιασμένοι στον Γαλλό-Γερμανικό Άξονα, και φανερώνει πως υπάρχει συνείδηση μιας διαχείρισης του Γερμανικού Ζητήματος στο πλαίσιο μιας νέας Ευρώπης. Η κυβέρνηση Τραμπ με τη διαφοροποίηση της στάσης της στον πόλεμο στην Ουκρανία και την τάση αποστασιοποίησης ή απεμπλοκής της από τα ευρωπαϊκά πράγματα ουσιαστικά σήκωσε το πέπλο, με αποτέλεσμα να φανούν όσα κρύβονταν κάτω από αυτό, και άναψε μια ―ακόμα αμερικανική― σπίθα η οποία μένει να δούμε αν θα οδηγήσει σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή έκρηξη. 

Και στις δύο περιπτώσεις οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής βάζουν τις φωτιές: τόσο στην περίπτωση της επέκτασης του ΝΑΤΟ και της υποδαύλισης του πολέμου στην Ουκρανία, όσο και  σε αυτήν της μονομερούς διαπραγμάτευσης με τη Ρωσσία και της απεμπλοκής από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η υποκειμενική επιδίωξη είναι αμερικανική: η διαφορά είναι ότι στην πρώτη περίπτωση το φυτίλι οδήγησε σε μια ρωσσική έκρηξη ενώ στη δεύτερη μπορεί δυνητικά να οδηγήσει σε μια ευρωπαϊκή έκρηξη. Ωστόσο σε καμία από τις δύο περιπτώσεις η αντικειμενική εξέλιξη δεν σχετίζεται με τις ΗΠΑ.

Ο μετασχηματισμός και η αναδόμηση που βρίσκονται σε εξέλιξη στο εσωτερικό της Δύσης, της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ αποτελούν το αποκορύφωμα των αποτελεσμάτων που έχει επιφέρει το ζήτημα της επιστροφής της Γερμανίας στο πλαίσιο της διαμόρφωσης μιας μετα-αμερικανικής Ευρώπης, ενώ σε ό,τι αφορά το εσωτερικό του παγκόσμιου Βορρά το ζήτημα είναι ποια θα είναι η θέση της Γερμανίας και της Ρωσσίας σε αυτόν. Οι ΗΠΑ του Τραμπ κινούνται προς εξομάλυνση με τη Μόσχα και προς μια πιθανή αμερικανορωσσική συμβασιλεία ή συνεννόηση, οι ΗΠΑ του Μπαίντεν σε διπολισμό Δύσης εναντίον Ρωσσίας με παράλληλη γερή πρόσδεση και έλεγχο της Γερμανίας. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε να κάνουμε με την επιτάχυνση της εκδήλωσης κρίσεων στην Ευρώπη.

Αν ένα τέτοιο πλαίσιο ανάλυσης είναι ορθό, και η ένταση στο εσωτερικό της Ευρώπης δεν σχετίζεται πρωτογενώς και θεμελιωδώς με τις Ηνωμένες Πολιτείες παρά την αμερικανική υποκειμενική επιδίωξη για επέκταση του ΝΑΤΟ, που λειτούργησε ως καταλύτης εξώθησης των πραγμάτων στα άκρα, αλλά στην πραγματικότητα στη ρίζα και στα θεμέλια όσων συμβαίνουν βρίσκεται η αντικειμενική εξέλιξη των αλλαγών στους συσχετισμούς δύναμης μεταξύ Ρωσσίας και Γερμανίας στο πλαίσιο της αρχικής διαμόρφωσης μιας μετα-αμερικανικής Ευρώπης και ενός αναμορφωμένου παγκόσμιου Βορρά, τότε οι εντάσεις στην ευρωπαϊκή ήπειρο θα μπορούσαν να συνεχιστούν ανεξάρτητα από τη στάση που θα τηρήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Δημήτρης Β. Πεπόνης

Περισσότερα για την πιθανότητα έναρξης της μετα-αμερικανικής/μονοπολικής ηγεμονικής εποχής στην Ευρώπη στα κείμενα: (1) ΗΠΑ προ και μετά Τραμπ, Ευρώπη, Ρωσσία, Ουκρανία και παγκόσμιος Βορράς (2) Τι φανερώνουν τα ψηφίσματα για την Ουκρανία της Γενικής Συνέλευσης (ES-11/7) και του Συμβουλίου Ασφαλείας (2774) του ΟΗΕ;

.~`~.

Το βιβλίο μου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τόπος με τίτλο:

Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης

Από την Ουκρανία και την Πανδημία στη Νέα Πλανητική Τάξη

Δημήτρης Β. Πεπόνης

Μπορείτε να προμηθευτείτε και να παραγγείλετε Το Τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης (Τόπος) σε όλα τα βιβλιοπωλεία πανελλαδικά. Ενδεικτικοί σύνδεσμοι με το βιβλίο: Πολιτεία, Ιανός, Πρωτοπορία, Public κ.λπ.

~

Κοσμοϊδιογλωσσία στο facebook

Επικοινωνία: cosmoidioglossia@gmail.com

Αν θεωρείτε πως ο χρόνος που αφιερώνεται και οι ιδέες που εκφράζονται έχουν αξία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το κουμπί Donate προκειμένου να συμβάλλετε στην απρόσκοπτη συνέχιση του εγχειρήματος της Κοσμοϊδιογλωσσίας. Ευχαριστώ.

7533 ε.Κ. (A.M.) | 4722 黄帝历 | 14 | 3 | 2025 μ.Χ. | 1446 سنة هجرية (A.H.) | 6 μ.Κ. (VI A.Q.)