1.21 Το ένα μπορεί να συμβαίνει ή να μη συμβαίνει και όλα τα άλλα να μένουν ίδια.
2.1 Σχηματίζουμε εικόνες των γεγονότων.
2.2 Η εικόνα έχει με το απεικονιζόμενο κοινή τη λογική μορφή της απεικόνισης.
3.2 Στην πρόταση η σκέψη μπορεί να εκφράζεται έτσι ώστε τα αντικείμενα της σκέψης να αντιστοιχούν στοιχεία του προτασιακού σημείου.
3.4 Η πρόταση καθορίζει έναν τόπο στο λογικό χώρο. Η ύπαρξη αυτού του λογικού τόπου εξασφαλίζεται με μόνη την ύπαρξη των συστατικών στοιχείων, με την ύπαρξη της πρότασης με νόημα.
4.002 Ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να κατασκευάζει γλώσσες με τις οποίες είναι δυνατό να εκφράζεται κάθε νόημα, χωρίς να έχει ιδέα πως και τι σημαίνει κάθε λέξη. ― Ακριβώς όπως μιλάμε χωρίς να ξέρουμε πως παράγονται οι ξεχωριστοί φθόγγοι.
4.1 Η πρόταση παριστάνει την ύπαρξη και τη μη ύπαρξη των καταστάσεων πραγμάτων.
4.2 Το νόημα της πρότασης είναι η συμφωνία της και η μη συμφωνία της με τις δυνατότητες της ύπαρξης και της μη ύπαρξης των καταστάσεων πραγμάτων.
4.3 Οι δυνατότητες αλήθειας των στοιχειωδών προτάσεων σημαίνουν τις δυνατότητες της ύπαρξης και της μη ύπαρξης των καταστάσεων πραγμάτων.
4.5 Τώρα φαίνεται πως είναι δυνατό να δώσουμε τη γενικότατη προτασιακή μορφή: δηλαδή να δώσουμε μια περιγραφή των προτάσεων οποιασδήποτε γλώσσας σημείων, ώστε κάθε δυνατό νόημα να μπορεί να εκφράζεται με ένα σύμβολο, στο οποίο ταιριάζει η περιγραφή, και κάθε σύμβολο, στο οποίο ταιριάζει η περιγραφή, να μπορεί να εκφράζει ένα νόημα, όταν οι σημασίες των ονομάτων επιλέγονται κατάλληλα.
5.621 Κόσμος και ζωή είναι ένα.
5.641 Υπάρχει λοιπόν πραγματικά μια έννοια, σύμφωνα με την οποία μπορεί, στη φιλοσοφία, να γίνεται λόγος για το εγώ με όχι ψυχολογικό τρόπο.
Με το πώς «ο κόσμος είναι ο κόσμος μου», με τούτο, μπαίνει το εγώ στη φιλοσοφία.
Το φιλοσοφικό εγώ δεν είναι ο άνθρωπος, δεν είναι το ανθρώπινο σώμα ή ή ανθρώπινη ψυχή, πού πραγματεύεται η ψυχολογία, αλλά το μεταφυσικό υποκείμενο, το όριο ― όχι ένα μέρος ― του κόσμου.
6
Ή γενική μορφή τής συνάρτησης αλήθειας είναι: |ρ, ξ, Ν(ξ)|.
Αυτή είναι ή γενική μορφή τής πρότασης
6.1 Οι προτάσεις της λογικής είναι ταυτολογίες.
6.11 Οι προτάσεις της λογικής, λοιπόν, δε λένε τίποτα (Είναι οι αναλυτικές προτάσεις).
6.111 Είναι πάντα σφαλερές οι θεωρίες που θέλουν να κάνουν μια πρόταση της λογικής να μοιάζει γεμάτη περιεχόμενο. Θα μπορούσαμε π.χ. να πιστέψουμε πως οι λέξεις «αληθής» και «ψευδής» υποσημαίνουν δύο ιδιότητες ανάμεσα σε άλλες ιδιότητες, και τότε θα φαινόταν σαν ένα αξιοσημείωτο γεγονός πως κάθε πρόταση κατέχει μια από αυτές τις ιδιότητες. Αυτό φαίνεται να είναι τόσο λίγο αυτονόητο, όσο λίγο αυτονόητη θα ήταν π.χ. η πρόταση «όλα τα τριαντάφυλλα είναι είτε κίτρινα είτε κόκκινα», ακόμα και αν ήταν αληθής. Και πραγματικά, αυτή η πρόταση λαβαίνει τώρα ολότελα το χαρακτήρα μιας πρότασης των φυσικών επιστημών, και αυτό είναι το πιο σίγουρο σημάδι πως την αντιληφθήκαμε σφαλερά.
6.13 Η λογική δεν είναι θεωρία, αλλά ένας κατοπτρισμός του κόσμου.
Η λογική είναι υπερβατική.
6.2 Τα μαθηματικά είναι μια λογική μέθοδος.
Οι προτάσεις των μαθηματικών είναι εξισώσεις, δηλαδή ψευτό-προτάσεις.
6.21 Η πρόταση στα μαθηματικά δεν εκφράζει καμία σκέψη.
6.211 Βέβαια η μαθηματική πρόταση δεν είναι ποτέ στη ζωή αυτό που χρειαζόμαστε, χρησιμοποιούμε όμως τη μαθηματική πρόταση μόνο για να βγάλουμε συμπεράσματα από προτάσεις που δεν ανήκουν στα μαθηματικά, για άλλες που και αυτές δεν ανήκουν στα μαθηματικά.
(Στη φιλοσοφία η ερώτηση: «Για ποιό σκοπό χρησιμοποιούμε πραγματικά τη δείνα λέξη, τη δείνα πρόταση;» οδηγεί πάντα σε πολύτιμες θεωρήσεις).
6.22 Τη λογική του κόσμου, που οι προτάσεις της λογικής τη δείχνουν στις ταυτολογίες, τα μαθηματικά τη δείχνουν στις εξισώσεις.
6.3 Η διερεύνηση της λογικής σημαίνει διερεύνηση κάθε νομοτέλειας. Και έξω από τη λογική καθετί είναι τυχαίο.
6.31 Ο λεγόμενος νόμος τής επαγωγής δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να είναι ένας λογικός νόμος, γιατί φανερά είναι μια πρόταση με νόημα. ― Και για αυτό δεν μπορεί να είναι και νόμος a priori.
6.32 Ο νόμος της αιτιότητας δεν είναι νόμος, αλλά η μορφή ενός νόμου.
6.34 Όλες εκείνες οι προτάσεις, όπως η αρχή του αποχρώντος λόγου, της συνέχειας στη φύση, της ελάχιστης προσπάθειας στη φύση, κ.λπ κ.λπ, όλα αυτά είναι a priori απόψεις για τη δυνατή διαμόρφωση των νόμων της επιστήμης.
6.363 Η διενέργεια της επαγωγής συνίσταται στο πως αποδεχόμαστε τον απλούστατο νόμο που μπορεί να έρθει σε συμφωνία με τις εμπειρίες μας.
6.3631 Η διενέργεια αυτή όμως δε στηρίζεται λογικά, παρά μόνο ψυχολογικά.
Είναι φανερό πως δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύει κανείς πως και το απλούστερο συμβάν θα συμβεί πραγματικά τώρα.
6.37 Δεν υπάρχει καταναγκασμός σύμφωνα με τον οποίο κάτι πρέπει να συμβεί, επειδή έχει συμβεί κάτι άλλο. Υπάρχει μόνο λογική αναγκαιότητα.
6.371 Ολόκληρη η σύγχρονη κοσμοθεωρία βασίζεται στην πλάνη πως οι λεγόμενοι φυσικοί νόμοι αποτελούν τις εξηγήσεις των φυσικών φαινομένων.
6.372 Έτσι οι άνθρωποι σταματούν μπροστά στους φυσικούς νόμους σαν μπροστά σε κάτι απαραβίαστο, όπως οι παλαιότεροι μπροστά στο Θεό και στη Μοίρα.
Και οι δύο έχουν πραγματικά δίκιο και άδικο. Οι παλαιοί μια φορά είναι σαφέστεροι στο βαθμό που με σαφήνεια αναγνωρίζουν ένα τέρμα, ενώ στο νέο σύστημα είναι σα να φαίνεται πως όλα έχουν εξηγηθεί.
6.373 Ο κόσμος είναι ανεξάρτητος από τη θέλησή μου.
6.374 Ακόμα και αν συνέβαιναν όλα όσα επιθυμούμε, αυτό θα ήταν μόνο, ας πούμε, ένα χάρισμα τής μοίρας, γιατί δεν υπάρχει καμιά λογική συνάφεια ανάμεσα στη θέληση και στον κόσμο πού να το εγγυάται, και η ίδια η υποθετική συνάφεια στη φυσική είναι πάλι κάτι πού δεν μπορούμε να το θελήσουμε εμείς.
6.375 Όπως υπάρχει μόνο λογική αναγκαιότητα, το ίδιο υπάρχει μόνο λογική αδυνατότητα.
6.41 Το νόημα του κόσμου πρέπει να βρίσκεται έξω από τον κόσμο. Στον κόσμο όλα είναι όπως είναι, και όλα συμβαίνουν όπως συμβαίνουν· μέσα στον κόσμο δεν υπάρχει καμία αξία ― και αν υπήρχε, δε θα είχε καμία αξία.
Αν υπάρχει μια αξία, που να έχει αξία, πρέπει να βρίσκεται έξω από όλα όσα συμβαίνουν και είναι έτσι. Γιατί όλα όσα συμβαίνουν και είναι έτσι, είναι συμπτωματικά.
Αυτό που τα κάνει να μην είναι συμπτωματικά δεν μπορεί να βρίσκεται μέσα στον κόσμο, γιατί τότε θα ήταν και αυτό συμπτωματικό.
Πρέπει να βρίσκεται έξω από τον κόσμο.
6.52 Αισθανόμαστε πως, ακόμα και αν δοθούν απαντήσεις σε όλες τις δυνατές επιστημονικές ερωτήσεις, τα προβλήματα της ζωής μας δεν θα τα έχουμε καν αγγίξει. Φυσικά τότε δε μένει πια καμιά ερώτηση· και αυτό ακριβώς είναι η απάντηση.
6.522 Χωρίς άλλο υπάρχει αυτό που δε λέγεται με λόγια. Αυτό δείχνεται, είναι το μυστικό στοιχείο.
6.54 Οι προτάσεις μου αποτελούν διευκρινίσεις όταν αυτός πού με καταλαβαίνει, αφού με τη βοήθειά τους ― πατώντας πάνω τους ― τις υπερπηδήσει και προχωρήσει πέρα από αυτές, τελικά τις αναγνωρίσει ως στερημένες από νόημα. (Πρέπει, θα λέγαμε, να πετάξει μακριά την ανεμόσκαλα, αφού ανέβει πρώτα με αυτή)
Πρέπει να ξεπεράσει τις προτάσεις αυτές και τότε θα δει τον κόσμο σωστά.
7
Για όσα δεν μπορεί να μιλάει κανείς, για αυτά πρέπει να σωπαίνει
Tractatus logico-philosophicus
Ludwig Wittgenstein
.~`~.
